ΟΡΕΙΝΟΣ

Μονή της Ζωοδόχου Πηγής ή Στέρνας στην  Πύλη Δερβενοχωρίων  
                Η χριστιανική παράδοση των κατοίκων του οροπεδίου των Δερβενοχωρίων είναι συνυφασμένη με την πορεία  της Μονής  της Ζωοδόχου Πηγής ή αλλιώς  Μονή της Στέρνας΄΄ , όπως είναι γνωστή στην περιοχή μας ,   που βρίσκεται στην θέση Φούσκενα της Πύλης και γενικότερα με  τον Μοναχισμό που αναπτύχθηκε στην ευρύτερη περιοχή του Κιθαιρώνα και της Πάστρας κατά τον  11 αιώνα , από το Όσιο Μελέτιο τον Καπαδόκη ( 1035-1105) .
          Ό Όσιος Μελέτιος  φέρεται ως ο  ιδρυτής της Μονής  αυτής , καθώς πρόκειται   για τον Ναό της Θεομήτορος που ανήγειρε  με την Βοήθεια και  Χρηματοδότηση  του φίλου και προστάτη του ,  Αυτοκράτορα του Βυζαντίου  , Αλέξιου Α΄ του Κομνηνού (1081-1118) ,  και κάνουν λόγο γι αυτό,  οι σχεδόν σύγχρονοι με τον  Όσιο   Βιογράφοι  του ,  Θεόδωρος ο Πρόδρομος η Πτωχοπρόδρομος  και ο Επίσκοπος Μεθώνης Νικόλαος  .
             Ο κυρίως Ναός είναι σταυροειδής , εγγεγραμμένος μετά τρούλου της κατηηγορίας  των Κωνσταντινοπολίτικων τετρακιονίων και η κάτοψη του αντέγραφε το καθολικό της Μονής του Οσίου Μελετίου . Δυστυχώς ο αρχικός Ναός κατέπεσε και οι κάτοικοι του χωριού περί το έτος 1890 μετέτρεψαν σε καινούργιο Ναό τον ευρύχωρο παλαιό νάρθηκα αφού πρόσθεσαν προς ανατολάς τρίπλευρη αψίδα ιερού και προς  δυσμάς ψηλό προστώο .
κατά τον   Ιστορικό Γεωργ. Τσεβά   , όπως αναφέρει  ο ίδιος στο βιβλίο του  η  Ιστορία των  Θηβών και Βοιωτίας , τα ερείπια της μονής  της Στέρνας εχρησίμευσαν  ως λατομείο πάσης ανεγειρόμένης η επισκευαζόμενης εκκλησίας της περιοχής μας,  χαρακτηρίζοντας την Μονή  ΄΄ως Μέγα Μοναστήριον περιώνυμον δια τα πλούτη του ΄΄ με κτήματα αυτής την Ραπντώσα  το Δερβενοσάλεσι και την Φούσκενα ΄΄  .
               Η Μονή της Ζωοδόχου Πηγής , παρά την εγκατάλειψή της και την ερήμωση της ,  εντυπωσιάζει ακόμη και σήμερα τον επισκέπτη . Η διάταξη των κτιρίων , η Αρχιτεκτονική τους , τα γλυπτά , το πολυσύνθετο του καθολικού , τα λεπτότατης τέχνης μαρμαροθετήματα  της και οι διηγήσεις των κατοίκων για τον Πλούτο και την αίγλη της Μονής εκείνα τα χρόνια , δικαιολογούν την άποψη , ότι πρόκειται για Βασιλομονάστηρο – Βασιλικό κτίσμα των Κομνηνών ,  αν  μάλιστα ληφθεί υπόψη και συνδυαστεί  με το  γεγονός ότι μέχρι σήμερα , πλησίον του Ναού υπάρχει περιοχή και ερειπωμένη  εκκλησία ,  το τοπωνύμιο της οποίας είναι Κομνηνός , όπου  κατά τις ανασκαφές εκεί  ,  περί το έτος 1930 από τον καθηγητή κ. Ορλάνδο , βρέθηκαν  έξι αρχαία χρυσά νομίσματα της ιδίας εποχής του αυτοκράτορα  , τον οποίον η παράδοση θέλει να την επισκέφθηκε και ο ίδιος περί το 1106 όταν επισκέφθηκε και την Μονή Σαγματά ,  χαρίζοντας της πολύτιμα κειμήλια .
                    Η ζωοδόχος πηγή είναι κτισμένη   πάνω στα  ερείπια Ναού Ρωμαϊκών χρόνων με αρχαία λουτρά και ψηφιδωτά τα οποία μελέτησε και δημοσίευσε όπως προανέφερα ο Ακαδημαϊκός κ. Ορλάνδος   .Το κτίριο του λουτρού χρονολογείται στον 13 αιώνα και βρίσκεται σήμερα  σε πολύ χειρότερη κατάσταση από αυτήν που βρέθηκε κατά  το 1926 όταν εντοπίστηκε για πρώτη φορά,  εξαιτίας των δυσμενών καιρικών συνθηκών και βανδαλισμών που έχει  υποστεί  .Όπως φαίνεται στο σχέδιο της αξονομετρικής τομής της αρχικής του μορφής , είναι  συνολικού εμβαδού 30.τετρ. μέτρων,  ύψους 3.μετρων ,  τριμερές θολωτό με τον  μεσαίος οίκο να  διαθέτει τρούλο . Αν και οι πεσίσκοι  του δεν είναι σήμερα ορατοί ,  διατηρούνται ακόμη τα κατακόρυφα κενά στους τοίχους που χρησίμευαν για την προσαγωγή ψυχρού νερού από την παρακείμενη πηγή , στον ψυχρό οίκο του λουτρού,  είτε για την θέρμανση των δύο άλλων οίκων και των αερισμό των υποκαυστών  . 

Λέγεται ακόμη ότι ιδρύθηκαν από τον Άγιο στην ευρύτερη περιοχή  24 παραλαυρια με 10-12 μοναχούς το καθένα και αργότερα σύμφωνα πάντα με τον Βιογράφο του Αγίου ,  Θεόδωρο τον Πρόδρομο γίνεται  λόγος  για ανέγερση από τον ίδιο  ,  ναού της Θεομήτορος  λίγο βορειότερα προς την κατεύθυνση των Θηβών ,αυτή  της ζωοδόχου πηγής  στην Φούσκενα Πύλης Δερβενοχωρίων και η Μονή του  Προφήτη Ηλία στο Τσατσαρι , όπου προϋπήρχε ναός ,  μετόχι της Μονής Σινά , όπου τιμούσαν την Αγία Αικατερίνη      

Η ανέγερση της Μονής της Ζωοδόχου Πηγής σύμφωνα με την τοπική μας παράδοση
              Τον  11ος αιώνα σε μια  πραγματικά δύσκολη χρονική εποχή  όπου η κοινωνία και ο μοναχισμός διακατέχονται από μία  μεγάλη ηθική κατάπτωση και  παρατηρείται στον  ευρύτερο Ελλαδικό χώρο , αποστροφή  προς την  μοναχική Ζωή , εμφανίζεται στην περιοχή μας ο ‘Όσιος , ως πρότυπο ηθικής και αγιότητας με πρώτο σταθμό του το Ναίδριο του Αγίου Γεωργίου, που βρίσκεται στο Δαριμάρι Δερβενοχωρίων, όπου μόνασε για οκτώ χρόνια σύμφωνα και με το Βιβλίο του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου κκ. Ιερωνύμου ΄΄ Χριστιανική Βοιωτία ΄΄  .
             Η φήμη  του πολύ  γρήγορα   περνά  τα στενά  γεωγραφικά του όρια και  αρχίζουν σιγά -σιγά να συρρέουν πλήθη  στην περιοχή , όπου  έκπληκτοι παρακολουθούν την αγία και καθαρή ζωή του Αγίου  , με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς  να ελκύονται από τις διδαχές του γέροντα  και να ασπάζονται  τέλος τον μοναχικό βίο, ώστε  να ακμάζει και να αναβιώνει και πάλι  ο Κοινοβιακός Μοναχισμός ,  σε μια εντελώς όμως  διαφορετική μορφή , ένα διαφορετικό Κοινοβιακό σύστημα , αυτό  που καθιέρωσε ο Άγιος μας   , στην ευρύτερη περιοχή της Πάστρας και του Κιθαιρώνα .
             Η παράδοση μας θέλει τότε  τον Αυτοκράτορα  (Αλέξιο τον Α΄) να στρατοπέδευσε στο  οροπέδιο της Φούσκενας Πύλης όπου διήρχετο και ο πανάρχαιος Δρόμος Αθήνα-Φυλή Δερβενοχώρια -θήβα ,  να διανυκτερεύσει . Οι στρατιώτες  του όμως λίγο  βορειότερα κοντά στις πόρτες Πύλης  παρατήρησαν φως σε μια σπηλιά ( σύμφωνα με διήγηση του Πατέρα Αθανάσιου Ιερέα της Πύλης και σήμερα των Σκούρτων  υπάρχει σκήτη εκεί που λέγεται ότι ασκήτεψε ο Όσιος Μελέτιος ) και αμέσως κινήθηκαν προς το μέρος αυτό .  Εκεί βρισκόταν ο Μοναχός Μελέτιος τον οποίον και παρουσίασαν  στον Αυτοκράτορα  , λέγεται ότι από θαύμα του Αγίου σιτίστηκαν  οι Στρατιώτες και τα  ζώα  και   στο σημείο αυτό ,  όπου υπάρχει πηγάδι  σήμερα με τοπωνύμιο  Κομνηνό , πιστεύεται ότι  καθ υπόδειξη του γέροντα βρέθηκε το  νερό .
            Ο Άγιος έχοντας διορατικό χάρισμα γρήγορα εντυπωσίασε τον Αυτοκράτορα και αυτός για να τον ευχαριστήσει   τον ρώτησε  τι θέλει  , ο Άγιος του είπε ότι θέλει σπίτι και αυτός  για να  θυμηθεί και να εκπληρώσει  τον λόγο του , του έδωσε  ως ενέχυρο  το δακτυλίδι του  .
           Κάποια στιγμή  όμως και ενώ είχε περάσει καιρός , έχοντας όλα γίνει ακριβώς  όπως προλέγησαν από τον Άγιο  και  ο Αυτοκράτορας είχε επιστρέψει  στην Βασιλεύουσα  έχοντας όμως  ξεχάσει την υπόσχεση  του , η υγεία της Αυτοκράτειρας Άννας  επιδεινώθηκε    ( λέγεται από γέροντες του τόπου μας ότι μετά από γέννα , της είχαν πετρώσει τα στήθη – ίσως μετά την γέννηση του Ιωάννη Κομνηνού περί το έτος 1087 ) και εκείνος καλούσε γιατρούς ,  χωρίς όμως  αποτέλεσμα . Τότε θέλει η παράδοση μας  να  εμφανίσθηκε εκεί ο Άγιος , ως κουρελής- ζητιάνος και ζήτησε να την  δει .
 Οι Φρουρά είπε στον Αυτοκράτορα ότι  ζητούσε επίμονα να εισέλθει στο παλάτι  λέγοντας  ότι θα την  γιατρέψει . Αν και τον απέπεμψαν πολλές φορές   από την εμμονή του  ο Άγιος  κατάφερε τελικά να εισέλθει  στην κλίνη όπου θεράπευσε την Αυτοκράτειρα  και φεύγοντας  άφησε στο προσκέφαλό της  ,   το δακτυλίδι . Αμέσως ο Αυτοκράτορας  το αναγνώρισε ,  θυμήθηκε την υπόσχεσή του και διέταξε να στείλουν  αμέσως ζώα και μαστόρους για την ανέγερση της Μονής  . 

Προφορική παράδοση για την Λεηλασία της Μονής 

           Η μονή αυτή καταστράφηκε και λεηλατήθηκε  από Φούστες Πειρατές περί το έτος 1622 και κατά άλλους το 1626 η δε 360 μοναχοί που υπήρχαν σε αυτήν  σφαγιάστηκαν  .  Συγκεκριμένα οι πειρατές αυτοί αφού ξεμπάρκαραν στον Ωρωπό έφθασαν  στην περιοχή μας  αφού  πρώτα λυμάνθηκαν την  ευρύτερη της Τανάγρας Κάνουν λόγω για αυτό και ο  Γεώργιος Τσεβάς ο καθηγητής κ. Ορλάνδος και ο Τοπικός Ιστορικός Ερευνητής Θανάσης Κυριάκος από το Κλειδί .  Ο γάλλος περιηγητής SPON  που επισκέφθηκε την Αττική πολύ αργότερα το 1675  γράφει ΄΄. οι κουρσάροι που αφάνισαν την Ελευσίνα ήταν χριστιανοί και ότι οι κάτοικοι έχουν φύγει γενικώς και δεν βλέπει κανείς παρά μόνο ερείπια , η ίδια κατάσταση προφανώς επικρατούσε και στις γύρω περιοχές ο ίδιος περιηγητής ερχόμενος από Βοιωτία προς Αθήνα σημειώνει ΄΄.. στην Χασιά μπήκαν πριν δύο μέρες χριστιανοί κουρσάροι και το γύμνωσαν .΄΄
          Τότε θέλει η τοπική μας  παράδοσή μας την Παναγία να κάνει βάρκα την πόρτα της εκκλησίας και να φανερώνεται  απέναντι  , στην Σαλαμίνα , όπου  εξ αφορμής της  ιδρύθηκε η μονή  της Παναγίας της  Φανερωμένης,  η  πόρτα αυτή  βρίσκεται εκεί  και σήμερα, με ανάγλυφα τα σημάδια από τα σπαθιά των βαρβάρων .
Στην συγκεκριμένη περιοχή και λίγο βορειότερα προς την τοποθεσία Πόρτες-Πύλης κοντά στο παλιό μονοπάτι   υπάρχει το αρβανίτικο τοπωνύμιο ΄΄  Γκούρι η Μυρωδίς ΄΄  που μεταφράζεται  στα Ελληνικά΄΄ πέτρα που μυρίζει΄΄ , λέγεται ότι εκεί ακούμπησε η πόρτα της εκκλησιάς  και γι αυτό αναβλύζει και ευωδιάζει  μύρο, την πέτρα αυτήν την θυμούνται οι κάτοικοι μέχρι πρόσφατα έως το  έτος  1950 , η μορφή της ήταν τέτοια ,  που έδινε την εντύπωση ότι ήταν στον αέρα , κάποιοι κάτοικοι συγκεκριμένα τρία αδέλφια ,  ίσως από περιέργεια ή  για να διαλύσουν τον μύθο την γκρέμισαν ,  με αποτέλεσμα να βρουν  ανεξήγητα τραγικό θάνατο μέσα σε μία εβδομάδα .
             Οι γέροντες της Πύλης λένε ακόμη ότι στο  μαρμάροθετημένο Πηγάδι Νότια της Μονής ,  το νερό είναι υφάλμυρο από τότε και ακόμη ότι  εκεί που σφαγιάστηκαν οι Μοναχοί Βορειοδυτικά της Μονής  το χώμα είναι κόκκινο  .
          Πιστεύεται ακόμη ότι στον Ναό υπάρχουν  υπόγεια δεδαλώδες Τούνελ που επικοινωνούσαν με τα κελλάκια των γερόντων , τα οποία χρησιμοποιούσαν οι Μοναχοί για κρύβονται να  διαφεύγουν κατά τις ληστρικές επιδρομές .
Εντός του Ναού στο δάπεδο αυτής έχει αποκολληθεί πλακίδιο και στο σημείο αυτό την ημέρα της εορτής της Ζωοδόχου Πηγής αναβλύζει  αγίασμα  και στην μονή της φανερωμένης στην Σαλαμίνα υπάρχουν πολλά αντικείμενα της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής μεταξύ των οποίων και η εικόνα της Παναγίας

                                                                                       ΜΙΧΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

  

H Ένδοξη Νίκη κατά των Οθωμανών , στην Πέτρα της Βοιωτίας και οι Συμβολή των Ταναγραίων και Δερβενοχωριτών

               Τα χαράματα της 12 ης Σεπτεμβρίου του έτους 1829 στην Βοιωτική θέση Πέτρα της Βοιωτίας έλαβε χώρα  η φερώνυμος μάχη , που επιφύλαξε για τους Έλληνες, ακόμη  μία λαμπρή και περιφανή  Νίκη , ανάμεσα στις τόσες άλλες , κατά την διάρκεια του εννιάχρονου Αγώνα , για την Εθνική παλιγγενεσία . 
              Ο Δημήτριος Υψηλάντης την 02 Σεπτεμβρίου 1929 έχοντας  πληροφορηθεί έγκαιρα τις προθέσεις των Τούρκων  , οι οποίοι  επρόκειτο να επανέλθουν στην Λάρισα προς ενίσχυση του στρατού τους , στον πόλεμο Ρωσίας – Τουρκίας ,  επέλεξε την στενή αυτή δίοδο , μεταξύ Θήβας και Λεβαδιάς και συγκεκριμένα από την Πέτρα μέχρι τους Βρασταμίτες , για να εμποδίσει το πέρασμα τους , από την Βοιωτία στην Θεσσαλία
Μετά από εκνευριστική αναμονή αρκετών ημερών ,  το απόγευμα της 10 ης Σεπτεμβρίου φάνηκε να πλησιάζει προς την Πέτρα η Τούρκικη Στρατιά που αριθμούσε περίπου 7.000 άνδρες και τέσσερα κανόνια, υπό τον Οσμάν Οτζάκ Αγά , στον οποίο υπάγονταν ο Νιτζάμ Πασάς ως αρχηγός  των τακτικών τουρκικών στρατευμάτων και του  Ασλάν Μπέη Μουχουρδάρη  αρχηγού ατάκτων  Τουρκαλβανών.
Όπως γράφει χαρακτηριστικά στα ενθυμήματα του ο Κοσομούλης ο στρατός αυτός,  <<εφαίνετο μεταξύ θάμνων,  τόσο πολυάριθμος , ώστε εις τους οφθαλμούς μας επαρουσιάζετο ότι ήθελεν μας καταπατήσει και διαβεί >>
Οι Ελληνικές δυνάμεις αποτελούνταν από περίπου 3000 άνδρες και συγκεκριμένα από την Φρουρά του Στρατάρχη με επικεφαλής τον Σπυρομήλιο , τα σώματα του Ευμορφόπουλου και του Γεώργιου Σκουρτανιώτη, τα τμήματα που ήλθαν από την Σαλαμίνα ,δηλαδή την Β΄Χιλιαρχία του Χριστόδουλου Χατζηπετρου , μέρος της Γ΄ με τον Στράτο και μέρος της Ζ΄ με τον Τόλιο Λάζο . Ο Υψηλάντης κάλεσε ακόμη για ενίσχυση την Δ΄ Χιλιαρχία του Διοβουνιώτη , από την Δαύλεια , την Ε΄ χιλιαρχία του Κριεζώτη από το Στεβενίκο και το σώμα του Καρατάσου από την Άμπλιανη
Κατασκευάστηκαν έξι οχυρώματα , την θέση των οποίων μας δίνει ο Κοσομούλης σε ένα σχεδιάγραμμα της μάχης , . Στο οχύρωμα 1ο  που βρισκόταν΄΄ επί κεφαλής της ΄Πέτρας , ακριβώς πάνω από τον Δρόμο, πάνω στον απότομο Βράχο ΄΄ βρισκόταν η Β΄Χιλιαρχία (450 άνδρες )  υπό τον Χριστόδουλο Χατζηπέτρο  , στο 2ο  προμαχώνα που βρισκόταν λίγο νοτιότερα (Διάσελο)  τοποθετήθηκε ο  Στράτος με τα λείψανα της Γ Χιλιαρχίας(130 άνδρες ) και ο Τόλιος Λάζος με τα λείψανα της Ζ΄ Χιλιαρχίας των Μακεδόνων (150 άνδρες ) , στο 3ο  οχύρωμα  που ήταν ακόμη πιο νότια τέθηκε ο Σκουρτανιώτης με 300 Ταναγραίους , ενώ στο 4 οχύρωμα πάνω από την Πέτρα  ο Διοβουνιώτης με ολόκληρη της Χιλιαρχία του (700 άνδρες ) . Τη φύλαξη του Οχυρώματος 5ου  ανατέθηκε σε τμήμα της Φρουράς του Στρατάρχη υπό τον Σπυρομήλιο ενώ το οχύρωμα 6ο  ανατέθηκε στον Ευμορφόπουλο με 250 άνδρες . Ο  Υψηλάντης με το επιτελείο του παρέμεινε στην Μονή Αγίου Νικολάου . Τέλος ένα Τμήμα 300 ανδρών με επικεφαλής τον Σουλιώτη Οπλαρχηγό Γιάννη Μπαϊρακτάρη έμεινε στην Μονή Παναγιάς μέσα στο Δάσος του Βουνού Ζαγαρά (Ελικών) , στον Πύργο των Βρασταμιτών  ενώ το ιππικό υπό τον Χατζηχρήστο τοποθετήθηκε ακόμη πιο πίσω στο δρόμο , προς  στο χωριό Σουληνάρι  .
Όπως μπορεί να αντιληφθεί κανείς,  από την περιγραφή της Μάχης , από τον Κοσομούλη η τοποθεσία είχε οργανωθεί αμυντικά σε όλο το πλάτος και σε αρκετό βάθος και μάλιστα σε δύο γραμμές αμύνης . Από τα οχυρώματα , τα με αριθμό 1,2,3,και 4 βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή της επίθεσης,  από την Πέτρα μέχρι το χωριό Βρασταμίτες και τα υπόλοιπα δύο,  δηλαδή το 5  και 6 στην πίσω γραμμή , ενώ  είχαν προβλεφθεί εφεδρείες ανάμεσα στις οποίες και ιππικό . Επίσης το  ηθικό των Ελλήνων στρατιωτών ήταν αρκετά καλό γιατί οι άνδρες είχαν συνειδητοποιήσει την σοβαρότητα της κατάστασης 
Οι Τούρκοι από την πρώτη στιγμή έδειξαν περιφρόνησης προς τις ολιγάριθμες Ελληνικές δυνάμεις . Τα χαράματα της 12 ης Σεπτεμβρίου το σύνολο των Τουρκικών δυνάμεων κινήθηκε εναντίων των Ελληνικών οχυρωμάτων . Μόλις δόθηκε το  σύνθημα της επίθεσης οι Τούρκοι υπό τον Ασλάνμπεη επιτέθηκαν με αλλαλαγμούς , υπό τους ήχους τυμπάνων και σαλπίγγων ,  με μανία και κανονιοβολισμούς , με τους ιππείς διαιρημένους σε δύο μέρη και τον στρατόν επίσης σε δύο και ο κύριος όγκος τους έπεσε κατά των τριών πρώτων οχυρωμάτων δηλαδή Πέτρας , Διάσελου και ιδιαίτερα στο μέρος που υπεράσπιζε ο Σκουρτανιώτης , με Ταναγραίους  και Δερβενοχωρίτες   . Οι στιγμές ήταν καθοριστικές .Οι Τούρκοι έφθασαν μέχρι το οχυρό του Σκουρτανιώτη έτοιμοι να εισπηδήσουν σε αυτό . Οι Δερβενοχωρίτες και Ταναγραίου που υπεράσπιζαν το οχυρό  πυροβολούσαν αδιαλείπτως και απέκρουαν με τα σπαθιά  όσους είχαν προχωρήσει <<μέχρι των χειλών του Προμαχώνα >>  . Ο Γ. Σκουρτανιώτης για άλλη μια φορά,  αναδεικνύεται περίτρανα , άξιος ηγέτης και λαμπρός πολεμιστής  .  Η γενναία αντίσταση του επί δύο ώρες,  έδωσε καιρό στα εφεδρικά Τμήματα Διοβουνιώτη και Κριεζώτη να τον Βοηθήσουν . Οι Τούρκοι αναχαιτίσθηκαν σε όλα τα σημεία και αφού άφησαν πολλούς άνδρες νεκρούς άνδρες ,  ματαιώθηκε το εγχείρημα τους καθώς κατάλαβαν ότι η προσπάθεια τους να διασπάσουν την γραμμή των Ελλήνων ήταν μάταιη και αναγκάστηκαν έτσι να υπογράψουν συνθήκη με τον Έλληνα Αρχιστράτηγο .Αν έσπαγε ο προμαχώνας του Σκουρτανιώτη τα πράγματα σίγουρα θα ήταν  διαφορετικά στην έκβαση της μάχης . 
 Στην προφορική μας παράδοση έμεινε η γενναία αντίσταση του Σκουρτανιώτη , την οποία καταμαρτυρεί βέβαια και ο Κοσομούλης στα Ενθυμήματα του , λέγεται μάλιστα από υπερήλικες του χωριού μας ότι ο Σκουρτανιώτης αφηνιασμένος  και διαπιστώνοντας στο τέλος της μάχης την κωλυσιεργία των εφεδρικών Τμημάτων , λογομάχησε  και απείλησε τον ίδιο τον Υψηλάντη και μάλιστα στην συνέχεια κατ΄ απαίτηση του μπήκε στην συμφωνία παράδοσης και το Ζητούνι (Λαμία )  . 
                                                                                                        ΜΙΧΑΣ Χρήστος   
ΠΗΓΕΣ:
–  Ιστορία της Θήβας και της Βοιωτίας , Γεωργ. ΤΣΕΒΑ 
–  Απομνημονευματα Μακρυγιάννη
– Ενθυμήματα Κοσομούλη
-Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας Διον.  Κόκκινου
-Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης Σπυρίδωνα Τρικούπη
-Ιστορία του Ελληνικού έθνους της Εκδοτικής Αθηνών

ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ

ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ

ΑΠΕΙΛΕΣ

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ..

5 Μαρτίου 2012

έρευνες, για την παρολίγο τραγωδία στη ΜΑΖΑΡΕΚΑ ΣΚΟΥΡΤΩΝ.Καλοκαίρι 2011.Που εφθασαν οι ερευνες…..υπάρχει αποτέλεσμα?

ΔΕΡΒΕΝΟΧΩΡΙΑ ,  ΤΟΠΟΣ ΜΕ ΙΣΤΟΡΙΑ..
                      (Αρχαίες Ευνοστίδες – Μαζαρέκα Σκούρτων )
 
Ευνοστίδαι :   Ήταν   Αττικός Δήμος ,  που είχε επώνυμο  τον θρυλικό  Ταναγραίο ήρωα  Εύνοστο . Ανήκε  αρχικά  στην Αντιγονίδα και αργότερα στην Πτολαιμαίδα Φυλή . Αναφέρεται  σε κατάλογο των Δήμων της Αττικής του 229- 200 π.χ  και   βρισκόταν βόρεια της Πάρνηθας , κοντά στην οδό του Απόλλωνος που περνούσε στην κοιλάδα του Ασωπού κοντά στην Τανάγρα . 
Η θέση αυτή , όπως προσδιορίζεται ,  από τις διάφορες Ιστορικές πηγές ,  σε συνδυασμό πάντα και με τα σημερινά ευρήματα  της Αρχαιολογικής υπηρεσίας ,  βρίσκεται  εντός των  Γεωγραφικών και Διοικητικών ορίων , της Τοπικής Κοινότητας Σκούρτων Δερβενοχωρίων  , του νεοσύστατου Δήμου Τανάγρας και συγκεκριμένα  στην θέση Μαζαρέκα  . 
               Ο Ιστορικός  Γεώργιος   Τσεβάς  στο Βιβλίο του η Ιστορία των Θηβών και της Βοιωτίας (1926) αναφέρει το πόλισμα αυτό ως Ευνοσιδαις , πιθανόν από παράφραση της λέξης και το τοποθετεί  , στην ίδια περιοχή  και ειδικότερα σε απόσταση μίας ώρας  περίπου από τα Σκούρτα , στις παρυφές της βουνοκορφής  Πυργάρι , όπου βρίσκονται και  τα ερείπια αρχαίου πύργου (φρουρίου ) ,  σε ύψος 736 μ  . Δηλαδή στην βορειοδυτική πλευρά της Πάρνηθας , κοντά στην Αρχαία Τανάγρα ,  ανατολικά και  Βόρεια των Δερβενοχωρίων πολύ κοντά στα  σύνορα με την Αττική ( Μαυρόρεμα) και στα Βόρεια του Πύργου αυτού , όπου πράγματι σύμφωνα και με νεότερες έρευνες της Αρχαιολογικής υπηρεσίας και του Πανεπιστήμιου STANFORD USA  , σώζονται ερείπια  οικισμού κλασικών χρόνων .
                Είναι γνωστό ότι εξω από την πόλη  της Τανάγρας μεταξύ πολλών άλλων  σπουδαίων μνημείων και Ιερών , υπήρχε το τέμενος του Αχιλλέα  και ηρώο του Ευνόστου. Ο Παυσανίας επαινούσε τον τρόπο με τον οποίο οι Ταναγραίοι είχαν διατάξει τα Ιερά τους λέγοντας ότι από όλους τους Έλληνες ,.. οι Ταναγραίοι  είχαν κανονίζει ΄΄ καλύτερα τα των θεών΄΄  , επειδή είχαν κτίσει τους ναούς τους , Ψηλότερα από την Πόλη ,΄΄ εν τόπο καθαρώ και εκτός των ανθρώπων ΄΄
              Ο Ευνοστος ήταν  Μυθικός  ήρωας του Δήμου των Ευνοστιδών και κατ’ άλλους  δαίμονας  , γιος  του Ελιέα και της Σκιάδας, που τον λάτρευαν ιδίως στην Τανάγρα ως προστάτη των Ποντοπόρων από τις τρικυμίες (πράγμα που εξηγεί και το όνομά του , καλή επιστροφή ) , αλλά και των στεριανών από τους σεισμούς και την ξηρασία  . Για τον Ευνοστο παραδίδει ο Πλούταρχος που αντλεί τις πληροφορίες του από την ποιήτρια Μύρτιδα από  την Ανθηδόνα , η οποία υπήρξε και δασκάλα του Πινδάρου  ότι επειδή ο ήρωας Έυνοστος ανατράφηκε από την νύμφη Ευνόστη , πήρε από εκείνη το όνομά του . Ήταν ωραίος , δίκαιος , αυστηρός , ζούσε με σωφροσύνη και εγκράτεια και δεν ανταποκρινόταν στον παράφορο  έρωτα της κόρης του Κολωνού και εξαδέλφης του   Όχνας ,    η οποία για να τον εκδικηθεί,  κατήγγειλε στους  αδελφούς της Έχεμο , Λέοντα , Βουκόλο   , ότι εκείνος αποπειράθηκε να την βιάσει . Τα αδέλφια της οργίστηκαν και μετά από παρότρυνση της Όχνας , έστησαν ενέδρα στον νεαρό Ευνοστο και τον σκότωσαν . Όταν όμως αποδείχθηκε η αθωότητά του , καθώς η Όχνα  μετάνιωσε για την πράξη της και αποκάλυψε την αλήθεια στον πατέρα του Ευνόστου, ο οποίος πληροφόρησε με την σειρά του τoν Κολωνό ,  η Όχνα  αυτοκτόνησε ,  πέφτοντας από  Βράχο και τα αδέλφια της καταδικάστηκαν να ζουν αιώνια κυνηγημένοι, φεύγοντας μακριά από την πατρίδα τους  .
              Οι Ταναγραίοι τιμώντας την αρετή του Ευνόστου του έστησαν ηρώο   και το περιέβαλαν με άλσος . Το τέμενος αυτό έμεινε άβατο και απροσπέλαστο για τις γυναίκες . Μάλιστα όταν είχαν σεισμούς , ανυδρία η θεομηνίες οι Ταναγραίοι απορούσαν και αναζητούσαν μήπως κάποια γυναίκα είχε ξεφύγει από την προσοχή των φυλάκων και είχε πλησιάσει το άλσος  του . Πίστευαν επίσης , ότι επιφανείς άντρες ,  είχαν συναντήσει τον Ευνοστο να πηγαίνει προς την θάλασσα για να πλυθεί (λουστεί) προκειμένου να εξαγνιστεί , επειδή κάποια γυναίκα είχε μπει στο τέμενος του και το είχε μολύνει  .  Την παράδοση την σχετική με τον Ευνοστο την αναφέρει εκτός από τον Πλούταρχο  και ο Διοκλής ο Πεπαρήθιος , στο έργο του Περί Ηρώων .
               Οι Αρχαίες Ευνοστίδαις σε συνδυασμό πάντα  με τις  πηγές που προσδιορίζουν την θέση της  και με τα σημερινά ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης  ,  ταυτίζονται με τις Ευνοσίδαις που αναφέρει ο Τσεβάς   και   η αναμφισβήτητη  θέση της ,  κατά πλήρη  ακολουθία και  αντιστοιχία  όλων των στοιχείων είναι η σημερινή Μαζαρέκα  με την απέραντη θέα στην Ταναγραική γή και τον Ευβοϊκό κόλπο , αναδεικνύοντας έτσι περίτρανα  και την  Ιστορική σχέση,  στους αιώνες , των Δερβενοχωρίων με την Τανάγρα .  
                                             
                                                                                                       ΜΙΧΑΣ Χρήστος

ΠΗΓΕΣ:
–  Λεξικό του Αρχαίου Κόσμου , Εκδόσεις ΔΟΜΗ
–  Ιστορία της Θήβας και της Βοιωτίας , Γεωργ. ΤΣΕΒΑ 
–  ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ ( Αίτια  Ελληνικά , 300d στο  Aetia Romana et GRAECA263d-304f , επιμ.
    J.B. Titchener , Plytarchi moralia , τομ. 2.1, Λειψία 1935 , ανατυπ.1971 .)
–  ΦΕΚ της 26/01/1993 Περί κηρύξεως Αρχαιολογικών χώρων στην περιοχή των Δερβενοχωρίων .
–  Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSE BRITANNICA

  

ΔΕΡΒΕΝΟΧΩΡΙΑ ,  ΤΟΠΟΣ ΜΕ ΙΣΤΟΡΙΑ.
                           Ποτάμι Τσιγγουράτι ή Σκάμανδρος

Σκάμανδρος : O Ποταμός Σκάμανδρος βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της Βοιωτίας , πηγάζει από την Διοικητική περιοχή  της Τοπικής Κοινότητας Σκούρτων Δερβενοχωρίων του Δήμου Τανάγρας και εκβάλει στον Ασωπό Ποταμό . Η διαδρομή του είναι περίπου 15 Χιλιόμετρα και αποτελεί το φυσικό όριο των Τοπικών Κοινοτήτων Κλειδίου και Αγίου Θωμά .
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του είναι , χειμαρρώδεις , βουερός με απότομες και ψηλές όχθες και  οχυρωμένος και στα δύό του άκρα .
Στις πηγές του στην θέση Καστρί σε υψόμετρο 500 μέτρων περίπου σώζονται ερείπια οχυρωματικού περιβόλου πρωτοελλαδικών χρόνων και λείψανα κατοίκησης νεολιθικών και κλασσικών χρόνων  . Στην εκβολή του που υπάρχει λόφος Καστρί με υψόμετρο που οι κατακόρυφες πλαγιές ανατολικά και νοτιοδυτικά καταλήγουν στον Σκάμανδρο και Ασωπό Ποταμό .
 Στην κορυφή του λόφου σώζονται ερείπια  οχυρωματικού περιβόλου και ορατά θεμέλια αρχαίων κτιρίων . Η εκσκαφή υδαταγωγού της ΕΥΔΑΠ στην νοτιοδυτική πλαγιά του Λόφου έφερε στο φως ένα αξιόλογο κομμάτι από την Ιστορία της περιοχής . βρέθηκαν αναλληματικός τοίχος και διάσπαρτες κατοικίες ρωμαϊκής εποχής . Για την κατασκευή των κατοικιών έχει χρησιμοποιηθεί αρχαίο οικοδομικό υλικό σε δεύτερη χρήση ως και τμήματα από σπονδύλους κιόνων δωρικού ρυθμού . Κάτω από τον αναλληματικό ρωμαϊκό τοίχο και σε βάθος δυο μέτρων περίπου , υπάρχουν λείψανα αρχαϊκής περιόδου .
Σε αυτήν την θέση κάνει λόγω  ο Ιστορικός Γεώργ. ΤΣΕΒΑΣ ότι είναι η θέση του αρχαίου πολίσματος  Ελέων και όχι στον Ελαιώνα Θηβών  .
Ο Πλούταρχος αναφέρει  ακόμη : ΄΄Πόθεν εν τη Βοιωτία περί τον Ελέωνα ποταμός Σκάμανδρος οναμάσθη ΄΄και λέει μετά Δηίμαχος Έλέωνος υιός , έταιρος ων Ηρακλεους , μετέσχε της επί Τροίαν Εκστρατείας ..  όπου σκοτώθηκε πάνω σε μάχη  . Μετά τον θάνατό του η Ερωμένη Γλαυκία κόρη του Σκάμανδρου , η οποία είχε μείνει έγκυος από την σχέση της με τον Δηηίμαχο , κινδύνευσε να χαθεί . Από λύπη και για να μην χαθεί το έπος του Δηίμαχου , ο Ηρακλής την πήρε στα πλοία του , όπου εκείνη γέννησε υιό . Όταν έφτασε στην Βοιωτία την παρέδωσε στον Ελέωνα . Το παιδί ονομάσθηκε Σκάμανδρος και έγινε βασιλιάς της Χώρας . Από αυτόν μετονομάσθηκε  και το παρακείμενο ποτάμι από Ίναχος σε Σκάμανδρο , ενώ το κοντινό του ρέμα πήρε το όνομα της μητέρας του Γλαυκίας και η γειτονική Κρήνη ονομάσθηκε Ακιδούσα από την σύζυγό του . 
         
                                                                             ΜΙΧΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΠΗΓΕΣ:
–  Ιστορία της Θήβας και της Βοιωτίας , Γεωργ. ΤΣΕΒΑ 
–  ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ ( Αίτια  Ελληνικά , 300d στο  Aetia Romana et GRAECA263d-304f , επιμ.
    J.B. Titchener , Plytarchi moralia , τομ. 2.1, Λειψία 1935 , ανατυπ.1971 .)