Συντάκτης: Kostas Bertsias

photo by Golfi

Α’ Η λέξη άγιος δηλώνει αυτόν που δεν έχει σχέση με την αμαρτία.
Έτσι, επειδή μόνο ο Θεός δεν έχει σχέση με την αμαρτία, Αυτός είναι ο Άγιος.

Επίσης Άγιος είναι και ο Χριστός ο Οποίος είπε, « τίς ἐξ ὑμῶν ἐλέγχει με περὶ ἁμαρτίας; » (Ιω. η’, 46).
Οι πιστοί λοιπόν ομολογούν και λένε, Άγιος ο Θεός, Άγιος ισχυρός, Άγιος αθάνατος, ελέησον ημάς.

Με το ελέησον ημάς προφανώς δηλώνουν ότι δεν είναι απαλλαγμένοι από την αμαρτία και ζητούν να τους ελεήσει ο Θεός και να τους αγιάσει.

Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι θα είναι επί της γης αναμάρτητοι και θα λένε ότι δεν έχουν αμαρτία γιατί, « ἐὰν εἴπωμεν ὅτι ἁμαρτίαν οὐκ ἔχομεν, ἑαυτοὺς πλανῶμεν καὶ ἡ ἀλήθεια οὐκ ἔστιν ἐν ἡμῖν » (Α’ Ιω. α’, 8).
Αυτό δεν το έλεγαν ούτε οι Άγιοι της Εκκλησίας, στην επίγεια ζωή τους.

Όταν ο Λειτουργός εκφωνεί, « Τα άγια τοις αγίοις», ο Χορός απαντά, « Εις άγιος, εις Κύριος, Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός. Αμήν ».

Β’ Η λέξη άγιος όμως έχει και άλλη σημασία.
Δηλώνει κάποιον που είναι αφιερωμένος στο Θεό ή επιλεγμένος για κάποιο άγιο και ιερό έργο.

Έτσι, για παράδειγμα, οι προσφωνήσεις, άγιε δέσποτα, άγιε πάτερ, άγιε επίτροπε κ. ά. δεν αναφέρονται στην προηγούμενη σημασία της λέξης άγιος.

Δεν υπάρχει λόγος λοιπόν ένας που από κάποιον, σύμφωνα με τα παραπάνω, προσφωνείται άγιος, να αντιδράσει και να του πει, δεν είμαι άγιος, ο Θεός είναι Άγιος.

Ιωάννης Χ. Δήμος πτχ. Θεολ. & Φιλοσ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Επισκεφθείτε τις ομάδες μας και ακολουθήστε μας πατώντας εδω 👉 ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΩΡ (ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ Ο ΛΥΤΡΩΤΗΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ)

Δεν είσαι ο ίδιος άνθρωπος που ήσουν έναν χρόνο πριν, ένα μήνα πριν, μια εβδομάδα πριν. Συνεχώς μεγαλώνεις. Οι εμπειρίες δεν σταματούν. Αυτό είναι ζωή!

Το δύσκολο για τον ηγέτη είναι:

Να είναι δυνατός αλλά όχι αυταρχικός.

Να είναι ευγενικός αλλά όχι αδύναμος.

Να είναι τολμηρός αλλά όχι παλικαράς.

Να είναι προσεκτικός αλλά όχι αδρανής.

Να είναι μετριόφρων αλλά όχι ντροπαλός.

Να είναι περήφανος αλλά όχι αλαζόνας.

Να έχει χιούμορ χωρίς να είναι σαχλός.

 

Όλες οι πλατείες όλων των πολιτειών της Ελλάδος είχανε πλατάνια. Κάτω απ’ τα κλωνάρια του γέρο-πλάτανου της Κω καθόντουσαν οι νησιώτες, έπιναν καφέ και ναργιλέ, συζητούσαν. Σκιερά πλατάνια στο προαύλιο της Αγίας Σοφίας της Θεσσαλονίκης. Πλατάνια στην Δεξαμενή και στο Κολονάκι. Πλατάνια στην πλατεία της Κηφισιάς. Πλατάνια, εκεί ψηλά, στ’ Αλώνια της Πάτρας. Πλατάνια στην βενετσιάνικη πλατεία τ’ Αναπλιού. Πλατάνια στην Βαρβάρα της Δράμας, που τα έκοψαν οι καραβανάδες μόλις προ πέντε ετών. Ο πλάτανος του Λευκού Πύργου σώθηκε χάρη στην προσωπική παρέμβαση του γεωπόνου Δημ. Στυλιανίδη, που διευθύνει την υπηρεσία των δημοτικών κήπων. Αμφιβάλω αν υπάρχει ακόμα ο πλάτανος, έξω από την Καλαμάτα, όπου – καθώς λένε- κρέμασε δεκάδες ρομιούς ο Μπραϊμης (απεθαύμασα αυτό το γιγάντιο έργο το ’69). Ένας πελώριος πλάτανος σκέπαζε το ευρύχωρο σταυροδρόμι των οδών Κωνσταντίνου Παλαιολόγου – Παλαιάς Αριστοτέλους της Θεσσαλονίκης΄στη σκιά του έπαιζαν τάβλι τούρκοι και ρομιοί, ενώ οι κάργες τους κουτσουλάγανε ολημερίς. Οι τούρκοι δεν πειράζανε τα πετούμενα. Ο Μεταξάς ξεκίνησε μιαν εκστρατεία εναντίον της κάργας, προαναγγέλοντας την αντίστοιχη εκστρατεία του Μάο εναντίον των σπουργιτιών. Στον ουρανό της Θεσσαλονίκης πετάγανε χιλιάδες κάργες, δεκοχτούρες, κιρκινέζια. Τα κιρκινέζια (αλλού τα λένε ανεμογάμηδες) ζούσαν στα χατίλια των τουρκόσπιτων. Οι δεκοχτούρες προτιμούσαν τα κυπαρίσια των νεκροταφείων. Στην Ροτόντα διανυκτέρευαν σχεδόν όλες οι κάργες της Θεσσαλονίκης. Μέσα σε δεκάξι αιώνες δημιουργήθηκε στον κρυφό περιμετρικό διάδρομο, πούναι κάτω από το θόλο της Ροτόντας, ένα χοντρό στρώμα από κονιορτοποιημένες κουτσουλιές. Αχ, τα εγγόνια των γραικύλων θα κλάψουν με μαύρο δάκρι… (

Ηλίας Πετρόπουλος Ο τούρκικος καφές εν Ελλάδι, εκδ. ΝΕΦΕΛΗ, πρώτη έκδοση 1979)

Αν μια ελεύθερη κοινωνία δεν μπορεί να βοηθήσει του πολλούς, που είναι φτωχοί, τότε δεν μπορεί να σώσει του λίγους, που είναι πλούσιοι.

Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι.

35ος πρόεδρος των ΗΠΑ.

•Πριν από τρία χρόνια παρουσίασα στον Ιανό ένα βιβλίο μου. Είχαν μιλήσει γι αυτό και τους ευχαριστώ και πάλι ο Χρήστος Χωμενίδης, ο Γιωργος Ανωμεριτης, ο Σπύρος Ταλιαδουρος με συντονισμό της Κατερίνας Μπακογιάννη. Μαζί τους και ο αείμνηστος Γιάννης Καραχισαριδης. Ο τίτλος είναι «Όταν το μέλλον έπαιζε κρυφτό.1956-1974 ιστορία και ιστορίες».

Εκεί διηγούμαι την ιστορία της μετεμφυλιακής Ελλάδας μέσα από τα μάτια δύο παιδιών.Της αφεντιάς μου που μεγάλωσε στα πούπουλα μιας οικογένειας της ανερχόμενης αστικής τάξης. Του Αντρέα Πιστικού που γεννήθηκε την ίδια χρονιά με μένα (1956) σε ένα πάμπτωχο χωριό της Αιτωλοακαρνανίας και μεγάλωσε σε ένα ορφανοτροφείο των Πατρών. Συγκρίνω τις δυο ανόμοιες πορείες στην μετεμφυλιακή πραγματικότητα. Μεταξύ άλλων το Κολλέγιο Αθηνών και το σχολείο του Ορφανοτροφείου. Πως αντανακλούσε ο τότε κόσμος στα μάτια δυο παιδιών σε δραματικά διαφορετικά περιβάλλοντα.

Το θαύμα που έγινε. Στο μεγάλο χωνευτήρι της μεταπολίτευσης οι δυο αυτοί άνθρωποι συναντήθηκαν και συνεργάστηκαν, ως δικηγόροι Αθηνών, ως αστοί ,στην αχανή αστική τάξη που δημιουργήθηκε συντρίβοντας τις ταξικές διακρίσεις της προδικτατορικής Ελλάδας.
•Γιατί σας τα λέω αυτά. Η ιστορία του Αντρέα στο ιδιωτικής φιλανθρωπικής πρωτοβουλίας ορφανοτροφείο ήταν επώδυνη.Καταγράφω από τις διηγήσεις του σκληρές και ανελέητες συνθήκες στο παρασκήνιο του ιδρύματος. Όμως να τι μου είπε. Αν δεν είχα μεγαλώσει εκεί ξέρεις τι θα ήμουνα; Άκληρος αγρότης στη Μαλεσιάδα.

Σήμερα ο Αντρέας όπως εγώ συμπλήρωσε 40 χρόνια ενεργού δικηγορίας στην Αθήνα. Η πραγματικότητα είναι πολύπλοκο, μπερδεμένο αφήγημα. Πολυπαραμετρικό.

•Τίποτα για να το ξεκαθαρίζουμε δεν νομιμοποιεί την κακοποίηση.Τίποτα.Η Ελλάδα του 2023 δεν μπορεί να είναι η Ελλάδα του 1960 . Όμως σε ένα αδύναμο και ανοργάνωτο Κράτος η ιδιωτική πρωτοβουλία είναι «Αναγκα και Θεοί πείθονται». Εκατοντάδες παιδιά, και το λέω μετά λόγου γνώσεως, που θα ήταν τρόφιμοι των φυλακών, γίνονται οι αυριανοί επιστήμονες η έντιμοι εργαζόμενοι οικογενειάρχες με άριστη έξωθεν μαρτυρία και πορεία. Η Κιβωτός έχει δώσει τέτοια παιδιά.Ότι και να έχει γίνει αυτό πρέπει να μην απαξιωθεί.Το λέω για αυτούς που θα αναλάβουν.Γιατί δεν αρκεί να είσαι πρόσωπο κύρους η διδάκτωρ για να κάνεις αυτή τη δουλειά.Έχω δει απλές γυναίκες εθελόντριες να κάνουν θαύματα με ένα μόνο τυπικό προσόν.Την αγάπη.

Πάνος Μπιτσαξής

Χανς Κρίστιαν Άντερσεν
«Το να ζεις μόνο δεν είναι αρκετό, είπε η πεταλούδα. Πρέπει να έχεις λιακάδα, ελευθερία και ένα μικρό λουλούδι.»

«έλαιον θέλω και ου θυσίαν»
κι εμείς που θυσιαστήκαμε;
κι εμείς που δε λαδώσαμε;

Ν Χ

Αν υπάρχει κάποια ισχυρή δύναμη που μπορεί να μας ωθήσει προς τα εμπρός στην ζωή, αυτή είναι η φαντασία μας. Μέσα από αυτή μπορούμε να εκφράσουμε όλες τις ικανότητες μας, να φωτίσουμε τα όνειρα μας, να τα ενισχύσουμε και να τα πραγματοποιήσουμε…

Έναυσμα για το σημερινό άρθρο στάθηκε μια ηλεσυζήτηση που είχα με τον φίλο Δημήτρη Ραπτάκη, που τον ευχαριστώ.

Στις Μέρες, το πολύτομο ημερολόγιο του Γιώργου Σεφέρη, στον Β’ τόμο, υπάρχει μια αξιοπρόσεκτη εγγραφή, που ξεχωρίζει όχι μόνο για το περιεχόμενό της ή τη μεγάλη της έκταση (κάπου τέσσερις σελίδες βιβλίου) αλλά και επειδή ο ποιητής δηλώνει πως την καθαρόγραψε και τη συμπλήρωσε το 1967, ενώ αρχικά την είχε γράψει στις 25 Μαΐου 1932, 35 χρόνια νωρίτερα, από το Λονδίνο, όπου υπηρετούσε στην ελληνική πρεσβεία. Την παραθέτω και μετά θα τη σχολιάσω.

25 Μάη (Καθαρογραμμένο και συμπληρωμένο, 1967.)

Έκλεισε χρόνο που ο Σεφέρης είδε το φως της Αττικής: πάλι καλά. Συλλογίστηκα το Χάνι τής Γραβιάς:

Διαβαίνων και σφάζων λαμβάνει
ο Σεφέρης βαρείαν πληγήν
και βαρύγδουπος πίπτει εις την γην
αλλά πριν αποθάνει

τον φονέα με σφαίραν ευρίσκει
εις το στήθος. «Θεέ των πιστών,
εις τους κόλπους σου δεξου κι αυτόν,
υπέρ σού αποθνήσκει».

Δεν είμαι ολωσδιόλου σίγουρος για τη μνήμη μου. Το «βαρύγδουπος» με κάνει να σκέπτομαι ότι πρέπει να ήταν κι αυτός σωματώδης, ο θετός προπάππος μου. Κι αυτά μού φέρνουν στο νου οικογενειακές κουβέντες για τους άλλους, τους φυσικούς, προγόνους.

Τον πρώτο που θυμούνταν η φαμίλια ήταν ο Σεφέρης Αί(γ)ιναμπέογλου, γεννημένος γύρω στην επανάσταση του Ορλώφ· παντρεύτηκε στην Καισάρεια τη Μαγλή, την κόρη του Μιλλέτμπαση· ο θείος μου ο Σωκράτης τον θυμούνταν στη Σμύρνη, τριγυρισμένον από καναρίνια σέ κλουβιά· πρέ­πει να τον διασκέδαζαν τα πουλιά, στα γερατειά του τουλά­χιστο. (Δε θυμάμαι πού, σέ κάποια εγκυκλοπαίδεια υπο­θέτω, είδα ότι στα περίχωρα τής Καισάρειας υπήρχε παροι­κία από Αιγινήτες.) Ο γερο-Σεφέρης έκαμε εφτά παιδιά· το πρώτο ήταν ο Πρόδρομος, ο πατέρας του πατέρα μου, γεννημένος στα 1820 ή 1821, και το δεύτερο ο Αναστάσης, ο πατέρας του θείου μου του Σωκράτη· (η μάνα μου θυμούν­ταν το πρόσωπό του με κάποιο δέος· ήταν όλο μαχαιριές από ληστές που τον έπιασαν κάποτε). Ο Πρόδρομος παντρεύ­τηκε στη Σμύρνη τη Χαρίκλεια Αγγελίδη που πέθανε πολύ νέα από κακοήθη πυρετό (30 Ιουνίου 1880). Το πρώτο από τα δυο αγόρια της, ο πατέρας μου Στέλιος, είχε γεννηθεί 1η Αυγούστου 1873. Είχαμε, θυμούμαι, τη φωτογραφία της στο οικογενειακό λεύκωμα — την αντέγραψε αργότερα σέ λάδι ο ζωγράφος Ευάγγελος Ιωαννίδης —, καθώς και του πατέρα της, του «παππουλάκου του Αγγελή». Ήταν ευγενικότατες φυσιογνωμίες και οι δυο· τα φορέματά τους τούς έδειχναν αρχοντάνθρωπους. Ο πατέρας μου έλεγε πως κατάγουνταν από τη Δημητσάνα και είχαν συγγένεια με τον Οι­κουμενικό Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’.

Από το μέρος τής μητέρας μου, ο παππούς μου ήταν ο Γεωργάκης Κυριάκου Τενεκίδης (ο Γιωργάκης ο Τενεκές)· καταγωγή του από τη Νάξο. Πέθανε το Μάη 1886. Έζησε κυρίως στα Βουρλά· εκεί και στη Σκάλα, όπου περνούσα μι­κρός τα καλοκαίρια, πολλοί τον θυμούνται να πηγαίνει καβα­λάρης. Ήταν πλούσιος κτηματίας και η Σκάλα ήταν σχε­δόν αποκλειστικό δημιούργημά του. Άλλωστε οι μόνοι που παραθέριζαν πάντα στη Σκάλα, σέ δικά τους σπίτια, ήταν τα πέντε επιζώντα από τα οχτώ παιδιά του. Ο Γεωργάκης παντρεύτηκε την Ευανθία Μιχαλάκη Πεστεμαντζόγλου. Η οικογένεια της καταγόταν από την Άγκυρα (έπειτα, στην Αθήνα, το όνομα έγινε Πεσμαζόγλου). Η γιαγιά Ευανθία (εμείς τα εγγόνια τη λέγαμε πάντα νενέ) είναι η μόνη πού γνώρισα από τούς προγόνους μου· πέθανε 29 Μαΐου 1909· ήμουν εννιά χρονώ· τη θυμάμαι καλά· ήταν γενναιόδωρη και, καθώς θυμάμαι, πάντα γύρω της ένας αέρας μεγαλοπρέ­πειας — από τότε πού έμαθα την έννοια τής λέξης δέσποινα (το κύριο όνομα μού ήταν οικείο: Δέσποινα ήταν η μητέρα μου και την έλεγαν πάντα: Δέσπω), της Ευανθίας την εικόνα μού φέρνει πάντα στο μυαλό μου. Κάποτε μου χάρισε ένα ασημένιο ρολόι. Φυσικά, άρχισα αμέσως να το περιεργάζομαι επικίνδυνα. «Πρέπει να το φυλάξουμε, θα το χαλάσει» είπε κάποιος. «Να το χαλάσει, είπε εκείνη, δεν του το έδωσα για να το κρύψει». Αν κάποτε αισθάνομαι την ανάγκη να δώσω, νομίζω σ’ αυτήν την αρχόντισσα το χρωστώ. Ο θάνατός της κόστισε πολύ στη μάνα μου· όμως η μάνα μου, μολονότι «παστρικά» ευαίσθητη, θέλω να πω χωρίς αισθηματολογικά μπιχλιμπίδια, είχε πολύ συχνά ξεσπάσματα κεφιού. Τη θυμούμαι να λέει ένα γαμήλιο στιχούργημα που κάποιος καλο­προαίρετος αποπειράθηκε να φτιάξει στους γάμους των γο­νιών της· έλεγε στην Ευανθία:

Στην χορείαν των παρθένων
δεν θ’ ανήκεις τώρα πλέον.

Ο γενναίος ευπατρίδης,
ο Γεωργάκης Τενεκίδης
θα σε φέρει…

Τόσο μπορώ να θυμηθώ, όμως απόμειναν παντοτινά στο νου μου τα πλατιά και χαμηλά μαρμάρινα σκαλοπάτια του σπιτιού της στο «Βερχανέ» (εκεί εγκαταστάθηκε μετά το θάνατό της η «Ελληνική Λέσχη τής Σμύρνης»), όταν πηγαί­ναμε να τής ζητήσουμε συχώρεση για να κοινωνήσουμε.

Συμπληρωματικά αντιγράφω τώρα από το βιβλίο του Νίκου Ε. Μηλιώρη (Τα Βουρλά, τόμος Α’, σ. 208): «Τενε­κίδης Γεώργιος (ο Γιωργάκης ο Τενεκές). Από τους σημαν­τικότερους, ίσως ο σοβαρότερος κοινοτικός παράγων της εποχής του (στα Βουρλά), κατά την περίοδο μεταξύ 1860- 1880. Κατά το 1861 υπογράφει ως επίτροπος τής Παναγίας σχετικό έγγραφο. Υπήρξε ένας άνδρας ζωηρός, ευφυέστα­τος, δραστήριος. Ως έμπορος σταφίδων και κτηματίας, με τις εξαιρετικές του ικανότητες, κατόρθωσε να δημιουργήσει μια αρκετή μεγάλη περιουσία. Μετά το 1880 αποσύρθηκε και εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη, όπου και αγόρασε την επ’ ονόματί του δίοδο στο Φραγκομαχαλά, τη γνωστή ως «Βερχανές του Τενεκέ». Υπήρξε επίτροπος του Μητροπο­λίτη ’Εφέσου Παϊσίου (1872), δημογέρων, αγάς, αντεπιστέλλον μέλος τής Εταιρείας του Μουσείου και τής Βιβλιοθή­κης τής Ευαγγελικής Σχολής (1874) και ευεργέτης αυτών…»

Αντιγράφω και τούτο ακόμη από τον ίδιο (τόμος Β’, σ. 252): «Στα Βαζίκια, μια έξοχή περί τα τέσσερα χιλιόμετρα νοτιοανατολικά των Βουρλών, υπήρχε ένα εξωκκλήσι προς τιμήν της Παναγίας· γιόρταζε στις 8 Σεπτεμβρίου· το «Γενέσιον της Θεοτόκου”. Για την εύρεσή του λέγανε, πως ένας Τούρκος που είχε κτήμα εκεί κοντά, γιασαξής, σωματοφύ­λακας του Γιωργάκη του Τενεκέ, καιρό πολύ έβλεπε σ’ ένα σημείο της περιοχής εκείνης ένα φώς· το είπε στους γειτόνους του και σκάψανε και βρήκανε το δάπεδο μιας παλιάς εκκλησιάς».

Συνεχίστε την ανάγνωση του “ημερολόγιο του Γιώργου Σεφέρη”

Είναι αδύνατον να ζεις ευχάριστα χωρίς να ζεις σοφά, έντιμα και δίκαια και είναι αδύνατον να ζεις σοφά έντιμα και δίκαια χωρίς να ζεις ευχάριστα.

Επίκουρος