Μέσα δεκαετίας 60, πιθανώς το 1964, έργα οδοποιίας στο Λιδωρίκι. Εργολάβος είναι ο Κούσουλας. Στα δεξιά, οι δυο εργάτες είναι ο Γεώργιος Μπερτσιάς και ο Κώστας Κολοκυθάς από το χωριό Κόκκινο

Εκλεκτές επισκέψεις στο κτήμα Αυτάρκεια

Αρχές δεκαετίας 80 Ακτή Μαραθώνα

*

ΠΕΡΑΣΤΙΚΑ & ΠΑΡΑΜΟΝΙΜΑ |
Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Πάνω από 1 δισ. δολλάρια συγκέντρωσε η Κάμαλα Χάρρις αυτούς τους τρεις μήνες της υποψηφιότητάς της, τα περισσότερα από τους κροίσους της αμερικανικής οικονομίας . Ο Ντόναλντ Τραμπ ακολουθεί καταϊδρωμένος, περίπου το ένα τρίτο είναι η δική του εσοδεία. Γενικά, η Χάρρις έχει τις ευλογίες των θεσμικών της Wall Street. Ούτε ένας Διευθύνων Σύμβουλος της λίστας Forbes-100 δεν υποστηρίζει τον υποψήφιο των Ρεπουμπλικανών, γράφει ο Νew Yorker. Σε αντιστάθμισμα, χάρις στον Μασκ, τον Τιλ και κάποιους άλλους, ο Τραμπ φλερτάρει όλο και πιο στενά την Big Tech.

Η τελική σούμα πάντως δεν αλλάζει, η Χάρρις έχει πολύ περισσότερα χρήματα στη διάθεσή της από τον αντίπαλό της. Από τότε που το Supreme Court στις αρχές της δεκαετίας του 2010 επέτρεψε τα «λίαν γενναία δοσίματα», που θα έλεγε κι ο Καβάφης, του μεγάλου κεφαλαίου προς την πολιτική, η εξάρτηση αυτής της τελευταίας από τους ολιγάρχες του πλούτου γίνεται όλο και μεγαλύτερη.

Απόδειξη; Σε όλες τις προεδρικές εκλογές των τελευταίων δεκαετιών, νικητής βγήκε εκείνος που είχε συγκεντρώσει το περισσότερο χρήμα. Με μία, αλλά σημαίνουσα, εξαίρεση. Την πολύφερνη Χίλλαρυ Κλίντον που το 2016 τα κατάφερε να ηττηθεί. Από τον Ντόναλντ Τραμπ.

Πηγή: neoplanodion.gr

Στις 15 Νοεμβρίου 1990, καταγράφηκε στα αποθέματα νερού ιστορικό χαμηλό με 77 εκατομμύρια m³.

Ως μια από τις μικρότερες -από το 2010 που υπάρχουν δορυφορικές παρατηρήσεις πολύ υψηλής ανάλυσης- καταγράφηκε η έκταση της τεχνητής λίμνης του Μόρνου, στις 25 Οκτωβρίου 2024.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα δορυφορικά δεδομένα που επεξεργάστηκε η επιστημονική ομάδα του Climatebook, από τον ευρωπαϊκό δορυφόρο Sentinel-2, στις 20 Οκτωβρίου 2023 (1 χρόνο πριν) η συνολική έκταση της επιφάνειας της λίμνης ήταν ~14.8 km², ενώ στις 25 Οκτωβρίου 2024 (φέτος) υπολογίστηκε στα ~10.4 km².

Παράλληλα, μειωμένα εμφανίζονται τα αποθέματα νερού του ταμιευτήρα. Το φαινόμενο είναι αποτέλεσμα της απουσίας βροχών, των υψηλών θερμοκρασιών αλλά και ως αποτέλεσμα του πολύ ήπιου χειμώνα με τις περιορισμένες χιονοπτώσεις στα ορεινά.

Ανησυχητικά στοιχεία για τα αποθέματα νερού της ΕΥΔΑΠ

Η μείωση της έκτασης της λίμνης αποτυπώνεται χαρακτηριστικά και από τα ανησυχητικά στοιχεία των αποθεμάτων νερού της ΕΥΔΑΠ. Ο ταμιευτήρας της τεχνητής λίμνης του Μόρνου καταγράφει μια συνεχή μείωση των αποθεμάτων από τα μέσα του χειμώνα 2023-2024 μέχρι και σήμερα, όπου το απολήψιμο απόθεμα έχει φτάσει στα 283 εκατομμύρια m³.

Το ιστορικό χαμηλό έχει καταγραφεί στις 15 Νοεμβρίου 1990, με 77 εκατομμύρια m³ αποθέματα νερού.

Σημειώνεται ότι σήμερα τα συνολικά αποθέματα -Μόρνος, Εύηνος, Υλίκη και Μαραθώνας-  ανέρχονται στα 602 εκατομμύρια m³

Ο Cipolla ορίζει την ηλιθιότητα ως έλλειψη αυτογνωσίας και αδυναμία εκτίμησης των συνεπειών των πράξεών του. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι ηλίθιοι άνθρωποι είναι οι πιο επικίνδυνοι επειδή μπορούν να προκαλέσουν σημαντική ζημιά χωρίς να το συνειδητοποιήσουν.

Ο Carlo Cipolla γεννήθηκε στις 15 Αυγούστου 1922 στην Παβία της Ιταλίας και απεβίωσε στις 5 Σεπτεμβρίου 2000. Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του, συνέβαλε σημαντικά στην οικονομική ιστορία, ιδίως στον τομέα της οικονομικής δημογραφίας. Ο Cipolla κατείχε διάφορες ακαδημαϊκές θέσεις, συμπεριλαμβανομένης της διδασκαλίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ.

Πολλές φορές στην ιστορία η «φήμη» αποδείχτηκε πιο αποτελεσματική από την «αλήθεια.

Στο βιβλίο του «Fama, la historia del rumor», ο Γερμανός δημοσιογράφος και λογοτέχνης Hans-Joachim Neubauer προσπαθεί να εξηγήσει τον ρόλο και τη δύναμη της φήμης μέσα στην ιστορία. Μπορεί να νομίζουμε ότι μια τεχνολογική και επιστημονική κοινωνία είναι θωρακισμένη από φήμες, αλλά δεν είναι καθόλου έτσι τα πράγματα. Το διαδίκτυο που διαδίδει το περιεχόμενο του και αυτόνομα αλλά και γρήγορα, άλλαξε τους συσχετισμούς

Σύμφωνα με τον Neubauer, το διαδίκτυο και οι νέες τεχνολογίες προωθούν δύο πτυχές ζωτικής σημασίας:

• την προσέγγιση μιας μεγάλης ομάδας ανθρώπων και
• την προσέλκυση έντονων συναισθημάτων όπως ο φόβος, το μίσος ή η αβεβαιότητα.

Ο συγγραφέας Carlos Elías στο βιβλίο του “Science on the Ropes” γράφει ότι «Το Διαδίκτυο είναι πολύ γρήγορο και κάθε διάψευση είναι πάντα αργή. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα εποχή φημολογίας».

Σε ένα απόσπασμα του Σαίξπηρ που παραθέτει, προσομοιάζει τη φήμη με ένα «φλάουτο»: «η εικασία, η καχυποψία κι η κερδοσκοπία είναι η ανάσα που το κάνει να ακούγεται, και είναι τόσο εύκολο να το παίξει ο καθένας, ακόμη και η μάζα – αυτό το αμυδρό τέρας με τα αμέτρητα κεφάλια, που πάντα κραυγάζει και σέρνεται».

Στην «Αινειάδα», ο Ρωμαίος ποιητής Βιργίλιος (70–19 π.Χ.) περιγράφει τη φήμη σαν μια Ελληνική θεότητα, αγγελιοφόρο του Δία. Είναι η «κοινή γνώμη» η φήμη που μεταφέρει κάθε είδους αλήθεια και συκοφαντία και διαδίδεται σε όλο τον κόσμο με μεγάλη ταχύτητα. Οι αρχαίοι Έλληνες λάτρευαν τη φήμη επειδή γνώριζαν τη δύναμη αυτής της θεάς, «που δυναμώνει καθώς απλώνεται».

Είναι αλήθεια ότι ήδη από τη δεκαετία του 60 και μετά τα mainstream ΜΜΕ στη Δύση άρχισαν να ασκούν έντονη κριτική στην επιστήμη. Σε αυτή έρχεται τώρα μέσω της κοινωνικής δικτύωσης να προστεθεί η φυλετικοποίηση και ο ιδεολογικός χουλιγκανισμός.

Με τον φυλετισμό (ρατσισμό) των μέσων ενημέρωσης και του κοινού, υπάρχουν πλέον ακροατήρια για όλα τα γούστα, ακόμη και γι αυτά τα οποία τρέφουν μια αυξανόμενη αβεβαιότητα. Το διαδίκτυο ευνόησε και τις μη επιστημονικές πληροφορίες: ανάλογα με τον τρόπο που θα ρωτήσετε την Google σχετικά με τα εμβόλια, θα σας προτείνει και ιστότοπους που είναι σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό υπέρ ή κατά του εμβολίων, για να μην αναφέρουμε και την επίδραση της ύπαρξης «φίλων» τους οποίους αποδεχτήκατε στο Facebook προερχόμενοι από αντιεμβολιαστικές ομάδες. Και αν αυτό μπορεί να συμβεί σε κάτι σαν τα εμβόλια που είναι τόσο αποδεδειγμένο επιστημονικά, τι θα μπορούσε να συμβεί με κάτι που είναι αμφισβητήσιμο ιδεολογικά;

Valerio Castello, Αλληγορία της φήμης. H σύνθεση με τα «ψεύτικα» τετράγωνα είναι έργο του Giovanni Maria Mariani (1653-1654; Γένοβα, Palazzo Reale, Anticamera del Duca)

Αν γκουγκλάρουμε “Donald Trump“, το πρώτο αποτέλεσμα που θα μας δώσει είναι της Wikipedia. Σε σχετικά ουδέτερους όρους – όπως «πρωτόνιο» ή «ρωμαική τέχνη» – οι ορισμοί της wikipedia μπορεί και να είναι έγκυροι, αλλά για αμφιλεγόμενα πράγματα όπως διαγονιδιακά ή ομοιοπαθητικά, πόσο μάλλον βιογραφίες όπως του Ούγκο Τσάβες ή του Ντόναλντ Τραμπ, ένας στρατός υπερασπιστών αλλά κι επικριτών τους επανεπεξεργάζονται τα λύματά τους και τα ξαναδημοσιεύουν συνεχώς.

Όμως όπως ξέρουμε καλά πλέον, η ουδετερότητα είναι μια λανθασμένη θέση: δεν μπορεί κανείς να δώσει δύο ανταγωνιστικές εκδοχές για κάτι.

Υπάρχει και κάτι άλλο πχ ενώ το λήμμα «ραδιενέργεια» στην εγκυκλοπαίδεια Britannica γράφτηκε από τη Marie Curie (βραβευμένη με Νόμπελ για την ανακάλυψή της), δε γνωρίζουμε ποιος έγραψε το αντίστοιχο στη Wikipedia ή τι ήταν αυτό που τον παρακίνησε να το γράψει.

Η επιστήμη, η ορθολογική εξήγηση του κόσμου, είναι το πιο συναρπαστικό ταξίδι που δημιούργησε ποτέ ο άνθρωπος. Είναι βέβαια ένα αφύσικο ταξίδι, γιατί στον ανθρώπινο εγκέφαλο αρέσουν τα συναισθήματα και οι φήμες. Αλλά ξέρουμε ότι η επιστήμη λειτουργεί. Η επιστημονική μέθοδος δε μας λέει την απόλυτη αλήθεια, αλλά είναι ο καλύτερος τρόπος για να φτάσουμε σ αυτή. Τα υπόλοιπα είναι απλώς “άποψη”, “ιστορία” ή “μύθοι”. Και αυτά βέβαια είναι σημαντικά αλλά όχι συγκρίσιμα για να καταλήξουμε στην αλήθεια.

Όμως ο ορθολογισμός βρίσκεται πλέον σε κρίση. Το παράδοξο που καθορίζει τον σημερινό κόσμο είναι ότι αν και κάθε μέρα εξαρτιόμαστε όλο και περισσότερο από την επιστήμη και την τεχνολογία και η επιστήμη γνωρίζει όλο και περισσότερα και εξηγεί τον κόσμο για εμάς όλο και καλύτερα, ταυτόχρονα κάθε μέρα οι άνθρωποι αισθάνονται όλο και λιγότερη εκτίμηση γι ‘αυτή.

Τα περισσότερα παιδιά αν τα ρωτήσεις ξέρουν απ έξω κι ανακατωτά ποδοσφαιριστές, τραγουδιστές ή ηθοποιούς. Τα δυτικά ΜΜΕ τουλάχιστον τους θεωρούν κάτι σαν ήρωες. Αλλά γνωρίζει ανάλογα ο έφηβος κάτι για κάποιον επιστήμονα; Μάλλον τους περιφρονούν: νομίζουν ότι οι ζωές τους είναι βαρετές και απογοητευτικές σε σύγκριση με αυτές των τραγουδιστών ή των ποδοσφαιριστών.

Το επιστημονικό κάλεσμα χάνεται ανησυχητικά στη Δύση. Το χάσμα μεταξύ του τι γνωρίζει η επιστήμη και αυτό που γνωρίζουν οι «μορφωμένοι» άνθρωποι για την επιστήμη διευρύνεται σε τέτοιο βαθμό που ο πληθυσμός θεωρεί αδύνατο να παρακολουθήσει την πρόοδό της και κυριολεκτικά της γυρίζουν την πλάτη. Υπάρχουν άνθρωποι υψηλά ιστάμενοι στη σημερινή κοινωνία που εξακολουθούν να πιστεύουν ότι ο Ήλιος είναι αυτός που περιστρέφεται γύρω από τη Γη ή ότι οι δεινόσαυροι και οι άνθρωποι έζησαν ταυτόχρονα. Αυτή η περιφρόνηση για την επιστήμη είναι σχετικά νέο φαινόμενο στον δυτικό κόσμο, το οποίο δεν ξέρουμε πού θα οδηγήσει. Αλλά σε κάθε περίπτωση πρέπει να βρούμε επειγόντως τα αίτια και να προσπαθήσουμε να το αντιστρέψουμε.

***

Γ. Γιώτης – 

Συγγραφέας του βιβλίου Hoax: Οδηγός επιβίωσης στην εποχή της παραπληροφόρησης – Εκδότης Θύραθεν

Αυτό και πολλά ακόμη νέα άρθρα σχετικά με τρόπους προστασίας για λάθη, προκαταλήψεις, παραπληροφόρηση, fake news, συνωμοσιολογία, αλλά και ενίσχυση της κριτικής σκέψης θα βρείτε στη σελίδα του βιβλίου μου στο facebook

Πηγή:Αντικλείδι

Είμαστε το μοναδικό έθνος
όπου οι εθνικές επέτειοι

δεν είναι αποτέλεσμα νικών
αλλά είναι έναρξη αγώνα.

Και η 28η Οκτωβρίου
και η 25η Μαρτίου,

δεν είναι αποτέλεσμα αγώνα.
Είναι έναρξη αγώνα.

Δηλαδή λέμε:
”Δε με ενδιαφέρει το αποτέλεσμα.

Με ενδιαφέρει το ότι ξεκινώ αγώνα,
ανεξαρτήτως αποτελέσματος…”

Μανώλης Γλέζος

ΚΑΡΒΟΥΝΙΑΡΗΔΕΣ

Ένα ωραίο κείμενο με την γλαφυρή πένα του συγγραφέα Χρήστου Μίχα από τα Σκούρτα Βοιωτίας, που περιγράφει ρεαλιστικά μια εργασία που τουλάχιστον στα Δερβρνοχώρια έχει εξαφανιστεί, η προόδος(;) γαρ ..

Απολαύστε το !!

Ορεινός

Καρβουνιάριδες.

            Άλλη εργασία  σκληρή και επίπονη με την οποία ασχολήθηκαν πολλές οικογένειες Δερβενοχωριτών ήταν η παραγωγή Ξυλανθράκων- κάρβουνου .

Σε αυτήν την εργασία δεν υπήρχε χρονικός περιορισμός καθώς θα μπορούσαν να δουλεύουν σχεδόν όλο τον χρόνο , πλην των θερινών μηνών ακόμη και επικουρικά , όσοι είχαν και άλλες εργασίες .

        Αρχικά οι καρβουνιάρηδες επέλεγαν το μέρος όπου θα έκαναν το καμίνι , δηλαδή το μέρος όπου θα έκαιγαν τα ξύλα και θα έβγαζαν το κάρβουνο .

Αυτό συνήθως βρισκόταν μέσα στο δάσος σε μέρος απάνεμο κοντά σε νερό και  συγκεκριμένα σε κάποια περιοχή με χώμα  την οποία πρώτα είχαν εκχερσώσει σε αρκετή απόσταση (ρουμανι) , σε μέρος που δεν είχε βράχια η πέτρες . Η επιφάνεια του χώρου του καμινιού ήταν σε σκάμμα κυκλικό , επίπεδο και γύρω του άνοιγαν ένα αυλάκι, για να μη μπαίνουνε τα  νερά στο εσωτερικό του σε περίπτωση που είχαμε βροχές . στο διάστημα που το είχαν ανάψει

         Σε αυτό το σημείο λοιπόν  έφτιαχναν το καμίνι , μαζεύοντας ξύλα επί το πλείστων από πουρνάρι , κουμαριά η φιλίκη κυρίως τις ρίζες και τα χονδρά κλαδιά τους , στην συνέχεια τοποθετούσαν αυτά σταυρωτά μέσα στο καμίνι , που ήταν σκαμένο σε βάθους ενός μέτρου περίπου , δημιουργώντας ετσι μία μικρή πυραμίδα με τα ξύλα ύψους περίπου δύο μέτρων και διαμέτρου δύο ή τριών μέτρων στις μεγαλύτερες η και ακόμη  περισσότερο . Τα κέντρο αυτής της πυραμίδας η καλύτερα του ημικυκλικού θόλου της έμενε ανοικτό για να ριχθούν οι εύφλεκτες ύλες και για να αναπνέει το καμίνι στην αρχή .

Το κτίσιμο του καμινιού ήθελε τέχνη και ένας από την ομάδα, ήτανε ο μαστορας δηλαδή ο τεχνίτης που αναλάμβανε το κτίσιμο. Η κατασκευή του καμινιού γινόταν με πρακτικό τρόπο. Μετρούσανε το εμβαδόν του καμινιού με τα βήματα, ανατολικά προς δυτικά και μετά βόρεια προς νότια. Αν τα βήματα ήτανε 6 περίπου μέτρα, το καμίνι θα έβγαζε χίλιες με χίλιες διακόσιες οκάδες κάρβουνο, ενώ αν ήτανε 8 μέτρα, η παραγωγή του κάρβουνου θα ζύγωνε τις 2.000 οκάδες. Συνήθως και ανάλογα πάντα με τον χρόνο και τρόπο καύσης, κάρβουνο έμενε το ένα τέταρτο των ξύλων  που είχαν χρησιμοποιηθεί

       Αφού είχαν τοποθετήσει λοιπόν  όλα τα ξύλα κατά αυτόν τον τρόπο έριχναν πάνω σε αυτά άχυρο, η κλαδιά πεύκων και πούσια η αλλιώς ΄΄Πευκοβελονες ΄΄ και μετά όλα αυτά τα σκέπαζαν με χώμα ως την κορυφή .

Από την κορυφή της πυραμίδας , που έφταναν με αυτοσχέδια ξυλοσκαλα , έριχναν στην βάση εύφλεκτες ύλες όπως ρετσίνι , το άναβαν και  άφηναν να καούν τα ξύλα για πέντε η έξι ώρες έως ότου η βάση έπιανε ΄΄θράκα΄΄ . Αμέσως και ενώ σταματούσε να βγαίνει ο πρωτος πυκνός μαύρος καπνός   έκλειναν την τρύπα στην κορυφή την ΄Μπουκα΄΄ με χώμα και περίμεναν για μία εβδομάδα γύρω από το καμίνι με βάρδιες   μέρα-νύχτα, το οποίο σιγόκαιγε , αναπνέοντας αρχικα   από δύο τρείς μικρές τρύπες στο πλάι τα ΄΄φυσέκια΄΄ , για να βγαίνει από εκεί σιγά σιγά ο καπνός. Αργότερα, όταν το καμίνι έχει προχωρήσει, τα ΄΄φυσέκια΄΄ η αλλιώς τις΄΄ πιπες΄΄ , τις έκλειναν και άνοιγαν μεγαλύτερες τρύπες πιο κοντά στη βάση, τα ΄΄ντίπια΄΄ που είχαν δημιουργήσει  λίγο χαμηλότερα ώστε να αερίζεται μερικώς το καμινι .

Οι καρβουνιάρηδες έμεναν σε πρόχειρα πετροκτιστα βοσκοκαλυβα που βρίσκονται δίπλα στα ξέφωτα του βουνού με τα καμίνια. Παρακολουθούν ανά ώρα την πορεία της φωτιάς, που ουσιαστικά δεν ανάβει ποτέ καθώς «Το ξύλο δεν καίγεται, αλλά καπνίζεται» . 

Αν χρειαστεί, κάπου-κάπου πιτσιλάνε το καμίνι με νερό. «Το ξύλο έχει την υγρασία του, παίρνει και όση υγρασία χρειάζεται τη νύχτα και γίνεται όπως πρέπει το κάρβουνο», εξηγούν οι καρβουνιάρηδες. Όλα αυτά όταν οι καιρικές συνθήκες είναι ιδανικές. Η βροχή μπορεί να ανατρέψει όλα τα σχέδια, καθώς μπορεί να χαλάσει η κατασκευή  και επίσης το κάρβουνο δεν ήταν καλής ποιότητας .

      Όλο το διάστημα της εβδομάδας  παρακολουθούσαν κυρίως το καμίνι μην ΄΄πέσει΄΄ και μη τυχόν ανοίξουν άλλες   τρύπες στο πλάι και καταστραφεί και γίνει στάχτη . Η πορεία καύσης των ξύλων στο καμίνι ηταν τελετουργικό , όλα προγραμματισμένα., όταν έβλεπαν πως σε κάποιο σημείο το καμίνι «κάθεται», επειδή κάποια κάρβουνα άρχισαν να γίνονται πιο γρήγορα,  άνοιγαν στην κορυφή ΄΄ μπουγάζια ΄΄ , δηλαδή τρύπες κι  από εκεί έριχναν μικρότερα ξύλα στο εσωτερικό. «Ταΐζαν » το καμίνι για να ισορροπήσει και να συνεχίσει να καίει ομοιόμορφα.

Μετά τη εβδομάδα λοιπόν άρχιζαν να βγάζουν  το χώμα και τα ξύλα τα οποία είχαν καεί – καπνιστεί σιγά σιγά και είχαν γίνει κάρβουνο – Ξυλάνθρακες .  

Η τέχνη τους φερμενη  από τους παλιούς χρόνους , ριζωμένη όμως βαθιά  στην ψυχή τους , δύσκολα μπορούσαν να σου περιγράψουν τι έκαναν , οι κινήσεις τους μηχανικές, το ένστικτο τους στην δουλειά αλάθητο ,αμίλητοι , σκυθρωποί η επικοινωνία τους με νεύματα και λίγες κοφτές ξερές λέξεις  όταν δούλευαν . Όλα γίνονται με υλικά της γης, χώμα, άχυρο, νερό και ξύλο», μας εξηγούν κάτοικοι της περιοχής σαν να περιγράφουν την έβδομη ημέρα της δημιουργίας η να εξιστορούν μέρες της Αποκάλυψης και με εργαλεία επίσης  παλιά , την πιρούνα, το φτυάρι , την δίκοπη  και την τσουγκράνα

. Η τέχνη του καρβουνιάρη η του ΄΄ Μουτζούρη ΄΄, κατά κυριολεξία , από την κορφή ως τα νύχια., ήταν η μοναδική που βασίζοταν αποκλειστικά σε παραδοσιακά μέσα , καθώς τότε δεν έμπαιναν στη διαδικασία παραγωγής του καθόλου τα   μηχανήματα.

Όλοι τους κατάμαυροι σαν ξωτικά του δάσους έκαναν την δουλειά τους  από το χάραμα και όλο το βράδυ ,η μαυρη σκόνη κάλυπτε  τα  ρυτιδιασμένα πρόσωπα τους και όλοι φαίνονταν ίδιοι ανεξαρτήτου ηλικίας ,. Η ατμόσφαιρα ανυπόφορη από τους καπνούς , το έδαφος κοντά στο καμίνι έκαιγε . Δύσκολο να καταλάβει κανείς αν ζούσαν στην κόλαση η στον παράδεισο .  Έτρωγαν κατάχαμα τις λιγοστές ελιές, δίπλα τους το καρβέλι με το ψωμί που είχαν στο ταγάρι και ποιο πέρα η΄΄ Μποτσα΄΄ με το ρετσινατο  κρασί  που έσβηναν  την δίψα , μετριάζοντας κάπως τον κάματο της μέρας , λίγο ποιο κει, αντίκρυ τους τα υποτακτικά τους , σίγουρα ποιο ξεκούραστα από τους εργάτες   συνήθως μουλάρια έδειχναν πως κοιτούσαν σαν ήθελαν να βοηθήσουν ετοιμαζονταν όμως   και αυτά για το μεγάλο ταξίδι που θα ακολούθουσε μετά , η Ελευσίνα έπεφτε έξι ώρες μακρύτερα.  Ατέλειωτες κουβέντες για  θεούς για   δαίμονες , για νεραΐδες και λαμιες , για το χωριό , μύθοι και θρύλοι αιώνων   διαδραματίζονταν συνεχώς  γύρω τους , Λίγα αγρίμια του δάσους πολύ  μακριά τους , παρακολουθούσαν την ιεροτελεστία  και έδειχναν και αυτά τον φόβο τους με τις κραυγές τους βλέποντας  τους απρόσμενους αυτούς επισκέπτες που γλιστρούσαν σαν σκιές μέσα από τις φυλλωσιές τα αγριοπουρναρα και τα πεύκα  του Δάσους   , κάποιες  φωνές από ψηλά , ίσως από αρπακτικά πουλιά που βλέποντας τον καπνό από την ΄΄μπουκα΄΄ προσπαθούσαν μάταια να οσμιστούν σάρκα κάποιου θηράματος  , τάραζαν και αυτά λίγο την ησυχία τους και έδεναν το τοπίο μέσα στην καταχνιά από την κάπνα , με την έντονη μυρωδιά και τον ήχο των ξύλων που έλιωναν μέσα  στο καμίνι  

Περιηγητές της Πάρνηθας, μου εξιστορούσαν καρβουνιάρηδες της περιοχής , ότι έκαναν  ώρες να συνελθουν από το σοκ αντικριζοντας τους και πέρασε ώρα και ειδικές διαπιστεύσεις για να πιστοποιούσουν ότι πράγματι αυτοί που αντίκριζαν  ήταν κανονικοί  άνθρωποι  και όχι κάποιο άλλο προϊστορικό είδος ανθρωποειδούς    

      Η παραγωγή κάρβουνου ήταν περίπου 100 κιλά στα 400 κιλά Ξύλα  και η επιτυχία του εξαρτιόταν στον τρόπο τοποθέτησης των Ξύλων , στην επιλογή αυτών από συγκεκριμένους τύπους δέντρων και μεγέθους , στο σκέπασμα αυτών  και στον αερισμό του ώστε να μη γίνει πλήρης καύση – στάχτη αλλά μερική ώστε να έχουμε κάρβουνο .

Όταν έσβηνε το καμινι , είτε έβγαζαν το κάρβουνο και το έσβηναν  σε νερό (δεν έδινε καλή ποιότητα αυτός ο τρόπος όμως ) η τα άφηναν για μια δυο μέρες ελαφρώς σκεπασμένα με χώμα και μετά τα έβαζαν σε μεγάλα σακιά και από εκεί τα μετέφεραν με μουλάρια )

Στα κονάκια της Πάρνηθας κυρίως οι Χασιωτες και πολλοί Δερβενοχωριτες έφτιαχναν αργότερα μετά το 1950 μικρούς λάκκους με λίγα ξύλα έως 400 κιλά ,  πάλι κατά τον ίδιο τρόπο , απλά το καμίνι αυτό έβγαζε μικρότερη ποσότητα κάρβουνου περίπου 100 κιλά  σε λιγότερο χρόνο και δεν είχε ποσοστό αποτυχίας γιατί μπορούσες να το επιβλέπεις  ποιο εύκολα και δεν ήθελε πολλά χέρια

        Με το κάρβουνο αυτό εφοδίαζαν νοικοκυριά και ταβέρνες στην περιοχή της Ελευσίνας και Ασπροπύργου Μενιδίου κλπ , ανταλλάσσοντας αυτό με άλλα προϊόντα τα οποία δεν είχαν και σπάνια αντί χρηματικού ποσού  . Η τιμή του το 1960 ήταν περίπου  μια δραχμη και  δέκα λεπτά το κιλό , η μέση παραγωγή 100 τόνοι ανά έτος και ασχολούνταν περίπου το 10% των νοικοκυριών του χωριού μας . Με ένα φόρτωμα κάρβουνου στο μουλάρι, περίπου 300 κιλα , μπορούσε ένας κάτοικος να αγοράσει 20 κιλά λάδι , λίγα φρούτα και πέντε έξι κιλά αλεύρι . Το κάρβουνο ταπεινό παράγωγο του ξύλου συνάμα όμως  πολύ χρήσιμο στα μαγγαλια για θέρμανση τότε και απαραίτητο σε άλλους τεχνίτες όπως  στον σιδερά στον κουδουνα στον αλμπαντη (πεταλωτη)

Επειδή το καμίνι ήθελε πολλά χέρια , συνήθως το έκαναν ομάδες ατόμων , βοηθώντας ο έναν τον άλλον, εναλλάξ ώστε όλοι να εξοικονομούσαν τα προς το ζην  . Σπουδαίος καμινιαρης΄΄ Τεχνιτης΄΄  στην περιοχή μας ο Κωστας Δαρρας , ο Θανασης Στραιτουρης , ο Φωτης Σαμπανης , ο Φιλιππας ο Ταμπουρατζης , ο Δημητρης Ταμπουρατζης και ο Χρηστος Αντωνιου   .

Η διαδικασία παραγωγής κάρβουνου δεν ήταν  αποκλειστική εργασία της νεότερης εποχής. Είναι γνωστή από γραπτές πηγές και αρχαιολογικά ευρήματα, ήδη από την αρχαιότητα. Οι ἀνθρακευταί, οι καρβουνιάρηδες παρέμεναν σχεδόν αφανής, παρότι η εργασία τους κατείχε έναν κρίσιμο οικονομικό ρόλο στον αρχαίο και μεσαιωνικό χώρο

 Οι αθρόες εισαγωγές βιομηχανικού ξυλοκάρβουνου (μπρικέτας) από την Ασία, και το φθηνό ξυλοκάρβουνο που έρχεται από την Βουλγαρία σήμερα απειλεί ακόμη και τους λιγοστούς εναπομείναντες καρβουνιάρηδες της χώρας που προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανή όχι μόνο την επιχειρηματική τους δραστηριότητα αλλά και μια παραδοσιακή τέχνη που έρχεται από την αρχαιότητα. Στο κοντινό παρελθόν τεχνίτες του ξυλοκάρβουνου από την Εύβοια την Ικαρία, την Λέσβο, την Χαλκιδική και από άλλες περιοχές της χώρας, από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο πλημμύριζαν τα εκατοντάδες καμίνια της βόρειας Ελλάδας όπου η ξυλεία είναι σε αφθονία.  

Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά και δυστυχώς   οι εγχώριοι τεχνίτες είναι δυσεύρετοι

Χρήστος Μίχας

Φεβρουάριος 2020