Άρθρα

Δημοσιεύτηκε στισ
ΑNAΣΤΑΣΗ

Του Λευτέρη Π. Παπαδόπουλου

Σαράντα χρόνια φούρναρης (στην πραγματικότητα 53) κι ακόμα δεν έχω
συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι τη Μεγάλη Πέμπτη πρέπει να παραδίδω χρονογραφήματα
για τη Μ. Παρασκευή, το Μ. Σάββατο, την Ανάσταση, τη δεύτερη μέρα του Πάσχα και
την Τρίτη να γράφω για την Τετάρτη. Ηγουν, τη 18η Απριλίου! Χαίρε επικαιρότητα.
Αλλά, τι να κάνω; Στον πόλεμο, όπως στον πόλεμο, που λένε κι οι Γάλλοι…

Τη Μεγάλη Παρασκευή δεν παίζω τάβλι, δεν παίζω χαρτιά, πηγαίνω στον Επιτάφιο
της γειτονιάς μου, ψέλνω μαζί με τους ψαλτάδες και τον κόσμο το «Ω γλυκύ μου
έαρ» και γενικώς προσπαθώ να κάνω ό,τι ζήτησε ο Ιησούς από τον Πέτρο και τους
υπόλοιπους μαθητές του: «Γρηγορείτε και προσεύχεσθε ίνα μη εισέλθητε εις
πειρασμόν• το μεν πνεύμα πρόθυμον, η δε σαρξ ασθενής».

Ολα αυτά, από την εποχή της εφηβείας μου. Τότε που χιλιάδες άνθρωποι
μαζευόμασταν γύρω από τον Αγιο Παντελεήμονα και ακολουθούσαμε τον Επιτάφιο στην
οδό Αλκιβιάδου, την Παρρασίου, την Αχαρνών, την Κοδριγκτώνος, τη Φυλής, ενώ
μοσκομύριζαν οι νεραντζιές και τα κοριτσόπουλα, με τα λευκά μπλουζάκια και τις
μπλε φούστες και οι νεαροί φαντάροι, κολλητά στα πεζοδρόμια, με τα όπλα υπό
μάλης, έριχναν κλεφτές ματιές για να μην τους πάρουν χαμπάρι οι αξιωματικοί τους
και τους τιμωρήσουν.

Περνώντας έξω από το ιστορικό καφενείο του Βυζούρη, οι Γλένηδες και οι
υπόλοιποι πρωταθλητές του μπιλιάρδου παράταγαν σε μιαν άκρη τις στέκες τους,
στέκανε «προσοχή» και σταυροκοπιόντουσαν, διώχνοντας από το μυαλό τους τη σκέψη
πώς θα παιχτεί η επόμενη καραμπόλα, που ενίοτε ήταν πολύ δύσκολη. Με συγκίνηση
θυμάμαι τον Σπύρο Γλένη, που ήταν ο άσος των άσων εκείνη την εποχή. Είχε κι έναν
γιο, που για ένα διάστημα ήταν συμμαθητής μου. Μένανε στην οδό Ιουλιανού, κοντά
στην Αριστοτέλους.

Το Μεγάλο Σάββατο που οφείλω να συμπεριλάβω στο σημερινό χρονογράφημα,
σχετίζεται πάντοτε με την προετοιμασία για το βράδυ της Ανάστασης. Αρκετοί
συμπατριώτες μας που αντέχει το πορτοφόλι τους, έχουν φύγει ήδη από την Αθήνα
για κοντινά νησιά ή για τους τόπους καταγωγής τους. Παλιά, δεν ήταν έτσι. Δεν
είχαμε ανακαλύψει ακόμα τα «τριήμερα» και τις διακοπές. Σήμερα περπάτησα στη
Διονυσίου Αρεοπαγίτου και διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε ψυχή, που λέει ο λόγος. Ως
και οι πλανόδιοι οργανοπαίκτες, που βρίσκονται εκεί κάθε μέρα, έλειπαν! Οχι για
να πάνε αλλού, να γιορτάσουν το Πάσχα. Προφανώς, λόγω Ιησού Χριστού, που είναι
ώς τώρα «εν τάφω» και θα αναστηθεί τα μεσάνυχτα του Μ. Σαββάτου.

Προσπαθούσα, καθώς βάδιζα, να μη σκέφτομαι τα οικονομικά και τους πολιτικούς,
ιδίως τους πολιτικούς, που έχουν αποθρασυνθεί λόγω προεκλογικής περιόδου και
λένε ό,τι φτάσουν για να αρπάξουν την ψήφο μας και να μας… ξανασώσουν! Αυτοί
που μας έριξαν στον γκρεμό! Κάποια στιγμή, πέρασε από το μυαλό μου ο Σόιμπλε.
Κάθετος και απειλητικός. Τι άνθρωπος! Η Γερμανία τα δύο τελευταία χρόνια κέρδισε
από τη ναυαγισμένη Ελλάδα 400 εκατομμύρια από τόκους και μας ζητάει να σφίξουμε
πιο σφιχτά τη θηλιά στον λαιμό του κοσμάκη, που ψάχνει φαγητό στους
σκουπιδοτενεκέδες!

Καλή Ανάσταση…

Δημοσιεύτηκε στισ

Μεγάλη Παρασκευή

Η Εκκλησία θυμάται τα Άγια Πάθη.
Το πρωί γίνεται o στολισμός του Επιταφίου. Αρχικά ψάλλονται οι Μεγάλες Ώρες, που περιέχουν ψαλμούς, τροπάρια, Αποστόλους, Ευαγγέλια και Ευχές. Στη συνέχεια ψάλλεται ο Εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής και γίνεται η Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου. Ακολούθως, τοποθετείται στο Ιερό Κουβούκλιο ένα ύφασμα πάνω στο οποίο έχει κεντηθεί ή ζωγραφιστεί ο Κύριος, νεκρός. Το ύφασμα αυτό λέγεται Επιτάφιος.
Το βράδυ ψψάλλεται ο όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου και η υμνολογία είναι σχετική με την ταφή του Κυρίου από τους Ιωσήφ και Νικόδημο και την κάθοδο της ψυχής Του στα σκοτεινά βασίλεια του Άδη.
“Όταν ο Κύριος απέθανε το σώμα Του μπήκε στον τάφο, η δε ψυχή του ενωμένη με την Θεότητά του κατήλθε στον Άδη και αφού τον νίκησε απελευθέρωσε τις ψυχές. Και την τρίτη ημέρα ενώθηκε και πάλι η Ψυχή με το Σώμα και το Σώμα «Ανέστη εκ Νεκρών». Έτσι νικήθηκε ο Άδης και ο θάνατος.”
Κατά τη διάρκεια της ακολουθίας ψάλλονται σε τρεις στάσεις (μέρη) τα λεγόμενα Εγκώμια, μικρά τροπάρια πολύ αγαπητά στο λαό, αγνώστου ποιητού. Τα πιο γνωστά:

  • «Η ζωή εν τάφω…»
  • «Άξιον εστί μεγαλύνειν…»
  • «Αι γενεαί πάσαι…»
  • «Ω γλυκύ μου Έαρ…»

Στη συνέχεια γίνεται η Περιφορά του Επιταφίου, εκτός του ναού και στα όρια της Ενορίας.

Δημοσιεύτηκε στισ
ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ–ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Βικιπαίδεια,



Ο Μυστικός Δείπνος
Η Μεγάλη Πέμπτη σύμφωνα με τον Χριστιανισμό είναι η ιερή μέρα κατά την οποία εορτάζεται ο Μυστικός Δείπνος του Ιησού Χριστού με τους 12 Αποστόλους. Η ημέρα αυτή είναι η τέταρτη ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας, της εβδομάδας δηλαδή η οποία προηγείται και καταλήγει στη γιορτή του Πάσχα. Της Μεγάλης Πέμπτης προηγείται η Μεγάλη Τετάρτη και ακολουθεί η Μεγάλη Παρασκευή. Το χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο μπορεί να εμπέσει η Μεγάλη Πέμπτη είναι πάντοτε μεταξύ 19 Μαρτίου και 22 Απριλίου, για όλες τις Εκκλησίες είτε Ανατολικές είτε Δυτικές, ημερομηνίες οι οποίες λόγω της διαφοράς των 13 ημερών (για τον 21ο αιώνα) μεταξύ παλαιού και νέου ημερολογίου, αντιστοιχούν στο διάστημα μεταξύ 1 Απριλίου και 5 Μαΐου για όσες Ορθόδοξες Εκκλησίες ακολουθούν το διορθωμένο ιουλιανό (νέο) ημερολόγιο.

Ορθόδοξη Εκκλησία

Η Ορθόδοξη Εκκλησία για τον καθορισμό του κύκλου των κινητών εορτών ακολουθεί το Ιουλιανό ημερολόγιο, κατά το οποίο η Μεγάλη Πέμπτη μπορεί να εμπέσει, κατά τον 21ο αιώνα, σε οποιαδήποτε ημερομηνία μεταξύ 19 Μαρτίου και 22 Απριλίου για τις Εκκλησίες που ακολουθούν το αυθεντικό ιουλιανό (παλαιό) ημερολόγιο (Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, τα Πατριαρχεία Ρωσίας, Σερβίας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας και το Άγιο Όρος), καθώς και για τους Ορθόδοξους Παλαιοημερολογίτες, και μεταξύ 1 Απριλίου και 5 Μαΐου για όσες Εκκλησίες ακολουθούν το διορθωμένο ιουλιανό (νέο) ημερολόγιο (Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και η Εκκλησία της Ελλάδος).


Ο ιερός νιπτήρας
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία η ημέρα είναι αφιερωμένη στην ανάμνηση τεσσάρων γεγονότων τα οποία περιγράφονται στα Ευαγγέλια και τα οποία συνέβησαν σύμφωνα με τις ευαγγελικές αναφορές λίγο πριν τη Σταύρωση:

  1. Ο Μυστικός Δείπνος, δηλαδή το δείπνο του Ιησού Χριστού με τους 12 Αποστόλους, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου (26, 17-30α), του Μάρκου (14, 12-26) και του Λουκά (22, 7-23),
  2. Ο Ιερός Νιπτήρας, δηλαδή το πλύσιμο των ποδιών των 12 Αποστόλων από τον Ιησού Χριστό, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου (23, 6-12), του Λουκά (22, 24-28) και του Ιωάννη (13, 1-20),
  3. Η Υπερφυής Προσευχή, δηλαδή η προσευχή του Ιησού προς τον Πατέρα του μετά τον Μυστικό Δείπνο και λίγο πριν τη σύλληψή του, όπως περιγράφεται στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη (17, 1-26), και
  4. Η προδοσία του Ιούδα η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη του Ιησού, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου (26, 47-56), του Μάρκου (14, 43-50), του Λουκά (22, 47-53) και του Ιωάννη (18, 1-11).

Σύμφωνα με τη διευθέτηση των ακολουθιών της Μεγάλης Εβδομάδας, κατά την οποία ο εσπερινός και ο όρθρος της κάθε ημέρας τελούνται αντιστοίχως το πρωί και το βράδυ της προηγούμενης ημέρας, ο Εσπερινός της Μεγάλης Πέμπτης τελείται το πρωί της Μεγάλης Τετάρτης μαζί με τη Λειτουργία των Προηγιασμένων και ο Όρθρος το εσπέρας της Μεγάλης Τετάρτης, μετά το Ευχέλαιο.
Το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης τελείται ο εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής μαζί με τη Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Οι ιερείς κατά την ετοιμασία της Θείας Κοινωνίας εξάγουν δύο “αμνούς” (το μέρος του άρτου το οποίο μεταβάλλεται σε σώμα Χριστού) και διατηρούν τον ένα αφού τον τεμαχίσουν και τον αποξηράνουν, σε ασφαλές σημείο (μέσα στο αρτοφόριο πάνω στην αγία τράπεζα) για έναν ολόκληρο χρόνο για την κοινωνία των πιστών σε έκτακτες περιπτώσεις. Το βράδυ τελείται ο όρθρος της Μεγάλης Παρασκευής, στον οποίο αναπαριστάται το Θείο Δράμα της Σταύρωσης και διαβάζονται τα δώδεκα ευαγγέλια που περιγράφουν τα γεγονότα από τη σύλληψη έως και την ταφή του Χριστού.

Έθιμα

Εκείνη την ημέρα, σε πολλές χώρες είναι έθιμο να βάφονται αυγά με κόκκινο χρώμα,[1][2] προς τιμήν του γεγονότος της σταύρωσης του Ιησού.[3