ΟΡΕΙΝΟΣ

Ο αξέχαστος καθηγητής μας …

Ο αείμνηστος Θύμιος Καραγιάννης από την ορεινή Δωρίδα

Οι άνθρωποι που αγαπάνε τα βιβλία δεν έχουν πολλές ανάγκες και, κυρίως, δεν έχουν ηλίθιες ανάγκες.

Βασίλης Ραφαηλίδης

Ο Βασίλης Ραφαηλίδης γεννήθηκε το 1934 στα Σέρβια της Κοζάνης και πέθανε στην Αθήνα τον Σεπτέμβρη του 2000. Το 1953 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε κινηματογράφο και δούλεψε σαν βοηθός του Ν. Κούνδουρου και του Ρ. Μανθούλη. Το 1964-65 βρέθηκε στηνΑλγερία κοντά στον Μιχάλη Ράπτη. Έγινε επαγγελματίας κινηματογραφικός κριτικός στη Δημοκρατική Αλλαγή (1965). Συμμετείχε στην εκδοτική ομάδα των περιοδικών Ελληνικός Κινηματογράφος (1966) και Σύγχρονος Κινηματογράφος (1968). Εργάστηκε σαν κινηματογραφικός κριτικός και ρεπόρτερ στο Βήμα (1974-1983) και στο Έθνος (1983-1998) σαν κινηματογραφικός κριτικός, σχολιογράφος και επιφυλλιδογράφος. Επιφυλλίδες ήταν και οι τελευταίες του δημοσιεύσεις στην Ελευθεροτυπία.

Το κόστος στη μελέτη των έργων του Ίψεν είναι υψηλό υπό την έννοια πως επιτελούν τη «Μεταμόρφωση». Η μεταμόρφωση είναι η πιο επίπονη διαδικασία στη ζωή ενός ανθρώπου και οι συγγραφείς που κατάφεραν να γίνουν αφορμή για αυτή τη μεγάλη μετάβαση είναι αυτοί που σήμερα αποκαλούνται με έναν όρο που προσδίδει αυθεντία και δεν είναι άλλος από  «κλασικό». 

Τί είναι τελικά το κλασικό; Σίγουρα, είναι αυτό που δε μπορεί να αμφισβητηθεί η ομορφιά του. Εκεί που οι πρόγονοι και οι απόγονοι συνωμοτούνε με ένα κοινό όραμα έστω και με μια παροδικότητα. Συνοραματιστές της ομορφιάς λοιπόν…αυτό είναι το κλασικό και σε αυτό τον κόσμο γεννήθηκε και γαλουχήθηκε ο Ερρίκος. 

Ερρίκος Ίψεν (1828-1906). Νορβηγός δραματουργός και ποιητής, γεννημένος στην πόλη Σιν της Νορβηγίας. Σε ηλικία 22 ετών δημοσίευσε το πρώτο του θεατρικό έργο, με τίτλο “Κατιλίνας”. Κατόπιν προσλήφθηκε στο θέατρο της πόλης Μπέργκεν ως δραματουργός, όπου δουλεύοντας, έγραψε τα έργα: “Η νύχτα του Άη Γιάννη”, “Η γιορτή του Σουλχάουγκ”, “Η κυρία Ίνγκερ”, κ.ά. Το 1857 εγκαταστάθηκε στην πρωτεύουσα Κρίστιανσεν, όπου έγραψε την περίφημη “Κωμωδία του έρωτα”, τους “Μνηστήρες του θρόνου”, τον “Περ Γκυντ” και τον “Μπραντ”. Στη συνέχεια ταξίδεψε στο εξωτερικό, γράφοντας τα έργα: “Εχθρός του λαού”, “Κουκλόσπιτο”, “Τα στηρίγματα της κοινωνίας”, “Αγριόπαπια”, “Έντα Γκάμπλερ” και τους ασύγκριτους σε τέχνη και πλοκή “Βρικόλακες”, που θεωρούνται και ως το αριστούργημά του. Το τελευταίο έργο του είχε τον τίτλο “Όταν εμείς οι πεθαμένοι σηκωθούμε” και δημοσιεύθηκε το 1900. Πέθανε στο Κρίστιανσεν της Νορβηγίας, σε ηλικία 78 ετών, μετά από πενταετή πλήρη πνευματική και σωματική ατονία.

Ο αείμνηστος Κρανιάς Γεώργιος εκ Δωρίδος ορμώμενος, στρατιώτης στο Βερμιο το 1950

ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ποίημα του Σεφέρη και δημοσιεύτηκε στο Βήμα (23-9-71) τρεις μέρες μετά το θάνατό του στην περίοδο της δικτατορίας. Το ποίημα βασίζεται σε μια περικοπή του Πλάτωνα (Πολιτεία 614 κ.ε.) πον αναφέρεται στη μεταθανάτια τιμωρία των αδίκων και ιδιαίτερα του Αρδιαίου. Ο Αρδιαίος, τύραννος σε μια πόλη της Παμφυλίας, ανάμεσα σε άλλες ανόσιες πράξεις είχε σκοτώσει τον πατέρα του και τον μεγαλύτερο αδερφό του. Γι’ αυτό και η τιμωρία του, καθώς και άλλων τυράννων, στον άλλο κόσμο στάθηκε φοβερή. ‘Οταν εξέτισαν την καθιερωμένη ποινή που επιβαλλόταν στους αδίκους και ετοιμάζονταν να βγουν στο φως, το στόμιο δεν τους δεχόταν αλλά έβγαζε ένα μουγγρητό. «Την ίδια ώρα άντρες άγριοι και όλο φωτιά που βρίσκονταν εκεί και ήξεραν τι σημαίνει αυτό το μουγγρητό, τον Αρδιαίο και μερικούς άλλους, αφού τους έδεσαν τα χέρια και τα πόδια και το κεφάλι, αφού τους έριξαν κάτω και τους έγδαραν, άρχισαν να τους σέρνουν έξω από το δρόμο και να τους ξεσκίζουν επάνω στ’ ασπαλάθια και σε όλους όσοι περνούσαν από εκεί εξηγούσαν τις αιτίες που τα παθαίνουν αυτά και έλεγαν πως τους πηγαίνουν να τους ρίξουν στα Τάρταρα». (Πλ. Πολιτεία 616).

Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού
πάλι με την άνοιξη.
Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες
το κόκκινο χώμα κι ασπάλαθοι*

5

δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια

και τους κίτρινους ανθούς.
Απόμακρα οι αρχαίες κολόνες, χορδές μιας άρπας αντηχούνακόμη…

Γαλήνη.
— Τι μπορεί να μου θύμισε τον Αρδιαίο εκείνον;
Μια λέξη στον Πλάτωνα θαρρώ, χαμένη στου μυαλού

10

τ’ αυλάκια·*

τ’ όνομα του κίτρινου θάμνου
δεν άλλαξε από εκείνους τους καιρούς. 
Το βράδυ βρήκα την περικοπή:*
«τον έδεσαν χειροπόδαρα» μας λέει 

15

«τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν

τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν
απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους
και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο, κουρέλι».

Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του

20

ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος.

31 του Μάρτη 1971

    

---

ασπάλαθοι: θάμνοι με μεγάλα αγκάθια και κίτρινα λουλούδια.στου μυαλού τ’ αυλάκια: στη μνήμη.
περικοπή: εννοεί το χωρίο 616 της Πολιτείας.

Για τους αρχαίους Έλληνες τα βάθρα της δημοκρατίας ήταν η ελευθερία λόγου (λόγον λαμβάνειν) και η λογοδοσία (λόγον διδόναι). Στην δημοκρατία κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου.