Σκάμανδρος (ποταμός)
Ο ποταμός Σκάμανδρος (Μπιθσιάκουλι) βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της Βοιωτίας. Πηγάζει από τα Σκούρτα ,περιοχή Τσιγκουράτι ,και εκβάλλει στον Ασωπό ποταμό.
Η διαδρομή του έχει μήκος 15 περίπου χιλιόμετρα και είναι το φυσικό όριο μεταξύ των χωριών Αγίου Θωμά και Κλειδίου.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του: χειμαρώδης, βουερός με ψηλές και απότομες όχθες. Είναι ο μοναδικός στη Βοιωτία ποταμός που είναι οχυρωμένος και στα δύο του άκρα.
Στην εκβολή του υπάρχει ο λόφος ‘Καστρί’ με υψόμετρο που οι κατακόρυφες πλαγιές του ανατολικά και νοτιοδυτικά καταλήγουν στον Σκάμανδρο και στον Ασωπό ποταμό. Στην κορυφή του λόφου σώζονται ερείπια οχυρωματικού περιβόλου και ορατά θεμέλια αρχαίων κτιρίων.
Η εκσκαφή υδαταγωγού της ΕΥΔΑΠ στη νοτιοδυτική πλαγιά του λόφου έφερε στο φως ένα αξιόλογο κομμάτι από την ιστορία της περιοχής, όπου ανεβρέθηκαν:
Αναλληματικός τοίχος και διάσπαρτες κατοικίες ρωμαϊκής εποχής. Για την κατασκευή των κατοικιών έχει χρησιμοποιηθεί αρχαίο οικοδομικό υλικό σε δεύτερη χρήση ως και τμήματα από σπονδύλους κιόνων δωρικού ρυθμού.
Κάτω από το αναλληματικό ρωμαϊκό τείχος και σε βάθος δύο περίπου μέτρα υπάρχουν λείψανα αρχαϊκής εποχής.
χρήστος Μίχας