ΟΡΕΙΝΟΣ

Όταν είσαι βέβαιος ότι εσύ μόνος (ή μόνη) κατέχεις την απόλυτη αλήθεια, τον δρόμο προς την Πρόοδο και τη Δικαιοσύνη, το ελιξήριο για τη θεραπεία πάσας νόσου, ο λογοτέχνης, ο καλλιτέχνης είναι ο εχθρός. Για ποιο λόγο; Μα διότι σου δείχνει καθαρά ότι λες βλακείες. Ότι η ανθρώπινη κατάσταση είναι χαοτικά πολύπλοκη, ότι το φως και το σκοτάδι δεν είναι αντίπαλα αλλά αλληλένδετα και αξεχώριστα, ότι οι καρικατούρες που έχεις φτιάξεις περί καλού και κακού μόνο στη φαντασία σου υφίστανται. Και ότι θα σκορπίσουν, σκορπούν ήδη, στο πρώτο φύσημα της Ιστορίας.

Ο χριστιανικός ζηλωτισμός φίμωσε την προσωπική έκφραση για αιώνες. Μωαμεθανοί και εβραίοι απαγόρευσαν την απεικόνιση της ίδιας της ανθρώπινης μορφής. Οι ιεροεξεταστές ψαλίδιζαν τα φτερά των αγγέλων του Θεοτοκόπουλου και σκέπαζαν τ’ αχαμνά στις φιγούρες του Μικελάντζελο. Όλα τα καθεστώτα, από τους πουριτανούς της φιλελεύθερης, υποτίθεται, Αγγλίας του 19ου αιώνα, ώς τα φερέφωνα των ολοκληρωτισμών του 20ού απεχθάνονταν την ελεύθερη σκέψη, την ελεύθερη έκφραση. Διότι αυτές δείχνουν πώς οι άνθρωποι πράγματι ήταν, είναι και θα είναι. Όχι όπως οι μικρονοϊκές μας ιδεολογίες τούς φαντάζονται.

Από indices librorum prohibitorum βρίθει η ιστορία, τι θ’ αλλάξει τώρα αν παραχώσουμε σ’ αυτούς τον Καραγάτση και τη Μεγάλη Χίμαιρα; Μήπως τα θέατρά μας δεν έχουν ήδη πετσοκόψει τον Έμπορο της Βενετίας του Σαίξπηρ ή τους Νέγρους του Ζενέ; Γιατί να μη πεταχθεί στον Καιάδα, σήμερα κιόλας, ο Εμπειρίκος ως κήρυκας της σεξουαλικής βίας ή ο Ναμπόκωφ ως υμνολόγος της παιδεραστίας; Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι όλα τα καθεστώτα το πρώτο που κάνουν είναι να τα βάζουν με το σεξ και το χιούμορ. Το σεξ και το χιούμορ τα τρέμουν, εμπρός τους οι χρηστοήθειες και οι κατηχήσεις σωριάζονται, η αυθεντία τους καταρρέει. Η γυμνή σάρκα και η λυτή γλώσσα, ποια ορθοδοξία ποτέ τις συγχώρησε;

Σ’ αυτό, το ατελεύτητο, κυνήγι της εξουσίας λοιπόν, ο Καραγάτσης είναι σήμερα απλώς ένα επεισόδιο, μια σημαία ευκαιρίας, ένα θρασύ μισαλλόδοξο λάβαρο. Αν ο «μισογυνισμός» είναι το κριτήριό μας, θα γλιτώσει αύριο μήπως ο Ευριπίδης; Ποιος έντιμος άνθρωπος μπορεί να ξεφυλλίσει μισή ώρα τον Πατέρα του Αύγουστου Στρίντμπεργκ και να μη βάλει τα γέλια με τις βεβαιότητες της τρέχουσας πατριαρχιολογίας, και να μη δακρύσει με την ανθρώπινη μοχθηρότητα, η οποία δεν κάνει διάκριση μεταξύ αρχόντων και αρχομένων, αρσενικών και θηλυκών, πιστών και απίστων, ημεδαπών και ξένων: παραμένει πάντα ίδια και ανεκρίζωτη.

Κωστας Κουτσουρέλης /neoplanodion.gr

Οι ευρωεκλογές που μας πέρασαν κατεδάφισαν τον Σολτς και τον Μακρόν. Ένας Γερμανός καγκελάριος και ένας Γάλλος πρόεδρος που τα κόμματά τους κινούνται γύρω στο 14%, ποια εντολή, ποια νομιμοποίηση μπορούν πλέον να επικαλούνται; Και τι είδους ηγεσία έχουν να προσφέρουν, όχι μόνο στις χώρες τους, στην Ευρώπη εν γένει;

Αυτά ίσως σκέφτεται κανείς, κοιτώντας τα ευρωαποτελέσματα. Στην πράξη όμως, κι αυτό ελάχιστοι τολμούν να το πουν ανοιχτά, ανάμεσά τους πρώτος ο δαιμόνιος Μισέλ Ουελλμπέκ, οι ευρωπαϊκές εκλογές, χθεσινές ή αυριανές, από μόνες δεν έχουν καμία μα καμία σημασία. Και η Λε Πεν του RN (σύντομα!) και η Βάιντελ της AfD (οψέποτε…) και αν έρθουν στην εξουσία, ελάχιστα πράγματα θ’ αλλάξουν. Τι άλλαξε η ανάρρηση της Μελόνι στον ιταλικό πρωθυπουργικό θώκο;

Η Ευρώπη είναι δεμένη χειροπόδαρα στο αμερικανικό άρμα. Ιδίως μετά το ξέσπασμα του ρωσσοουκρανικού πολέμου, η εξάρτηση αυτή έγινε απόλυτη και αναντίστρεπτη. Η μοίρα της θα κριθεί στις ΗΠΑ. Μπάιντεν ή Τραμπ, όποιος νικήσει εκεί (και στο μέτρο που η νίκη του θα είναι οριστική), θα αποφασίσει περίπου εν λευκώ και τις δικές μας τύχες.

Και οι πολιτικοί μας θα ευθυγραμμιστούν στις εντολές του νικητή θέλοντας και μη. «Στη Ρώμη θα δοθεί ο χρησμός, θα γίνει εκεί η μοιρασιά». Στις πραγματικές «ευρωεκλογές», τις κρισιμότερες πιθανόν της ιστορίας, τον Νοέμβρη που μας έρχεται, κανείς Ευρωπαίος δεν θα έχει δικαίωμα ψήφου.

Κώστας Κουτσουρέλης/neoplanodion.gr

Στα καλά αστικά σπίτια το κυριακάτικο τραπέζι διατηρεί ένα ελάχιστο θεσμικό κύρος. Χάριν του συνδυασμού σεμνοπρέπειας και υποκρισίας, οι κακές λέξεις απαγορεύονται εξίσου αυστηρά με τις βρώμικες αναμνήσεις. Οι φαρμακεροί υπαινιγμοί για κάποια καμπαρετζού κόβονται σαν το βούτυρο, με ζεστό μαχαίρι. Ένας αράπης εξαφανίζεται μαγικά όταν ο πατριάρχης χτυπά το κουτάλι του στο πιάτο. Μία απάτη διορθώνεται βιαστικά σε οικονομική διαφορά. Τα παιδιά φυσικά, που έχουν (τα άτιμα!) το συνήθειο να τρυπώνουν κάτω από τραπέζια, να παραμονεύουν πίσω απ’ τις πόρτες ή να κρύβονται σε ντουλάπες, συμπληρώνουν με άνεση τα μισόλογα. Ξέρουν πως ο θείος Ισίδωρος ψάρεψε την ερωμένη του από τη δεύτερη σειρά ενός κακόφημου μπαλέτου. Ότι η Μαιρούλα γέννησε σε κατάλευκη ελβετική κλινική το εκδρομικό εξώγαμο που έπιασε στην Κένυα. Κι ότι ο Αργύρης, το μαύρο πρόβατο της οικογένειας, δεν λείπει σε μακρινό ταξίδι αλλά ασπρίζει στη φυλακή. Ξέρουν τα πάντα, ακριβώς γιατί αποκρύβονται επιμελώς.

Οι μόνοι που δεν το αντιλαμβάνονται είναι οι προασπιστές της πολιτικής γελοιορθότητας. Κύριοι και κυρίες σαν την Helen Adam και την Laurie Harper που αναστάτωσαν προσφάτως την Αυστραλία αξιώνοντας να αποσυρθούν από τις σχολικές βιβλιοθήκες τα παλιά παιδικά βιβλία ως ρατσιστικά και σεξιστικά. Δεν τις απασχολεί το ότι ρατσισμός και σεξουαλική εκμετάλλευση πράγματι υπήρξαν (και υπάρχουν) αλλά το να μη φτάνει ο απόηχός τους στα παιδιά. Δεν ντρέπονται για το Άουσβιτς ή την εξόντωση των ιθαγενών αλλά θεωρούν απαράδεκτο να υποψιαστούν τα παιδιά τη φρίκη τους. Τα απαίσια πράγματα, καλό είναι να κρύβονται κάτω από το χαλί του ιστορικού αφοπλισμού. Γιατί τα παιδιά είναι κουτά. Πρέπει να ζουν σε φανταστικό παρόν, να πιστεύουν ότι το παρελθόν ήταν ειδυλλιακό και το μέλλον έρχεται ειρηνικό σαν χορτοφάγος λύκος. Χώνοντας το πηρούνι στο ψητό μπορεί να βγάλουν κάνα μάτι. Είναι σημαντικό λοιπόν να ξεγελάμε διαρκώς την πείνα τους. Να τους δίνουμε μόνο λιγοστά τρίμματα από το ψωμί της αλήθειας — και συγκαλύπτοντας αλλοτινά αίσχη να καθαρίζουμε, επιφανειακά τουλάχιστον, το τραπεζομάντηλο της ιστορίας.

Η θεία μου η Ειρήνη, μπορεί να μ’ έβαζε να τρώω με δυό χοντρά λεξικά κάτω απ’ τις μασχάλες για να μάθω να τηρώ στο τραπέζι την προσήκουσα στάση. Μα ποτέ δεν σκέφτηκε να αφαιρέσει τις σελίδες που περιείχαν επίμεμπτες λέξεις για να μ’ ελαφρύνει από το βάρος της αλήθειας τους.

Ηρακλής Λογοθέτης/neoplanodion.gr

Σκούρτα Βοιωτίας

Νεοφυείς αμπελωνρς στα ορεινά δερβενοχώρια

Καλή και η σκυλοτροφή!

Τα βιβλία δεν είναι παρά σπαταλημένο χαρτί όταν δεν επενδύουμε στη δράση τη σοφία που παίρνουμε από τη σκέψη, είναι απονάρκωση. Όταν πια μας κουράζουν οι ζωντανοί, ας επιστρέφουμε στους νεκρούς που δεν έχουν στον λόγο τους τίποτα από την κακεντρέχεια, την αλαζονεία ή την υστεροβουλία των ζωντανών.

ΓΕΗΤΣ

Ετσι αποκτήσαμε τη «δεδηλωμένη» Το λογικό και αυτονόητο του σήμερα ήταν άλλοτε καινοφανές και ριζοσπαστικό.

Το 1875 δεν ήταν αυτονόητος ο σχηματισμός κυβέρνησης από το κόμμα που είχε τη δεδηλωμένη στη Βουλή. Και κάθε φορά που κλείνουμε την τηλεόραση μετά από μια εκλογική βραδιά, αξίζει να θυμόμαστε εκείνον τον απόμακρο άντρα, θαυμαστή του αγγλικού κοινοβουλευτικού συστήματος, στον οποίο οφείλουμε το γεγονός ότι το πρωί μετά τις εκλογές δεν μας περιμένουν εκπλήξεις

Υποθετικό σενάριο: βράδυ εκλογών, η ώρα 19:00, οι κάλπες μόλις έχουν κλείσει και τα exit polls δίνονται στη δημοσιότητα. Οι προβλέψεις επιβεβαιώνονται και λίγες ώρες αργότερα όλοι γνωρίζουμε ποιο κόμμα κέρδισε τις εκλογές. Και πέφτουμε για ύπνο – άλλοι χαρούμενοι και άλλοι απογοητευμένοι, μιας και όλοι ξέρουμε ποιος θα μας κυβερνά από την επόμενη μέρα.

Τί θα γινόταν όμως εάν ξυπνούσαμε το επόμενο πρωί και μαθαίναμε ότι η Πρόεδρος της Δημοκρατίας έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο κόμμα που βγήκε τέταρτο σε ψήφους; Θα μου πείτε, τότε τι νόημα θα είχε να γίνονται εκλογές αν ήταν να σχηματίζει κυβέρνηση όποιος προκρίνεται από την (τον) Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Κανένα νόημα. Απολύτως.

Και όμως, κάπως έτσι λειτουργούσε το σύστημα μία δεκαετία αφότου είχε τεθεί σε ισχύ το δεύτερο Σύνταγμα του ελληνικού κράτους, δηλαδή το Σύνταγμα του 1864. Εκείνος που πρώτος έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου δεν ήταν άλλος από τον Χαρίλαο Τρικούπη.

Στις 29 Ιουνίου 1874 δημοσίευσε στην εφημερίδα «Καιροί» ένα άρθρο που έχει μείνει ιστορικό . Ο τίτλος του ήταν «Τις Πταίει;». Σε αυτό, προειδοποιούσε τον βασιλιά Γεώργιο Α’ για τις ευθύνες του, τονίζοντας ότι η χώρα όδευε στον γκρεμό με τις κυβερνήσεις μειοψηφίας που την κυβερνούσαν.

Εγραφε χαρακτηριστικά ο Τρικούπης ότι οι εκλογές μοιάζουν με «ελεεινό δράμα» και ότι αν συνεχιζόταν η ίδια κατάσταση θα οδηγούσε τον λαό σε επανάσταση. «Αφού μέσω της διαστροφής του Συντάγματος και της εικονικότητας της Βουλής κυβερνάται πράγματι η Ελλάδα ως απόλυτη μοναρχία, ήταν επόμενο όσοι πολιτεύονται να γίνουν όπως τους διαπλάττει το νόθο καθεστώς. […] Δεν φταίει το πολίτευμα, δεν φταίνε οι αντιπρόσωποι του Έθνους, δεν φταίει το Έθνος».

Ποιος έφταιγε λοιπόν; Η απάντηση γινόταν φανερή μέσα από το άρθρο. Ο ανώτατος άρχοντας, ο βασιλιάς.

Λίγες μέρες αργότερα ακολούθησε και δεύτερο άρθρο, στην ίδια εφημερίδα, με τίτλο «Παρελθόν και Ενεστώς». Εκεί ο Τρικούπης μιλούσε για τις τελευταίες εκλογές και ανέφερε συγκεκριμένα γεγονότα, εκλογικές παραβάσεις, παρανομίες, αυθαιρεσίες, ενώ θύμιζε στον Γεώργιο ότι τα ίδια γίνονταν και επί Όθωνος, με αποτέλεσμα την έξωσή του.

Η δημοσίευση των άρθρων προκάλεσε πολιτικό σεισμό. Ο τότε πρωθυπουργός Δημήτριος Βούλγαρης κάλεσε τον εισαγγελέα να απαγγείλει κατηγορίες κατά του συντάκτη των άρθρων. Τα άρθρα είχαν δημοσιευθεί ανώνυμα κι έτσι στην αρχή συνελήφθη ο εκδότης της εφημερίδας. Αμέσως όμως ο Τρικούπης έστειλε γράμμα στην εισαγγελία και ενημέρωσε ότι εκείνος ήταν ο συντάκτης των άρθρων. Αφού απολογήθηκε, προφυλακίστηκε και έμεινε φυλακισμένος για τρεις ημέρες, οπότε και βγήκε με εγγύηση. Δέκα ημέρες αργότερα, το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών αποφάσισε ότι δεν έπρεπε να απαγγελθούν κατηγορίες στον Τρικούπη γιατί τα άρθρα του δεν ήταν επιλήψιμα.

Τα άρθρα πήραν τέτοια δημοσιότητα που γράφτηκαν για αυτά κολακευτικά σχόλια ακόμη και σε εφημερίδες του εξωτερικού, όπως παραδείγματος χάριν στους Times του Λονδίνου. Μπορεί σήμερα να μας φαίνεται εντελώς αυτονόητο αυτό που ανέδειξε ο Τρικούπης ως επιτακτική ανάγκη και προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία του κοινοβουλευτικού συστήματος, αλλά όπως καταλαβαίνουμε μέχρι τότε δεν ήταν…

Δεν πρέπει όμως να παραγνωριστεί και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισε την κατάσταση ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄. Αντί να θεωρήσει τον Τρικούπη εχθρό του ή, στην καλύτερη περίπτωση, να τον αγνοήσει, ο Γεώργιος τον κάλεσε μετά από λίγους μήνες και του ανέθεσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Ο Τρικούπης αποδέχτηκε, με τον όρο να διαλυθεί η Βουλή και να προκηρυχθούν εκλογές. Οι εκλογές όντως έγιναν στις 18 Ιουλίου 1875, με παραδειγματική τάξη σε ολόκληρη τη χώρα. Το ίδιο επρόκειτο να ισχύσει και για τις περισσότερες εκλογές που ακολούθησαν.

Και κάπως έτσι φτάσαμε στην ιστορική μέρα της 11ης Αυγούστου 1875. Γιατί ιστορική; Διότι εκείνη τη μέρα, στα πλαίσια της έναρξης της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου, ο βασιλιάς Γεώργιος εκφώνησε στη Βουλή τον λεγόμενο Λόγο του Θρόνου, που είχε γράψει ο ίδιος ο Τρικούπης. Με αυτό το κείμενο ο βασιλιάς δεσμευόταν εφεξής να δίνει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης σε όποιο πρόσωπο είχε τη δεδηλωμένη εμπιστοσύνη της Βουλής.

Εκείνη τη μέρα λοιπόν, μαζί με το ολοκαίνουργιο κτίριο της Βουλής, επί της οδού Σταδίου 13, εγκαινιάστηκε ουσιαστικά και το κοινοβουλευτικό σύστημα στη χώρα μας. Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι έχουμε συνδυάσει στο μυαλό μας τον Τρικούπη είτε με την πτώχευση του 1893, που του χρεώνεται, είτε με τα μεγάλης έκτασης και κομβικής σημασίας δημόσια έργα που έγιναν επί των ημερών του, όπως η διάνοιξη της Διώρυγας της Κορίνθου και τα σχεδόν 1.000 χιλιόμετρα σιδηροδρόμου. Ωστόσο, νομίζω ότι κάθε φορά που κλείνουμε την τηλεόραση μετά από μια εκλογική βραδιά, αξίζει να θυμόμαστε εκείνον τον απόμακρο άντρα, θαυμαστή του αγγλικού κοινοβουλευτικού συστήματος, στον οποίο οφείλουμε το γεγονός ότι το πρωί μετά τις εκλογές δεν μας περιμένουν εκπλήξεις.

Πηγή: Protagon.gr