Τα Δερβενοχώρια δεν κατακτήθηκαν από τους Τούρκους, αλλά παραδόθηκαν με ειδική συνθήκη. Απολάμβαναν λοιπόν σχετική αυτονομία και είχαν δικαίωμα να διατηρούν μικρό μάχιμο σώμα από ντόπιους για την τήρηση της τάξης Αρχηγός του τη ώρα της Επανάστασης ήταν ο Θανάσης Γάτσης από τα Σκούρτα γνωστός ως Σκουρτανιώτης, που ύψωσε από τους πρώτους την επαναστατική σημαία στη Στερεά Ελλάδα.

Στους εθνικόφρονες τα Δερβενοχώρια θυμίζουν την σφαγή στα Κρώρα (Στεφάνη) που οργάνωσε ο φοβερός και αμφιλεγόμενος Καπετάν Ορέστης της  ΟΠΛΑ σε βάρος των ομήρων του. Εδώ σύρθηκε αιχμάλωτος ως γόνος εφοπλιστών και ο κομμουνιστής Ανδρέας Εμπειρίκος τον Δεκέμβρη του ‘44, διέφυγε και επέστρεψε στην Αθήνα εξαντλημένος, έχοντας εμπνευστεί τον «Μεγάλο Ανατολικό του». Από τότε ξέκοψε οριστικά από το ΚΚΕ παραμένοντας όμως Επαναστάτης.                                                           
     Οι Αριστεροί προτιμούν να θυμούνται τη μάχη του ΕΛΑΣ (16 Οκτώβρη 1943), που διέλυσε σώμα 100 Γερμανών (Πύλη, Κρώρα), που άφησε πίσω του 55 νεκρούς και 45 αιχμαλώτους.