•Ο Κώστας Κωστής είναι εξέχων ιστορικός και φίλος.Μολις διάβασα «αιρετική» ,τροπος του λέγειν, συνέντευξη του στον Δ.Δανικα.Η επανάσταση μας λέει ήταν «πολύπλοκο» γεγονός.Μαζι με τον ηρωισμό ανακατεύτηκαν σε αδιαίρετο σύνολο οι ίντριγκες,ο πλουτισμός επιτήδειων,η ιδιοτέλεια,οι τοπαρχες και οι τοπαρχιες προεστων,προκρίτων και αρματωλών ,οι εμφύλιοι και κάποτε και η βαρβαρότητα.Μας έσωσαν και οι «ξένοι».Η εθνική συνείδηση στην αρχή δεν υπήρχε ή ήταν ελάχιστη.Ο συνεκτικός δεσμός ήταν η θρησκεία και το Πατριαρχείο.
•Ναι έτσι θα ήταν.Οχι όμως μόνο έτσι.Δεν μπορώ να αμφισβητήσω την επιστήμη των λεπτομερειών και των γεγονότων.Με μια προϋπόθεση.Να μη χάνουμε την ουσία μέσα στο πέλαγος.Την πεμπτουσία θα έλεγα.
•Ποια είναι η ουσία;Χαρις στο 21 υπάρχουμε.Ελληνες.Χωρις αυτό θαμασταν ακόμα Γραικοί.Ισως μια επαρχία της Τουρκίας.Χαρις σε αυτό έχουμε Κράτος.Κράτος ελληνικό και όχι ελβετικά καντόνια παρά τους διχασμους μας.Χαρις σε αυτό βρήκαμε ξανά το νήμα της πανάρχαιας ιστορίας μας και σμιλέψαμε τη γλώσσα μας από τη Βαβέλ των ιδιωμάτων στις πρωτες ελληνικες πηγες της.Χαρις σε αυτό ως εναρκτήριο λάκτισμα αντικρίζουμε το μέλλον.Ναι είχαμε και τύχη με τους «ξένους».Αλλα δεν μας κάναν χατίρι για το δικό τους συμφέρον δούλευαν.Και δεν θα είχαν έρθει αν δεν είχε προηγηθεί ο αγώνας.Μιση και πάθη;ναι αλλά κσι αγώνας ηρωικός και αιματηρός.Αυτοι είμαστε.
•Δεν είμαι ιστορικός.Σεβομαι τη γνώση και το γεγονός ότι δεν έχει χρώμα και δεν πρέπει να συγκαλύπτει και να στρεβλώνει.Ομως για την ανυπαρξία εθνικής συνείδησης ,από ένστικτο ,αμφιβάλλω.Το Μεσολόγγι δεν μπορεί να συνέβη μόνο για να προστατευτεί κάποιο αρματολικι ή προυχοντιλίκι.Η αυτοθυσία τόσων πολλών ,επώνυμων κι ανώνυμων,δεν αφορούσε ηγεμονευουσες τοπικά κλίκες.Ειχε ξυπνήσει στις φλέβες η Ελλάδα.Ισως χωρίς μεγάλη σαφήνεια αλλά ήταν Ελλάδα.Γιατι αλλοιώς θα επικρατούσε το συμφέρον της συμβίωσης με τους Οθωμανους και όχι κακουχίες άνισου πολέμου.Γιατι κανείς μετεπαναστατικά δεν θα δεχόταν να ονομάζεται Ελληνας αν δεν αισθανόταν Ελληνας.Η Ελλάδα είχε ξυπνήσει.Δεν ήταν μόνο η θρησκεία.Ασφαλως έπαιξε ρόλο αλλά δεν ήταν το κυρίαρχο.
•Γιατί όπως στιχουργησε ο Παλαμας «η μεγαλοσύνη των λαών/δεν μετριέται με το στρέμμα/με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται/και με το αίμα.»
•Ναι να μάθουμε την «αληθινή ιστορία».Χωρίς φόβο και χωρις πάθος.Αυτη όμως την δική μας αλήθεια, το πύρωμα και το αίμα ,που μας ξανά γέννησε ως έθνος ,πρέπει να μην τη ξεχνάμε.Να τη γιορτάζουμε «με σημαίες και με ταμπούρλα».

Πάνος Μπιτσαξής

Πάρις Σιγάλας: το Ασύρτικο είναι το πάθος του

Το ότι απέσπασε το Ειδικό Βραβείο στα Βραβεία Ποιότητας του Γαστρονόμου μόνο τυχαίο δεν είναι. Κάθε αναφορά στο κρασί της Σαντορίνης έχει κρυφό ή φανερό παρονομαστή το όνομα Πάρις Σιγάλας.

19.03.2025 

Μερόπη Παπαδοπούλου

Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Τσακαλίδης / SOOC

Γέννημα Σαντορινιός, θρέμμα όμως Πειραιώτης, ερχόταν τα καλοκαίρια στη Σαντορίνη για διακοπές στον παππού, που και αμπέλια είχε και κρασί έκανε. Μαζευόταν λοιπόν η φοιτητο-παρέα, αγόρια και κορίτσια, και με μια διονυσιακή διάθεση τρυγούσαν και διασκέδαζαν.Ο Πάρις Σιγάλας επένδυσε στη δυναμική του σαντορινιού αμπελώνα, εφαρμόζοντας καινοτόμες ιδέες στην αμπελοκαλλιέργεια και στην οινοποίηση.Λάτρης της θάλασσας, χειμερινός κολυμβητής και με το οινοποιείο του ακριβώς μπροστά στη θάλασσα, δεν χάνει ευκαιρία για βουτιά.

Ο Πάρις σπούδασε μαθηματικός και δίδασκε στον Πειραιά. Το κρασί έγινε το αγαπημένο χόμπι και έκανε τις πειραματικές του οινοποιήσεις σε μια γωνιά στο πατρικό σπίτι, στους Μπαξέδες της Οίας. Θυμάμαι πολύ έντονα το καλοκαίρι του 1991, στην «άλλη» Σαντορίνη που συχνάζαμε τότε, ότι το γεγονός ήταν πως «ο Πάρις εμφιάλωσε το κρασί του»!Η μοναδικότητα του σαντορινιού κρασιού οφείλεται (και) στο σκληρό και συνεκτικό έδαφος του νησιού, που δημιουργήθηκε από αλλεπάλληλα στρώματα ηφαιστειακών υλικών, τέφρα, λάβα και ελαφρόπετρα.

Ο Σαντορινιός μαθηματικός, οραματιστής και καινοτόμος, αρχίζει να πειραματίζεται πολύ σοβαρά με τα ιδιότροπα σαντορινιά αμπέλια και τους καρπούς τους. Σιγά σιγά και σταδιακά εγκαταλείπει τις αίθουσες διδασκαλίας του Πειραιά και μετακομίζει στη Σαντορίνη. Το Κτήμα Σιγάλα, το μικρό οινοποιείο ανάμεσα στα αμπέλια, στους Μπαξέδες, ανοίγει τις πόρτες στη νέα εποχή του νησιού και των κρασιών του το 1998. Από τότε μέχρι σήμερα, το Ασύρτικο της Σαντορίνης γράφει ιστορία. Μια ιστορία της οποίας ο Πάρις Σιγάλας είναι ακρογωνιαίος λίθος.

Παθιασμένος, συγκρουσιακός, απόλυτος, ο Σιγάλας αμφισβητεί δεδομένα, πειραματίζεται ξεσηκώνοντας αντιρρήσεις, θυελλώδεις πολλές φορές. Δεν πτοείται. Διεκδικεί τον αναγκαίο καθορισμό χρήσης γης προκειμένου να διασωθεί η έκταση των αμπελώνων από την αλόγιστη δόμηση, αγωνίζεται για τη διεθνή αναγνώριση του σήματος «Σαντορίνη», δίνει μάχες να αποκτήσουν οι Σαντορίνες την ποιότητα και την τιμή που τους πρέπει, μη διστάζοντας να ανεβάσει ο ίδιος τις τιμές.Η οινολόγος Εύα Αθανασοπούλου είναι υπεύθυνη για τα κρασιά που παράγονται στο οινοποιείο ΟΕΝΟ Π.

Πειραματίζεται με όλες τις εκδοχές οινοποίησης του Ασύρτικου, τονίζοντας και αναδεικνύοντας τις διαφορές στα διάφορα αμπελοτόπια, με επιστέγασμα αυτών των πειραματισμών την περίφημη σειρά 7 Χωριά. Το όνομά του συνδέεται με κάποια από τα μεγαλύτερα ελληνικά λευκά κρασιά. Στις αρχές του 2000 οινοποιεί και εμφιαλώνει Μαυροτράγανο. «Έχω ενδείξεις, πιστεύω ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις να βγει ένα καλό κόκκινο. Υπάρχει εμπορική έλλειψη για ένα κόκκινο σαντορινιό κρασί», μου λέει σε μια βόλτα μας στους αμπελώνες με το παλιό Φιατάκι. Άλλωστε δεν κρύβει και το προσωπικό του «συμφέρον», την αγάπη του για κόκκινα κρασιά. Και το Μαυροτράγανο δεν τον διέψευσε!Ο Πάρις Σιγάλας με την Εύα Αθανασοπούλου.

Η κουλούρα, το στεφάνι από κλαδιά και φύλλα που προστατεύει τα σαντορινιά σταφύλια από τους ισχυρούς ανέμους και τον καυτό ήλιο.

Η Σαντορίνη τα τελευταία 30 χρόνια έχει γράψει μια μοναδική ιστορία στο ελληνικό και όχι μόνο κρασί. Έβαλε το Ασύρτικο στα ποτήρια του κόσμου και η καθοριστική συμβολή του Πάρι Σιγάλα σ’ αυτό δεν αμφισβητείται από κανέναν.Πέρασαν χρόνια και καιροί, τα πράγματα άλλαξαν, η Σαντορίνη άλλαξε, το Κτήμα Σιγάλα άλλαξε κι αυτό χέρια. Φυσικά κανείς δεν περίμενε ο Πάρις να «βγει στη σύνταξη», να κάτσει σπίτι του ήσυχα ήσυχα να παρακολουθεί απλώς τις εξελίξεις. Ο Πάρις σηκώνει για μία ακόμα φορά την αυλαία και πρωταγωνιστεί σε ένα μονόπρακτο στο οποίο κυριαρχεί το Ασύρτικο. Το εμβληματικό πατρικό σπίτι του, με τη θάλασσα των ηφαιστείων μπροστά του, γίνεται ξανά αφετηρία για ένα νέο ξεκίνημα, με τη δημιουργία εκεί του «μπουτίκ» οινοποιείου OENO Π, στο οποίο συνεχίζει την έρευνα και την ενασχόλησή του με το Ασύρτικο.Στο «μπουτίκ» οινοποιείο OENO Π ο Πάρις Σιγάλας συνεχίζει την έρευνα και την ενασχόλησή του με το Ασύρτικο.Το καινούργιο οινοποιείο βρίσκεται στους Μπαξέδες, μπροστά στη θάλασσα, εκεί που ακόμα υπάρχει το πατρικό του σπίτι.

Καλοκαίρι 2023, καθόμαστε στο ΟΕΝΟ Π, σε έναν χώρο λιτής αισθητικής και φυσικού κάλλους, αντικρίζοντας τη θάλασσα. «Τώρα πια έχω την πολυτέλεια να κάνω το κέφι μου», λέει ο χαμογελαστός, ήρεμος και με κέφι για κουβέντα Σιγάλας. Για τον ίδιο, το ζητούμενο σήμερα είναι η ευγένεια των κρασιών, μια ευγένεια που να διαπερνά όλα τα χαρακτη- ριστικά, όπως συμβαίνει με τις μεγάλες λευκές Βουργουνδίες. Έτσι στο νέο του οινοποιείο χρησιμοποιεί πιεστήριο της Καμπανίας, που δίνει λεπτούς και φινετσάτους μούστους όπως αυτούς της Σαμπάνιας και πιθάρια που δίνουν τα ευερ- γετήματα του βαρελιού χωρίς την παρουσία του ξύλου.Το διαμορφωμένο προαύλιο του οινοποιείου δίπλα στη θάλασσα.

Τα τρία κρασιά που δημιουργούνται εδώ, τα Τρία Αμπέλια, τα Τρία Αμπέλια Πιθάρι 6 και το Akulumbo, είναι μια βουτιά στην ιστορική μνήμη του αμπελώνα της Σαντορίνης, μια ιστορία γραμμένη με κρασί, εκφραστική και μοναδική, όπως μοναδικό είναι το νησί και το Ασύρτικό του. Όπως μοναδικός είναι και ο Πάρις, που έγραψε πολλές σελίδες στην ιστορία του σύγχρονου κρασιού της Σαντορίνης

Πηγή: γαστρονόμος

 

Στο σύντομο, αλλά με πλούσιες πληροφορίες και, κυρίως, μεγάλη συνθετική δύναμη βιβλίο του, ο Σκωτσέζος ιστορικός Ρόντρικ Μπίτον, τεκμηριώνει γιατί η Ελληνική Επανάσταση του 1821 είναι διεθνές γεγονός τεράστιας σημασίας και όχι μια τοπική εξέγερση κάπου στην άκρη της Ευρώπης.

Νίκος Μπακουνάκης

 

ΣΤΟ ΣΥΝΤΟΜΟ, αλλά με πλούσιες πληροφορίες και, κυρίως, μεγάλη συνθετική δύναμη βιβλίο του, ο Σκωτσέζος ιστορικός Ρόντρικ Μπίτον, επί τριακονταετία κάτοχος της έδρας Κοραή στο King’s College του Λονδίνου, τεκμηριώνει γιατί η Ελληνική Επανάσταση του 1821 είναι διεθνές γεγονός τεράστιας σημασίας και όχι μια τοπική εξέγερση κάπου στην άκρη της Ευρώπης.

Κατά τον Μπίτον, η Ελληνική Επανάσταση ήταν το πρώτο επιτυχημένο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα στον παλαιό κόσμο. Η επιτυχής έκβασή της αποτέλεσε σημείο καμπής για την αλλαγή ολόκληρου του γεωπολιτικού χάρτη της ευρωπαϊκής ηπείρου. Ήταν «η αφετηρία της μετατόπισης από το μοντέλο των πολυεθνικών, απολυταρχικών αυτοκρατοριών που επικρατούσε τον 18ο αιώνα προς το μοντέλο της αυτοδιάθεσης των εθνικών κρατών που επικράτησε τον 20ό αιώνα, με αντίκτυπο και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου».

Στον «αιώνα των επαναστάσεων», που αφετηρία του είναι η Αμερικανική Επανάσταση τη δεκαετία του 1770, η Ελληνική Επανάσταση βρίσκεται ακριβώς στο μέσο, ως ένα κρίσιμο και καταλυτικό γεγονός.

Δεν είναι όμως μόνο αυτό το στοιχείο που δίνει στην Ελληνική Επανάσταση διεθνή διάσταση. Είναι και το ότι οι Έλληνες δεν πολέμησαν μόνοι τους. Πριν απ’ όλα, οι ίδιοι οι εξεγερμένοι ζήτησαν από την πρώτη στιγμή τη διεθνή συνδρομή.

Είναι καλό και χρήσιμο το ότι ο Μπίτον, σε αυτό το σύντομο, αλλά τόσο χρήσιμο βιβλίο, μας θυμίζει πως στους εμφύλιους πολέμους του 1824 επικράτησαν οι εκσυγχρονιστές. Και ότι η Ελλάδα ετοιμαζόταν να γίνει ένα δυτικού τύπου κράτος.

Ο Μπίτον παραπέμπει, για παράδειγμα, στο κείμενο «Προειδοποίησις εις τας ευρωπαϊκάς αυλάς εκ μέρους του φιλογενούς αρχιστρατήγου των σπαρτιατικών στρατευμάτων Πέτρου Μαυρομιχάλη και της Μεσσηνιακής Συγκλήτου», με την οποία προσκαλούνται τα «εξευγενισμένα ευρωπαϊκά γένη» να συνδράμουν.

Αναφέρεται επίσης στην προκήρυξη «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος» του Αλέξανδρου Υψηλάντη, που απευθύνεται στους «φωτισμένους λαούς της Ευρώπης» και τους καλεί να «ενασχοληθούν» με την αποκατάσταση της «ευδαιμονίας» των Ελλήνων. Και οι Ευρωπαίοι ανταποκρίνονται. Είναι όλοι αυτοί που τους ονομάζουμε «φιλέλληνες»

 

Ο Μπίτον γράφει πως ήταν πιθανότατα η πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία «που τόσο πολλοί άνθρωποι από τόσο πολλές διαφορετικές χώρες και κοινωνικά στρώματα άφησαν το σπίτι τους για να πολεμήσουν στον πόλεμο κάποιου άλλου, χωρίς να τους αναγκάζει κανένας να το πράξουν και (στη συντριπτική πλειονότητά τους) χωρίς καμία απολύτως προσδοκία μισθοφορικού κέρδους».

Χάρη στον φιλελληνισμό, η Ελληνική Επανάσταση γίνεται κεφάλαιο των εθνικών ιστοριών των κρατών της Ευρώπης. Για παράδειγμα, στην πρόσφατη Histoire Mondiale de La France (Παγκόσμια Ιστορία της Γαλλίας), που κυκλοφόρησε το 2017 υπό τη διεύθυνση του σύγχρονου Γάλλου ιστορικού Patrick Boucheron και έγινε αμέσως μεγάλη εκδοτική επιτυχία, η Ελληνική Επανάσταση, μέσω του γαλλικού φιλελληνισμού, γίνεται κεφάλαιο αυτής της ιστορίας.

Ο φιλελληνισμός είναι ένα από τα μεγαλύτερα και μακροβιότερα κινήματα στην Ευρώπη. Φτάνει μέχρι το τέλος του δέκατου ένατου αιώνα. Τελειώνει με τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897. Κατ’ άλλους, φτάνει μέχρι και τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήταν ένα κίνημα που συνέβαλε στο λεγόμενο cultural transfer, δηλαδή στην κίνηση ιδεών και την πανευρωπαϊκή δράση.

Το φαινόμενο που σήμερα ονομάζεται «ανθρωπιστική παρέμβαση» έχει την καταγωγή του στο φιλελληνικό κίνημα. Στο ίδιο κίνημα αναζητούμε επίσης τις ρίζες του «δικαιώματος στην επέμβαση». Ακριβώς γι’ αυτό, όπως γράφει ο Μπίτον, πολλές κυβερνήσεις προσπάθησαν να εμποδίσουν τους φιλέλληνες να φύγουν για την Πελοπόννησο και τη Ρούμελη. «Από φόβο μην εξαπλωθεί αυτό που σήμερα θα αποκαλούσαμε ριζοσπαστικοποίηση», γράφει ο Σκωτσέζος ιστορικός.

Κανείς δεν αμφισβητεί πλέον ότι ο φιλελληνισμός είναι ένα πανευρωπαϊκό κίνημα το οποίο κινητοποίησε αρκετές χιλιάδες Ευρωπαίους, ξεπερνώντας τα σύνορα κρατών και εθνοτήτων. Κατά μία άποψη, «το να είσαι φιλέλληνας σήμαινε να θέλεις να συμμετάσχεις στην ιστορία εν τη γενέσει της».

Ο Μπίτον δεν είναι, βέβαια, ο μόνος ιστορικός που γράφει για τη διεθνή σημασία της Ελληνικής Επανάστασης. Όλο και περισσότεροι ιστορικοί το υποστηρίζουν.FacebookTwitter Κατά τον Μπίτον, η Ελληνική Επανάσταση ήταν το πρώτο επιτυχημένο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα στον παλαιό κόσμο.

Ας πούμε, ο Μαρκ Μαζάουερ, στο υπό έκδοση βιβλίο του. Αλλά και Έλληνες ιστορικοί, όπως δείχνει  το λεξικό The Greek Revolution σε επιμέλεια Πασχάλη Κιτρομηλίδη και Κωνσταντίνου Τσουκαλά, που εκδόθηκε από τις εκδόσεις του Harvard (Belknap/Harvard). Δεν ήταν όμως πάντοτε έτσι, έως και πρόσφατα.

«Οι αγγλόφωνοι ιστορικοί του εθνικισμού και των εθνικών κινημάτων επιδεικνύουν μεγάλη αμηχανία όταν πραγματεύονται την Ελληνική Επανάσταση», γράφει ο Μπίτον. Παραπέμπει, μάλιστα, σε επιδραστικές μελέτες Βρετανών ιστορικών, ανάμεσα στους οποίους και ο Έρικ Χόμπσμπαουμ, με τις οποίες εκφράζονται επιφυλάξεις για το εάν η περίπτωση της Ελλάδας ήταν πράγματι εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση. «Άλλοι παρακάμπτουν εντελώς το ζήτημα, μάλλον αδέξια, ή το αντιμετωπίζουν ως επουσιώδες».

Ακόμη και το 2020, στο βιβλίο Revolutionary Europe του Gavin Murray-Miller το επαναστατικό κίνημα στην Ελλάδα παρουσιάζεται «ξεκάρφωτο», χωρίς να εξετάζονται οι γενεσιουργές αιτίες του και η μεταγενέστερη σημασία του.

Από την άλλη πλευρά, η ελληνική ιστοριογραφία για την επανάσταση έπασχε από «εξαιρετισμό», δηλαδή απέκοπτε το γεγονός από το γενικότερο πλαίσιο, από τις συνθήκες που επικρατούσαν εκείνη τη στιγμή στον κόσμο, και το παρουσίαζε ως κάτι το «μοναδικά ελληνικό». Την παρουσίαζαν ως μια «παλιγγενεσία» και αναβίωση ενός παρελθόντος.

Ωστόσο, όπως γράφει ο Μπίτον, «η ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους δεν επιτεύχθηκε από τους αρχαίους αλλά από τους σύγχρονους Έλληνες. Οι Έλληνες επαναστάτες και οι απόγονοί τους δικαιούνται την αναγνώριση γι’ αυτό που πραγματικά ήταν ‒ όχι μια τραγικά καθυστερημένη οπισθοφυλακή των αρχαίων προγόνων τους αλλά πρωτεργάτες ενός πολύ ευρύτερου επαναστατικού κινήματος που εκείνη την εποχή αποκτούσε ορμή σε όλο τον κόσμο και στο οποίο έμελλε να συνεισφέρουν καίρια με την εξέγερση εναντίον των Οθωμανών κατακτητών τους».

Είναι καλό και χρήσιμο το ότι ο Μπίτον, σε αυτό το σύντομο, αλλά τόσο χρήσιμο βιβλίο, μας θυμίζει πως στους εμφύλιους πολέμους του 1824 επικράτησαν οι εκσυγχρονιστές. Και ότι η Ελλάδα ετοιμαζόταν να γίνει ένα δυτικού τύπου κράτος. Και έγινε, όπως μας έδειξε το βιβλίο του Γιάννη Βούλγαρη, η πρώτη σοβαρά τεκμηριωμένη μελέτη στο θέμα, «μια χώρα παραδόξως νεωτερική».

Το μικρό βιβλίο του Μπίτον μάς δίνει την ευκαιρία να αναλογιστούμε τι θα μείνει από την επέτειο των 200 ετών. Θα μείνει σίγουρα η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη και ο κατάλογός της. Θα μείνουν δυο-τρία βιβλία, όχι περισσότερα, όπως η Ελληνική Επανάσταση μέσα από τα οθωμανικά αρχεία του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδου από τον Sukru Ilicak. Δεν είναι και λίγα.

Όλα τα άλλα, που είναι και τα περισσότερα, οι επώνυμες καραγκούνες, τα φέσια και οι βαρύγδουπες επιτροπές θα περάσουν οριστικά στο pittoresque, στο φολκλόρ, συχνά κακόγουστο, της επετείου.

 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Χρόνια πολλά πατριώτες απανταχού της υφηλίου !!

Μινέττα βραβεύσεις

Παλιά Ιντεραμέρικαν

Συλλογή: Γ ΖΑΧΑΡΗ

Απόσπασμα από : ο Βραχόκηπος

-Γιατί ταξιδεύεις; με ρώτησε ένας γέροντας με άσπρο σαρίκι.

-Για να δω τη Γη.

-Μα μπορείς να τη δεις και στον τόπο σου.

-Μα θέλω όλη τη Γη.

Ο γέροντας πήρε τότε να μου μιλάει με καλόκαρδη ειρωνεία:

-Γιατί όλη τη Γη; Το κέντρο της γης , ο τόπος που γεννήθηκες δε σου φτάνει; Κάμε το γύρο της πατρίδας σου, και θα ‘χεις κάμει το γύρο του κόσμου. Συγχώρεσέ μου, θα σου πω έναν παλιό λόγο:

Η Μάνα του Κόσμου είχε δύο γιους: το θεό της Σοφίας και το θεό του Πολέμου. Κι ο ένας κι ο άλλος ήθελον να τους έχει πάνω στα γόνατά της.

– Δεν μπορώ να σας βάλω και τους δύο είπε η Μάνα. Πηγαίνετε να κάμετε το γύρο του κόσμου και κείνος που θα γυρίσει πρώτος θα κάτσει στα γόνατά μου.

Ο θεός του Πολέμου καβάλησε το μαύρο του κι έγινε καπνός. Ο θεός της Σοφίας, καθισμένος μπρος στα πόδια της μάνας του, άκουσε τον αδελφό του ν’ αλαργεύει· σηκώθηκε, προσκύνησε τη μάνα του, έκαμε τρεις φορές το γύρο της και κάθισε στα γόνατά της.

Όταν ύστερα από χρόνους, ο θεός του Πολέμου γύρισε πίσω λαχανιασμένος, βρήκε τον αδελφό του να κάθεται στα γόνατα της μάνας τους· ο θυμός τον έπιασε:

-Γιατί τον έχεις στα γόνατά σου; φώναξε· αυτός δεν το κούνησε από εδώ.

Και η μάνα αποκρίθηκε:

-Αυτό που έχει σημασία γιε μου, δεν είναι να κάμεις το γύρο του κόσμου, είναι να κάμεις το γύρο του κέντρου του κόσμου!

Έτη πολλά !!

Πρέπει να απαλλαγούμε από την κακή συνήθεια να θεωρούμε υπεύθυνο για κάθε τι κακό τους άλλους. Τους καπιταλιστές, τους γραφειοκράτες, τους πολιτικούς. Τους λαούς δεν πρέπει να τους βλέπουμε σαν μωρά, που τα σέρνουν από τη μύτη. Είναι συνυπεύθυνοι και συνένοχοι.

Κορνήλιος Καστοριάδης