Αγρότες στα ορεινά δερβενοχώρια

Η ευφυΐα είναι η σύζυγος, η φαντασία είναι η ερωμένη και η μνήμη είναι η υπηρέτρια.

Βίκτωρ Ουγκό

Δεν αρκεί να μην λες ψέμματα. Πρέπει να λες την αλήθεια. Τουλάχιστον έτσι όπως την αντιλαμβάνεσαι εσύ.

Σκουρτα Βοιωτίας

Βαγγελης Θωμόπουλος, Κώστας Τσίρος, Αννα Καρακατσάνη, Θεόφραστος Λύχρος και πίσω ο Μίνος Μωϋσής

«Άλλαξε τις απόψεις σου, κράτα τις αρχές σου: άλλαξε τα φύλλα σου, κράτα ανέπαφες τις ρίζες σου.»

Βίκτωρ Ουγκώ, γνωστός για τα επικά του μυθιστορήματα, όπως “Οι Άθλιοι” και “Η Παναγία των Παρισίων”, συνδύασε επιδέξια τη ζωντανή αφήγηση με τον κοινωνικό σχολιασμό.

*Βασίλης Καραποστόλης καθηγητής επικοινωνίας και πολιτισμού

ΕΠΩΝΥΜΩΣ / Ξενοφών Α. Μπρουντζάκης
Το παράδειγμα του Ισραήλ

Τα μεγάλα και δυνατά έθνη συνήθως φαίνονται από το πώς αντιδρούν στα λάθη τους, πώς αντιδρούν μετά την καταστροφή, πώς αντιδρούν μετά από έναν αιφνιδιασμό. Θυμηθείτε τις ΗΠΑ μετά το Περλ Χάρμπορ και τις εξελίξεις που ακολούθησαν. Ταυτόχρονα, ας αναλογιστούμε από τι γλύτωσε τότε ο ελεύθερος κόσμος με την έστω και αργοπορημένη αφύπνιση των ΗΠΑ.
Το Ισραήλ κτυπήθηκε και βιάστηκαν όλοι να εντοπίσουν την αδυναμία του εκεί ακριβώς που είναι παντοδύναμο. Όμως επανήλθε, οργανώνεται, και είναι εντυπωσιακή η υποδειγματική επιστράτευση μέσα σε ελάχιστες μέρες όπως και η παγκόσμια κινητοποίηση των απανταχού ευρισκομένων Ισραηλινών που επέστρεψαν για να υπερασπιστούν την πατρίδα τους.
Θυμηθείτε απλά την παρωδία της επιστράτευσης του Πούτιν… Η Ρωσία των δεκάδων εκατομμυρίων είχε βάλει στόχο να επιστρατεύσει 300 χιλιάδες στρατιώτες χωρίς να τα καταφέρει και το Ισραήλ των δέκα εκατομμυρίων συγκέντρωσε αυτόν τον αριθμό συντεταγμένα σε ελάχιστα εικοσιτετράωρα ενώ πλέον οι δυνάμεις που δραστηριοποιούνται επί του πεδίου πλησιάζουν το μισό εκατομμύριο. Το Ισραήλ αντί να διαλυθεί, αντί να δημιουργηθεί πολιτική αναταραχή και κοινωνικός πανικός που θα εκμεταλλευόταν ο εχθρός, συγκρότησε αμέσως κυβέρνηση εθνικής ενότητας, κανείς δεν ξεστόμισε ούτε κιχ, πρώην υπουργοί και πρωθυπουργοί ντύθηκαν στο χακί και βρέθηκαν δίχως φανφάρες στο μέτωπο με το όπλο στο χέρι για να υπερασπίσουν τη δημοκρατία και τον τρόπο ζωής τους, την πατρίδα τους, τις οικογένειές τους, τους φίλους τους και τον πολιτισμένο κόσμο.
Δύσκολο να το φανταστώ αυτό για την χώρα μου σήμερα. Το 2010, μια οικονομική κρίση ήταν αρκετή για να διαλυθεί το πολιτικό σύστημα, να τιναχθεί στον αέρα και να μηδενιστεί κάθε επίτευγμα, κάθε πρόοδος, κάθε αδιανόητο επίπεδο ζωής (που δεν μας αναλογούσε και κυρίως δεν μας άξιζε), προς όφελος κυριολεκτικά τυχοδιωκτικών κομμάτων, με αποτέλεσμα η χώρα να περάσει μια εφιαλτική δεκαετία όπου κινδύνευσε σοβαρά η υπόστασή της και η εθνική της ακεραιότητα.

Όλο το άρθρο εδώ: https://www.topontiki.gr/2023/10/13/to-paradigma-tou-israil/

Ηλιακό ρολόι

Το αν υπάρχει πραγματικά ο χρόνος ή όχι είναι ένα καθαρά φιλοσοφικό ερώτημα. Γεγονός, όμως, είναι ότι από αρχαιοτάτων χρόνων ο άνθρωπος προσπάθησε να τον ορίσει.

Στην αρχή, η μέτρησή του γινόταν με συσκευές που στηρίζονταν σε υλικά που ρέουν, όπως το νερό και η άμμος. Το βασικό χρονομετρικό όργανο όμως από την αρχαιότητα έως τον 16ο αιώνα ήταν το ηλιακό ρολόι, διαφόρων τύπων, που έδειχνε την ώρα με τη βοήθεια της σκιάς που δημιουργούσε ο ήλιος. Σταθμό στην τεχνολογία της χρονομέτρησης αποτέλεσε η κατασκευή του αστρολάβου, με τον οποίο προσδιοριζόταν η ώρα με ακρίβεια λεπτού. Μόλις τον 13ο αιώνα μ.Χ. επινοήθηκαν τα μηχανικά και ακολούθησαν τα ρολόγια με εκκρεμές.

Από το 17ο αιώνα άρχισε η καταλυτική επίδραση του χρόνου στις δραστηριότητες των δυτικών κοινωνιών. Όμως κάθε τόπος είχε ρυθμίσει ξεχωριστά την ώρα του και υπήρχε πρόβλημα για τους ναυτικούς, αφού ο καθένας χρησιμοποιούσε το μεσημβρινό του λιμανιού του για τον προσδιορισμό της θέσης του στους ωκεανούς που ταξίδευε.

Σε μια διεθνή σύσκεψη που έγινε στις 13 Οκτωβρίου του 1884 στην αμερικανική πρωτεύουσα, η Μεγάλη Βρετανία και οι ΗΠΑ ζήτησαν να υιοθετηθεί απ’ όλες τις χώρες ως πρωτεύων μεσημβρινός αυτός του Γκρίνουιτς, όπου λειτουργούσε το βασιλικό αστεροσκοπείο της Αγγλίας. Πριν απ’ αυτό είχαν ήδη προταθεί η Ιερουσαλήμ και η μεγάλη πυραμίδα της Αιγύπτου.

Τις επόμενες δεκαετίες ακολούθησαν αρκετές ακόμα βελτιώσεις: οι ΗΠΑ χωρίστηκαν σε χρονικές ζώνες το 1883, ολόκληρος ο κόσμος το 1884, και το 1915 καθιερώθηκε για πρώτη φορά διαφορετική ώρα για τους μήνες του χειμώνα. Ο χρόνος άρχισε να σφίγγει όλο και πιο δυνατά τη ζωή των ανθρώπων – και τα χέρια τους επίσης – από την ημέρα που εμφανίστηκαν τα ρολόγια χειρός…

Πηγή: https://www.sansimera.gr

 

Οι λαοί κληρονομούν το πνευματικό σώμα του παρελθόντος και ό,τι αυτό φέρνει μαζί του. Μοιάζει με παλιά περγαμηνή, όπου η κάθε γενιά γράφει πάνω της τις δικές της περιπέτειες. Τα διαδοχικά κληρονομημένα σώματα δεν εξαφανίζονται, αλλά αφήνουν τα αποτυπώματά τους και καθορίζουν τα δρώμενα του παρόντος και του μέλλοντος.

Εκτός όμως από το πνευματικό σώμα, οι λαοί κληρονομούν και τον τόπο τους. Οι Ρώσοι κληρονόμησαν τον Ρουμπλιόφ και τον Ντοστογιέφσκι μαζί με τις ατέλειωτες στέπες. Οι Αιγύπτιοι τους μυστικούς αριθμούς και τις πυραμίδες μαζί με το Δέλτα του Νείλου και το χαμσίνι της ερήμου. Οι Γερμανοί τον Γκαίτε και τον Νίτσε μαζί με τους μολυβένιους και βαρύθυμους ουρανούς. Οι Ολλανδοί τον Βερμέερ και τον Βαν Γκογκ, αλλά και την επίπεδη γη κάτω από τον ορίζοντα της θάλασσας. Οι Σκανδιναβοί τον Στρίντμπεργκ, αλλά και τον ήλιο που σχεδόν δεν δύει. Οι Ισπανοί τον Γκόγια, τον ίλιγγο των φλαμένκο, αλλά και την πυρακτωμένη Ανδαλουσία. Οι Άγγλοι τον Σαίξπηρ, τον Χένρι Μουρ, αλλά και τη μουντάδα της ομίχλης και τον κυκλωτικό Ωκεανό. Οι Αμερικανοί τον Πάουντ, τον Τζον Φορντ και τον Όρσον Ουέλς, αλλά και την κατάρα των λόφων που ευλόγησαν οι θεοί των Ινδιάνων. Οι Γάλλοι τον Πασκάλ, τον Μποντλέρ, το μυθοποιημένο και ξενοκατοίκητο Παρίσι μαζί με τις παλίρροιες της Νορμανδίας.

Φαίνεται, λοιπόν, πως ο κάθε λαός οργανώνει και στη συνέχεια κληρονομεί τον πολιτισμό του σε σχέση με τον τόπο. Εμείς οι Έλληνες έχουμε την ευλογία να ζούμε, να έχουμε γεννηθεί, σ’ έναν τόπο που γέννησε τρεις μεγάλους πολιτισμούς που κανείς άλλος λαός δεν κατόρθωσε να έχει: τον Μινωικό πολιτισμό, τον πολιτισμό της Κλασικής Αρχαιότητας και τον Βυζαντινό πολιτισμό. Έχουμε, επίσης, την ευλογία να ζούμε εγγύτερα ή όχι με το κέντρο του αέναου ελληνικού αισθήματος που είναι ο Παρθενώνας, που είναι σαν ακίνητος χορός που αναπνέει μέσα στο φως του Θεού. Μοιάζει σαν να είναι ο ανώτατος καρπός του ανθρώπινου Αγώνα. Γιατί η τρισεύγενη στιγμή έγινε αιωνιότητα. 

“Στην Ελλάδα, το σώμα δεν είναι τυφλή ακατέργαστη ύλη, γιατί το διαπερνάει πολύ φως και το κάνει να φωσφορίζει. Έτσι, το σώμα εισέρχεται μέσα στην αρμονία του Σύμπαντος και αυτό συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα”. Και πιστεύω ότι, όταν η ανθρωπότητα θα χάνεται, εδώ θα επιστρέφει, για να βρει το μέτρο και την αρμονία που χρειάζεται ο άνθρωπος για να μη χαθεί. Πιστεύω, επίσης, ότι όλοι οι Έλληνες “που ξέρουν την προσευχή τους” είμαστε ιεραπόστολοι του Φωτός και κάθε Έλληνας ή μη Έλληνας που εισέρχεται στα μυστήρια του Ελληνικού Φωτός γίνεται φωτοδότης και μεταλαμπαδευτής του αέναου ελληνικού πολιτισμού.

Εξ αυτού και η μεγάλη ποίηση, που δεν έπαψε ποτέ –μέσα στους αιώνες– να δημιουργείται στην Ελλάδα, καταγράφει μια “μέσα ανώτερη πατρίδα όπου μια ιδέα γίνεται πράγμα με μια καταπληκτική ευκολία, θαρρείς πως σαρκώνεται σχεδόν φυσιολογικά στην Αράχνη του Ήλιου” ή “η Ελλάδα είναι μια χώρα στο όρια του Θαύματος” ή “στην Ελλάδα ο άνθρωπος είναι πιο φίλος, πιο οικείος με το σύμπαν”.

Το σύμπαν, για να ισορροπήσει, δίνει δώρα στους λαούς, όπως έκανε σε εμάς τους Έλληνες που μας έδωσε έναν τόπο γεμάτο φως και πνευματικότητα, μας έδωσε επίσης και μεγάλα ελαττώματα. Πρέπει, λοιπόν, εμείς να αποφασίσουμε αν στο μέλλον θα πάμε με τον Ανώτερό μας εαυτό και όχι με τον κατώτερο. 

Γοητεύομαι να κλείσω τούτο το κείμενο με την περιγραφή της χώρας μου με την παρακαταθήκη που μας άφησε ένα μεγάλο τέκνο της Ελλάδος, ο Ιωάννης Καποδίστριας, που “δείχνει” προς τα πού πρέπει να κινηθούμε εμείς οι Έλληνες για να είμαστε χρήσιμοι στην Ελλάδα, αλλά και στην ανθρωπότητα. “Να κάνουμε μία χώρα ελεύθερη, αφιερωμένη αποκλειστικά και μόνο στις επιστήμες και τη διαφώτιση του ανθρώπινου γένους. Μια χώρα-μήτρα και να κηρυχθεί το έδαφός της εκ των έξω απρόσβλητο, και να κρατηθεί μακράν πάσας ξένης αναμείξεως. Η Ελλάδα να κηρυχθεί δι’ όλη την ανθρωπότητα κράτος ιερόν!”.

Το παραθέτω γιατί και αυτός πίστευε, όπως και εγώ, ότι η “Ελλάδα είναι μια χώρα στα όρια του θαύματος”.

Ο Γιάννης Σμαραγδής είναι σκηνοθέτης.

«Όταν ήμουν μικρός και είπα στον πατέρα μου ότι θέλω να γίνω συγγραφέας, με κοίταξε έκπληκτος και μου είπε σε αυστηρό τόνο:
«Τι θέλεις να καταντήσεις; Τίμος Μοραιτίνης;»
Φαντάσου…
Αυτό το φωτισμένο μυαλό ήταν το παράδειγμα προς αποφυγήν γιατί λιμοκτονούσε και τελικά πέθανε στην ψάθα.
Στον τάφο του υπάρχει κατόπιν επιθυμίας του η φράση:
«Επιτέλους εστεγάσθην…»
Αλέκος Σακελλάριος

Απρίλιος 2022