Πόση ενέργεια καλύπτουν οι ανανεώσιμες πηγές, τι αντέχει το δίκτυο της χώρας και γιατί έχει σημασία να μην τις χωροθετούμε άτακτα; Οι ερευνητές της ΔιαΝΕΟσις κατέγραψαν τις προκλήσεις και προοπτικές της διείσδυσης των ΑΠΕ στην ελληνική ηλεκτροπαραγωγή και επιπλέον μας έλυσαν κάποιες δικές μας απορίες.

Αν κάποιος δεν είναι ειδικός, είναι λογικό να μπερδεύεται με τις πολλές πληροφορίες γύρω από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πόση από την ενέργεια που καταναλώνουμε προέρχεται από αυτές; Παράγουμε περισσότερη από αυτήν που καταναλώνουμε κι αν ναι, γιατί δεν την αποθηκεύουμε και κυρίως γιατί δεν καλύπτουμε όλες μας τις ανάγκες αλλά συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε φυσικό αέριο;

Πριν λίγες ημέρες δημοσιεύτηκε μια νέα ανάλυση Κατεβάστε εδώ την ανάλυση της ΔιαΝΕΟσις με τίτλο «Προκλήσεις και προοπτικές της διείσδυσης των ΑΠΕ στην ελληνική ηλεκτροπαραγωγή» της ΔιαΝΕΟσις, με τίτλο «Προκλήσεις και προοπτικές της διείσδυσης των ΑΠΕ στην ελληνική ηλεκτροπαραγωγή», την οποία υπογράφουν η Φαίη Μακαντάση, διευθύντρια ερευνών και ο Ηλίας Βαλεντής, senior research analyst του οργανισμού. Εκεί καταγράφεται η υπάρχουσα κατάσταση, τα εμπόδια και όσα πρέπει να αλλάξουν από εδώ και στο εξής, προκειμένου όλο και περισσότερες ενεργειακές μας ανάγκες να καλύπτονται από ανανεώσιμες πηγές, οδηγώντας μας εγγύτερα στους κλιματικούς στόχους. 

Σε μια συνομιλία με τον Βαλεντή προσπαθήσαμε με απλά λόγια να λύσουμε κάποιες συχνές απορίες μας γύρω από τις ΑΠΕ.

Πόση ενέργεια από ΑΠΕ «καίμε» αυτή τη στιγμή;

Τα τελευταία πέντε χρόνια οι επενδύσεις σε έργα δημιουργίας μονάδων ΑΠΕ, συνοδευτικά έργα και έργα υποδομών και δικτύων στην Ελλάδα εκτιμάται ότι αγγίζουν τα €9,5 δισεκατομμύρια. Το αποτέλεσμα είναι η αλλαγή του μείγματος της ηλεκτροπαραγωγής. Τι σημαίνει αυτό; Ας πάρουμε ένα τυχαίο παράδειγμα: Η 21η Φεβρουαρίου 2025 ήταν μια μέρα με πολύ κακό καιρό. Κοιτώντας στην ιστοσελίδα electricity mapsΧαρτογράφηση των κλιματικών επιπτώσεων της ηλεκτρικής ενέργειας | electricity maps, που παρέχει δεδομένα για την ηλεκτροπαραγωγή παγκοσμίως, βλέπουμε ότι η ηλεκτροπαραγωγή στην Ελλάδα προήλθε κατά 52,03% από φυσικό αέριο, 22,06% από τον αέρα, 17,39% από τον ήλιο και το υπόλοιπο μικρό ποσοστό καλύφθηκε από άλλες πηγές. Ακόμα και υπό τέτοιες καιρικές συνθήκες, η συνεισφορά των ΑΠΕ ήταν σημαντική.

Στη μελέτη της ΔιαΝEOσις σημειώνεται ότι «η πλειονότητα (55,3%) της ζητούμενης ηλεκτρικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο σύστημα το 2024 καλύφθηκε από ΑΠΕ, κάτι το οποίο επιτεύχθηκε για πρώτη φορά το 2023 (51,4%)». Ακόμα, οι μελετητές επισημαίνουν ότι «το μερίδιο κάλυψης βαίνει διαρκώς και ταχέως αυξανόμενο» γεγονός που δημιουργεί αισιοδοξία για την απεξάρτηση της ελληνική οικονομίας, τόσο από την καύση άνθρακα –τουλάχιστον όσον αφορά στις ενεργειακές ανάγκες που καλύπτονται μέσω του ηλεκτρισμού– όσο και για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Τι ισχύ έχουν οι ΑΠΕ που έχουμε σήμερα εγκατεστημένες;

Όλα αυτά επιτυγχάνονται με τις ΑΠΕ που είναι εγκατεστημένες σήμερα και έχουν συνολική μέγιστη ισχύ 15 GW. Τι σημαίνει αυτό; «Αν έχουμε, ας πούμε, ταυτόχρονα τόσο αέρα που μπορεί να μεγιστοποιήσει την παραγωγή των ανεμογεννητριών και τη μέγιστη ηλιοφάνεια, π.χ. κατά τη διάρκεια του μεσημεριού στο θερινό ηλιοστάσιο, τότε εκείνη τη στιγμή όλες οι ΑΠΕ της Ελλάδας θα μπορούσαν θεωρητικά να αποδώσουν 15 GW» εξηγεί ο Ηλίας Βαλεντής και προσθέτει: «Φανταστείτε το σαν την ισχύ σ’ ένα αυτοκίνητο, είναι κυριολεκτικά το ίδιο πράγμα: μπορεί ένα αυτοκίνητο να έχει ισχύ 150 άλογα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πατάμε τόσο γκάζι κάθε φορά».

Στην αξιοποίηση των ΑΠΕ ουσιαστικά έχουμε χάσει τη δυνατότητα βούλησης, σχολιάζουν οι ειδικοί. «Οι ΑΠΕ έχουν μεγάλη μεταβλητότητα και τυχαιότητα γιατί δεν ρυθμίζουμε εμείς την ισχύ, αλλά αυτή καθορίζεται εξωγενώς. Δηλαδή μπορεί στο αυτοκίνητο να διαλέγει ο οδηγός πόσο γκάζι θα πατήσει, να επιλέξει ότι αυτήν τη στιγμή χρειάζεται να πηγαίνω με 30 από τα 150 άλογα που έχω διαθέσιμα. Αλλά στις ΑΠΕ ο ήλιος καθορίζει πόσο θα δώσουν τα φωτοβολταϊκά και ο άνεμος καθορίζει την ισχύ που θα δώσουν οι ανεμογεννήτριες» εξηγεί ο Βαλεντής.

Πόσα GW θα χρειαζόμασταν όμως καθημερινά στην Ελλάδα, για να καλύπτουμε όλες τις ανάγκες μας από ΑΠΕ;

Δεν είναι τόσο απλό να υπολογίσουμε κάτι τέτοιο. Γιατί όπως εξηγεί ο Βαλεντής «το capacity factor στις ΑΠΕ δεν είναι δεδομένο. Δηλαδή, αυτά τα 15 GW για παράδειγμα είναι κάπως θεωρητικά γιατί δεν μπορούν να δώσουν όλες οι ΑΠΕ ταυτόχρονα το 100% της μέγιστης ισχύος τους, και αν αυτό συνέβαινε, είναι μάλλον αδύνατο να το απορροφήσουμε. Αν σήμερα μαθαίναμε ότι θα ότι καταναλώσουμε 200GWh, τότε θα θέλαμε 200GWh από ΑΠΕ, ιδανικά με τέτοιο τρόπο κατανεμημένα μες τη μέρα που να μην χρειάζεται ιδιαίτερη αποθήκευση. Δηλαδή να παράγουν περισσότερη ενέργεια το μεσημέρι και το απόγευμα, όταν έχουμε αυξημένες ενεργειακές ανάγκες, και το βράδυ που έχουμε μειωμένες, να παράγουν λιγότερη».

Η διαφορά παραγωγής και κατανάλωσης φαίνεται στο χαρακτηριστικό διάγραμμα που υπάρχει μέσα στην ανάλυση της ΔιαΝΕΟσις.

Σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, φέτος ήμασταν καθαροί εξαγωγείς για πρώτη φορά μετά το 2000, ενώ από τη μελέτη μαθαίνουμε ότι «στους μήνες της καλοκαιρίας (λόγω της αυξημένης απόδοσης των φωτοβολταϊκών) δεν είναι πλέον σπάνιο φαινόμενο οι ΑΠΕ (εξαιρούνται τα υδροηλεκτρικά) να επαρκούν για κάποιες ώρες της ημέρας να υπερκαλύψουν από μόνες τους το σύνολο της ζήτησης […] Σύμφωνα με την καταγραφή του The Green Tank βάσει των στοιχείων ενοποιημένου προγραμματισμού του ΑΔΜΗΕ, στο σύνολο του 2024 περικόπηκαν 860 GWh πράσινης ενέργειας, μια ποσότητα που αντιστοιχεί στο 3,3% της συνολικής παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ κατά το ίδιο διάστημα». 

Αυτό σημαίνει ότι το 2024 υπήρξαν 860 GWh ενέργειας από ΑΠΕ που δεν αξιοποιήθηκαν καθόλου.

Γιατί «πετάμε» ενέργεια από ΑΠΕ, αντί να την απορροφάμε;

«Το θέμα με τις ΑΠΕ είναι ότι δεν είναι απαραίτητο ότι μας βολεύουν. Δηλαδή, παρουσιάζουν μια σημαντική διόγκωση κάθε μέρα, από τις 10:00 μέχρι τις 16:00 λόγω των φωτοβολταϊκών. Η κατανάλωση όμως δεν ακολουθεί κατ’ ανάγκη την ίδια γραμμή» σχολιάζει ο Βαλεντής και επεξηγεί: «Η κατανάλωση εμφανίζει δύο μέγιστα: μια φορά το μεσημέρι, 11:00 με 13:00, και μια το απόγευμα, 18:00 έως τις 20:00 το βράδυ για την ακρίβεια. Αυτό το δεύτερο φούσκωμα δεν μπορεί να καλυφθεί από τις ΑΠΕ. Εκτός αν χρησιμοποιηθεί αποθήκευση ή στο μείγμα παραγωγής δοθεί πολύ μεγαλύτερη έμφαση στα αιολικά, σε σχέση με ό,τι δίνεται τώρα».

 

Γιατί ακούμε συνέχεια ότι δεν υπάρχει χώρος για άλλες ΑΠΕ;

Αυτά τα 15 GW μέγιστης ισχύος που μπορούν να δώσουν οι εγκατεστημένες ΑΠΕ, δεν εξαντλούν τη δυνατότητα υποδοχής ΑΠΕ από το σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία υπολογίζεται ότι θα φτάσει τα 28 έως 30 GW έως το 2030. «Σήμερα λειτουργούν, δηλαδή είναι εγκατεστημένες στο δίκτυο και παράγουν ενέργεια, ΑΠΕ συνολικής μέγιστης ισχύος 15 GW. Ωστόσο, αναμένονται ΑΠΕ ισχύος 17,7 που έχουν λάβει δεσμευτική προσφορά όρων από τον ΔΕΔΔΗΕ και αναμένεται να μπουν στο σύστημα. Αυτό σημαίνει ότι ο ΔΕΔΔΗΕ δεν μπορεί να αρνηθεί, έτσι φτάνουμε στο 31,7. Δεν είμαστε ακόμα στα 28Gw – 30GW αλλά μέχρι το 2030 με τον τωρινό προγραμματισμό πηγαίνουμε προς τα εκεί» εξηγεί ο Βαλεντής.

Κάπως έτσι ο υπάρχων χώρος εξαντλείται. «Κυριολεκτικά δεν έχει χωρητικότητα το σύστημα, την έχουμε εξαντλήσει. Αν και τοπικά, κάποιες περιοχές είναι σε καλύτερη κατάσταση και μπορούν να μπουν νέες ΑΠΕ, δηλαδή υπάρχει χωρητικότητα. Αλλά σε γενικές γραμμές ο χώρος είναι συνάρτηση και του τόπου» λέει ο Βαλεντής.

Τι σημαίνουν οι δεσμευτικοί όροι σύνδεσης;

Όταν ένας επενδυτής ενδιαφέρεται να κάνει ένα έργο ΑΠΕ, θέλει να εξασφαλίσει τη σύνδεσή του στο δίκτυο από τον αντίστοιχο φορέα. Για αυτό, προηγείται μια μελέτη στην οποία περιγράφεται το έργο και η παραγωγή της ενέργειας. Είναι ένας τρόπος κατοχύρωσης της θέσης της συγκεκριμένης ΑΠΕ στο δίκτυο. Έτσι διασφαλίζεται ότι όταν ολοκληρωθεί το έργο, θα εισαχθεί στο δίκτυο, ανεξάρτητα από τις τρέχουσες συνθήκες.

Τι προβλήματα υπάρχουν με την απορρόφηση της ενέργειας από τις υπάρχουσες ΑΠΕ;

Σε κάποιες περιοχές όχι απλά δεν υπάρχει χωρητικότητα, αλλά υπάρχουν μετασχηματιστές του ΔΕΔΔΗΕ που κυριολεκτικά «έχουν τερματίσει». Από την ανάλυση της ΔιαΝΕΟσις μαθαίνουμε ότι «από συνολικά 453 μετασχηματιστές, 29 έχουν εξαντλήσει το θερμικό τους περιθώριο, 82 έχουν εξαντλήσει το περιθώριο στάθμης βραχυκύκλωσης και 5 έχουν εξαντλήσει ταυτόχρονα και τα δύο αυτά περιθώρια. «Είναι στο κόκκινο από όλες τις πλευρές, είτε μιλάμε για το θερμικό όριο, είτε για το όριο βραχυκύκλωσης. Ενώ ενίοτε έχουν υπερβεί και τα δύο με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα».

Επιπλέον, υπερφορτώνεται το δίκτυο εξαιτίας της υπερπαραγωγής. «Αν δεν υπάρχει επαρκής κατανάλωση και έχουμε παραπάνω παραγωγή, ενυπάρχει ο κίνδυνος του black out» λέει ο Βαλεντής και εξηγεί: «Φανταστείτε την ΑΠΕ ως παροχή. Ο καλύτερος τρόπος για σκεφτεί κανείς το ηλεκτρικό ρεύμα είναι σαν ένα κύκλωμα νερού: το “ρευστοδυναμικό ανάλογο”. Έχω μια αντλία λοιπόν που μου δίνει μια συγκεκριμένη ποσότητα νερού, θα πρέπει και από την άλλη πλευρά να μπορεί να λαμβάνει το νερό αυτό. Η κατανάλωση πρέπει να ισούται πάντα με την παραγωγή, αλλιώς δημιουργούνται προβλήματα, που θα οδηγήσουν σε black out».

Επιπλέον, το δίκτυο πρέπει να μπορεί να μεταφέρει αυτήν την ενέργεια. «Αν έχουμε εγγύτητα μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης, το πράγμα είναι εύκολο, χρειάζεται μόνο ένα καλώδιο επαρκούς χωρητικότητας» εξηγεί και προσθέτει:

«Αν όμως παραγωγή και κατανάλωση είναι μακριά, θα πρέπει αυτή η ενέργεια να ανεβοκατεβεί τάσεις για να μεταφερθεί σε μεγάλες αποστάσεις. Γιατί σε μεγάλες αποστάσεις χρειαζόμαστε μικρότερες εντάσεις και έτσι, οι απώλειες είναι μικρότερες. Για παράδειγμα, αν έχουμε ένα φωτοβολταϊκό που παράγει σε χαμηλή τάση, μακριά από την αντίστοιχη κατανάλωση, θα χρειαστεί το ρεύμα που παράγει να ανεβεί σε υψηλότερη τάση για να μεταφέρουμε σε μεγάλη απόσταση (με χαμηλά αμπέρ) και να ξανακατεβεί σε χαμηλή, ώστε να καταναλωθεί. Αυτό απαιτεί δύο μετασχηματιστές, έναν για να ανεβεί και έναν για να κατεβεί, ενώ αν ήταν κοντά δεν θα χρειαζόταν κανένας. Το ένα πρόβλημα συνεπάγεται το άλλο» λέει καταληκτικά.

Δεν θα μπορούσαμε να αποθηκεύουμε την ενέργεια των ΑΠΕ που περισσεύει;

Οι δυνατότητες για αποθήκευση είναι πολύ περιορισμένες στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι μας είναι απαραίτητη, καθώς υπάρχουν ώρες που η ενέργεια περισσεύει. Αν τις είχαμε, θα ήταν ένας τρόπος να αυξήσουμε το μερίδιο των ΑΠΕ και να το ανεβάσουμε πάνω από το 60% ή 70%. Ειδικά αν σκεφτούμε ότι μέχρι το 2035, φιλοδοξούμε να προσεγγίσουμε το 100% ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ (περίπου 95% κατά το αναθεωρημένο ΕΣΕΚΚατεβάστε εδώ το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα).

Σήμερα η ανάπτυξη των δυνατοτήτων αποθήκευσης της ηλεκτρικής ενέργειας, όπως διαβάζουμε στη μελέτη, περιορίζεται «σε δύο μονάδες Υ/Η της ΔΕΗ, που έχουν και τη δυνατότητα άντλησης-ταμίευσης (φράγμα της Σφηκιάς στον ποταμό Αλιάκμονα και φράγμα του Θησαυρού στον ποταμό Νέστο), με συνολική ισχύ περί τα 700 ΜW. Την ίδια ώρα σε κατασκευή βρίσκονται μια μεγάλη μονάδα αντλησιοταμίευσης, ισχύος 680 ΜW, στην Αμφιλοχία και πολλά ακόμα μικρότερα έργα αποθήκευσης σε μπαταρίες, ενώ δρομολογούνται πολλαπλάσια αυτών, είτε αντλησιοταμίευσης, είτε μπαταριών».

 

Η ποσότητα αποθηκευόμενης ενέργειας που μπορούν να σηκώσουν αυτές οι δύο μονάδες δεν είναι γνωστή. Άλλωστε δεν είναι πολύ εύκολο να την υπολογίσει κάποιος. «Έχει να κάνει με τη δυνατότητα του φράγματος, πόσο νερό και άρα πόση χωρητικότητα έχει, γιατί αν είναι γεμάτο το άνω φράγμα δεν μπορεί να αντλήσει σημαντική ποσότητα πάνω. Τα υδροηλεκτρικά όλα τελούν πλέον υπό μεγάλους περιορισμούς διαθεσιμότητας νερού, εξαιτίας μειωμένων χιονοπτώσεων στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Το ίδιο ισχύει και για την αντλησιοταμίευση, την οποία επιτυγχάνουμε χρησιμοποιώντας ένα υδροηλεκτρικό φράγμα που στην κάτω πλευρά έχει ακόμα μια τεχνητή λίμνη. Η αντλησιοταμίευση γίνεται τραβώντας νερό από την κάτω πλευρά προς την πάνω. Όταν θα ξανακατεβάσουμε το νερό, έχουμε αποθηκεύσει ενέργεια με όρους δυναμικής ενέργειας» λέει αναλυτικά ο Βαλεντής. «Το πρόβλημα ξεκινάει όταν η στάθμη του νερού στην κάτω λίμνη είναι χαμηλή και άρα δεν γίνεται να αντλήσουμε νερό προς τα πάνω» προσθέτει.

Πέρα από την αντλησιοταμίευση, σε κάθε περίπτωση η αποθήκευση δεν είναι εύκολη. «Ακόμα κι αν συνυπολογίζαμε μπαταρίες και μονάδες αντλησιοταμίευσης που τώρα αναπτύσσονται, η αποθήκευση είναι ένα πάρα πολύ ακριβό σπορ με πολύ μεγάλους περιορισμούς. Είναι αδύνατον η ανθρωπότητα να μπορέσει να κατασκευάσει όσες μπαταρίες λιθίου θα χρειαζόμασταν για την αποθήκευση ενέργειας από ΑΠΕ. Δεν επαρκεί η υπάρχουσα εξόρυξη λιθίου. Δηλαδή υπάρχουν μεγάλοι τεχνικοί περιορισμοί κι όσο το λίθιο θα αρχίσει να γίνεται ολοένα και σπανιότερο, θα ανεβαίνει και το κόστος του. Με την παρούσα τεχνολογία είναι σχεδόν ουτοπικό να πιστεύουμε ότι θα έχουμε δυνατότητα αποθήκευσης για να πετύχουμε το 100%. Στην ουσία υπονοούμε ότι θα υπάρξει κάποια τεχνολογική εξέλιξη που θα μας αποδεσμεύσει από το λίθιο ή θα βρεθούν σημαντικότατα νέα κοιτάσματα λιθίου κάπου, ώστε αυτός ο στόχος να γίνει πιο εφικτός τουλάχιστον για τον δυτικό κόσμο. Γιατί τους ίδιους στόχους που έχουμε εμείς, τους έχει όλη η Ευρωπαϊκή Ένωση και παράλληλα με εμάς η πλειονότητα του δυτικού κόσμου. Όλοι μαζί κυνηγάμε κάτι, αλλά υπάρχει περιορισμένη δυνατότητα πόρων για να το πετύχουμε. Με τα τωρινά δεδομένα δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι παραπάνω» παραδέχεται ο Βαλεντής.

Πάντως για τους μελετητές της ΔιαΝΕΟσις, η ανάπτυξη των δυνατοτήτων αποθήκευσης είναι ο πρώτος και πιο προφανής στόχος για την αύξηση της ενέργειας από ΑΠΕ στο ενεργειακό μας μείγμα. «Το να αυξήσουμε τη χωρητικότητα είναι προφανές, είναι σαν να λέμε ότι χρειαζόμαστε περισσότερα χρήματα, χαίρω πολύ» σχολιάζει ο Βαλεντής και τονίζει ότι το κυριότερο είναι να επιταχυνθούν οι διαδικασίες: «Η ουσία της πρότασής μας είναι ότι θα πρέπει βρούμε έναν τρόπο να επιταχύνουμε τα συγκεκριμένα έργα υποδομής του δικτύου και τα έργα αποθήκευσης. Οτιδήποτε έχει να κάνει με έργα υποδομής στην Ελλάδα αντιμετωπίζει δυσκολίες. Για να φτιαχτούν τα έργα υποδομής προκύπτουν τεχνικά προβλήματα που θέλουν χρόνο για να ξεπεραστούν, αλλά και γραφειοκρατικά ζητήματα» επισημαίνει και παρατηρεί: «Παραδείγματος χάριν, για να περάσει μια γραμμή, πρέπει να υπάρχουν περιβαλλοντικές εκθέσεις που όχι μόνο θα γίνουν εφάπαξ αποδεχτές, αλλά θα κριθούν και σε ενδεχόμενες προσφυγές, έως και στο ΣτΕ, ή μια σειρά από πολλά άλλα θέματα με απαλλοτριώσεις (και τις εκεί προσφυγές), διαγωνισμούς για τα έργα (και τις εκεί προσφυγές και ενστάσεις) κ.λπ.».

Το αγκάθι της άναρχης δημιουργίας ΑΠΕ

Ένα πολύ σημαντικό θέμα που θα επιταχύνει την απορρόφηση των ΑΠΕ για τους αναλυτές είναι ο τερματισμός της άναρχης τοποθέτησής τους. Φαίνεται ότι για πολλά χρόνια υπήρχε η θέληση να μπουν στο σύστημα έργα ΑΠΕ, οπουδήποτε και οπωσδήποτε. «Αν και κάθε τέτοιο έργο έχει τις δικές του ιδιότητες: δηλαδή, όπως προαναφέραμε, τα φωτοβολταϊκά παράγουν ενέργεια κυρίως το μεσημέρι και κυρίως το καλοκαίρι. Ενώ τα αιολικά παράγουν όλη μέρα, αλλά με μεγάλη μεταβλητότητα μες τη μέρα» λέει ο Βαλεντής. Φαίνεται ότι αυτές οι ιδιότητες δεν συνυπολογίζονταν ιδιαίτερα κάθε φορά που θα δρομολογούνταν έργα ΑΠΕ. «Η μοναδική προτεραιότητα είχε δοθεί στην επαύξηση της ισχύος των ΑΠΕ παντί τρόπω. Τελευταία, οι υπηρεσιακοί παράγοντες φαίνεται να εγείρουν αυτό το ζήτημα και δείχνουν τη διάθεση να είναι πιο αυστηροί με όλα αυτά» σχολιάζει.

Στον παρακάτω ηλεκτρονικό χάρτη Δυνατότητες απορρόφησης ισχύος σταθμών ΑΠΕ ανά γεωγραφική περιοχή στο Διασυνδεδεμένο Δίκτυο | ΔΕΔΔΗΕτου ΔΕΔΔΗΕ μπορούμε να δούμε την κατανομή ηλεκτρικού χώρου στην Ελλάδα. 

 

«Διακρίνει εύκολα κανείς ότι η διαθεσιμότητα δεν είναι καθόλου ισοκατανεμημένη στην επικράτεια. Αυτό συνέβη γιατί σε πολλά σημεία του δικτύου προστέθηκαν ΑΠΕ πέρα από τις δυνατότητές του ή κατασκευάστηκαν μονάδες με έναν συνδυασμό τεχνολογίας και κλίμακας που δεν εξυπηρετούσε τις τοπικές συνθήκες του δικτύου ή ακόμα και τις ανάγκες του ηλεκτρικού συστήματος. Π.χ. τα μεγάλης κλίμακας πάρκα φωτοβολταϊκών πάνελ δεν είναι η καλύτερη χρήση αυτής της τεχνολογίας, ίσως το ακριβώς αντίθετο» λέει ο ίδιος και προσθέτει πως «η παραγωγή ΑΠΕ σε μικρή και πολύ μικρή κλίμακα περιορίζεται ουσιαστικά σε αυτήν την τεχνολογία, και για τον λόγο αυτό η τεχνολογία αυτή θα έπρεπε να διατηρηθεί ως εφεδρεία για τις μικρές κλίμακες, ιδιαίτερα αν θέλουμε να επιδιώξουμε και έναν στόχο εκδημοκράτισης της παραγωγής ενέργειας».

«Τα φωτοβολταϊκά έχουν τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που έχουμε προαναφέρει και το όφελός τους βελτιστοποιείται αν μπορέσουμε να τα χωροθετήσουμε σε εγγύτητα με αντίστοιχα ταυτοχρονισμένο φορτίο. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο σε μικρή κλίμακα, δίπλα ή μέσα σε πόλη ή σε βιομηχανικές περιοχές. Για αυτό λέω ότι θα έπρεπε να είχαν κρατηθεί ως εφεδρείες κι όχι να έχουμε προχωρήσει σε μεγάλα έργα που κλείνουν και τον ηλεκτρικό χώρο για τα μικρότερα φωτοβολταϊκά».

Χαρακτηριστική ήταν άλλωστε η δήλωση του Μάνου Μανουσάκη, Προέδρου και Διευθύνοντα Συμβούλου του ΑΔΜΗΕ, κατά την εισήγησή του στο 3ο Οικονομικό Συνέδριο της Ναυτεμπορικής, στις 23 Οκτωβρίου 2024, την οποία διαβάζουμε στη μελέτη. Λέει ο Μανουσάκης: «[…] αντί να έχουμε ένα σύστημα και να πούμε εκεί πρέπει να γίνουν οι ΑΠΕ, εκεί βολεύει για το σύστημα, εκεί είναι το βέλτιστο για τις επενδύσεις του συστήματος, αυτή τη στιγμή γίνονται οι ΑΠΕ και το σύστημα τρέχει να αναπτυχθεί προκειμένου να ικανοποιήσει τις ΑΠΕ που γίνονται σε διάφορα σημεία στη γεωγραφία της χώρας».

Καταλαβαίνουμε δηλαδή πως ο καθένας έκανε ό,τι ήθελε ή ό,τι ήξερε και έτρεχε το δίκτυο να το καλύψει, γεγονός που οδηγεί τον Βαλεντή στη διαπίστωση ότι «έχουμε δημιουργήσει ένα άναρχο τοπίο, το οποίο δεν δημιουργεί σοβαρά προβλήματα όταν έχεις χαμηλά ποσοστά διείσδυσης των ΑΠΕ – μάλιστα βολεύει γιατί επιτυγχάνει γρηγορότερα και ευκολότερα την επαύξηση της συνολικής ισχύος των ΑΠΕ. Αλλά όταν τα ποσοστά ανεβαίνουν και η χωρητικότητα του δικτύου ΑΠΕ γίνεται περιοριστική, ειδικά τοπικά, η βελτιστοποίηση της χρήσης του υφιστάμενου δικτύου καθίσταται η πρώτη προτεραιότητα.

Δηλαδή, από εδώ και στο εξής πρέπει να γίνεται ακριβώς το αντίθετο: να έχουμε διερευνήσει πού υπάρχει χωρητικότητα και σε ποια τεχνολογία ταιριάζει η χωρητικότητα αυτή, ώστε να χωροθετούνται τα έργα ΑΠΕ.

Γιατί είναι διαφορετικό να φτιάχνεις ένα σύστημα με χωρητικότητα για μια τεχνολογία που στο ήμισυ του χρόνου δεν δουλεύει καθόλου, όπως τα φωτοβολταϊκά που δεν δουλεύουν το βράδυ, και για μια τεχνολογία όπως τα αιολικά που χονδρικά μιλώντας προσφέρουν πάνω-κάτω σταθερή ισχύ, αν εξαιρέσουμε τις μεταβολές του αέρα» τονίζει και καταλήγει: «Καμία σχέση λοιπόν οι απαιτήσεις στο δίκτυο του ενός με του άλλου».

 

Ραφαέλλα Μανέλη

Προσθήκη στους αγαπημένους

Γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1995. Σπούδασε Επικοινωνία και ΜΜΕ στο ΕΚΠΑ και έχει Μεταπτυχιακό στην Πολιτική Επικοινωνία. Της αρέσει να γράφει για όσα είναι οι άνθρωποι σήμερα και αγαπά τις κοινωνικές επιστήμες.

πηγη:inside story

Ορεινή Δωρίδα: Θανάσης Αποστολόπουλος !!

Δυνατά για τα 110…

Καλογρεζα 1984

•Δεν έχουν Δυσκίνητη,εγκλωβισμένη ηγεσία.Γιατι αν είχαν το ποιος εναι ισχυρός και ποιος ανίσχυρος θα γινόταν πολύ σχετικό ,όπως συχνά συμβαίνει στην ιστορία αλλά και στη φύση.Θα μπορούσαν εύκολα να πουν στον Τραμπ.Δεν χρειαζόμαστε τη βοήθεια σου,αφού το πας έτσι,για να παραδοθούμε.Το κάνουμε και μόνοι μας.Μας φτάνει ένας εχθρός δεν θέλουμε και δεύτερο.Αντε γεια σου.

Μεινε με..τη μπουλντοζα..στο χέρι.Γιατι αν το κάνουμε μόνοι μας θα περισώσουμε κάποια από τα πολύτιμα ασημικά, τα ορυκτά μας ,τα οποία θες να μας πάρεις τζάμπα και να μας υποδουλώσεις.Οι Ρώσοι είναι πιο συμφερτικοι κατακτητές.Θα γλιτώσουμε τη διπλή προσάρτηση που επιδιώκεις.Το 20% στους Ρώσους και το υπόλοιπο προτεκτοράτο της πλάκας στα χέρια του Τραμπ;Δεν το θέλουμε αυτό.Γιατι μετά από 10 χρόνια που ξέρεις.Μπορει να μπούμε και στην ΕΕ αν υπάρχει.Το ΝΑΤΟ μπορεί να μην υπάρχει.Οι καιροί αλλάζουν.Και για να το βάλουμε κάτω στο ψυχρόαιμο ζύγι αυτό το 20%.Ποιο 20%;
•Η Κριμαία έπεσε αμαχητί το 2014.Με υγιεινό περίπατο του Ρωσικού στρατού.Η Δύση είχε αφωνία.Είχα πάει εκεί προ του 2014.Ομορφο μέρος ως φύση.Στη Σεβαστούπολη ναυλοχουσε με ειδικό καθεστώς ο Ρωσικός στόλος.Οι Ρώσοι ναύτες έκοβαν βόλτες και έτρωγαν μπλινι.Η αντιπαλότητα Ρωσόφωνων και Ουκρανοφωνων ήταν φανερή στους δρομους
και υπόκωφη.Η Σβετλάνα ,Ρωσίδα της Κριμαιας,έβγαζε αφρούς με τους Ουκρανούς.Μίσος.Δεν άκουγε κουβέντα.Κτηνη,αμόρφωτοι,ναζί και άλλα κοσμητικά.Στην αναμνηστική πλάκα στη Γιάλτα είχαν βάλει πρώτο τον Στάλιν και μετά τον Ρουσβελτ.Και για να μη χαλάσουν την αλφαβητική σειρα έγραψαν Ctalin και όχι Στάλιν.Ετσι ο Στάλιν απέκτησε το αλφαβητικό πλεονέκτημα στο μνημείο.Ειχαμε γελάσει με αυτό.Στα υψώματα όμως αγαστή σύμπνοια Ρωσων και Ουκρανων.Κοινο πολιτιστικό background .Κατι επαύλεις που δεν είχα ξαναδεί πουθενά .Απιστευτης χλιδής, άλλες αρχιτεκτονικά ενδιαφέρουσες και άλλες η αποθέωση του κιτς.Ουτε στο Χόλυγουντ ούτε στο Μαιαμι τέτοια χλιδα.Οι Ουκρανοί και Ρώσοι ολιγάρχες είχαν γειτονιά τρόπος του λέγειν και αρμονική συμβίωση.

Μετα το 2014 οι Ουκρανοί ολιγάρχες πήραν των ομματιών τους.Πανε οι επαύλεις.Μεγα δράμα.Λιγο πιο βόρεια το συμπαθές έθνος των Ταταρων με το ,δηλωτικό της ταυτότητας του ,παλάτι του Χαν στο Μπαχτσισαραι όπου και το συντριβάνι των δακρύων που ενέπνευσε τον Πούσκιν.Οι Ταταροι δεν γούσταραν ούτε τους Ουκρανούς ούτε τους Ρώσους.Ζητω το Ταταρσταν.Μονο εμεις δεν έχουμε διεκδικήσεις αν και αρχαία Ταυριδα.Στην Οδησσό,εκτός Κριμαιας,μας έλεγαν οι Ελληνες του συλλόγου για τον ξεριζωμό από τον Στάλιν στη Σιβηρια και τον διπλό νόστο.
•Όσο για το Ντονμπάς;φριχτό μέρος να ζεις.Ορυχεια ,μόλυνση και φτώχεια.Μεγαλο μέρος του το είχαν οι Ρώσοι ως γνωστόν και πριν το πόλεμο με παλαιοκομμουνιστικες ηγεσίες.Λαικη Δημοκρατια του Ντόνετσκ και Λαϊκή Δημοκρατία του Λουγκανσκ.Δεν το προσαρτούσαν για να έχουν τους Ουκρανούς σε μόνιμη εμφύλια μπριζα.Τωρα το θέλουν όλο.Δυστυχως πήραν την ιστορική Μαριούπολη,Μελιτοπολη κλπ ελληνικά τοπωνύμια.
•Ποιο 20% επομένως;Κόψτε κάτι.
•Νίκη η ηττα;Οταν σου επιτίθεται μια υπερδύναμη με στόχο σε μια βδομάδα να κατακτήσει το Κιέβο και να εγκαταστήσει κυβέρνηση αχυρανθρώπων ,ελέγχοντας το σύνολο της Ουκρανίας και αντέχεις 3 χρόνια,έχεις διαολοστείλει την τεράστια φάλαγγα των αρμάτων,διατηρείς την ανεξαρτησία σου και έχεις την παγκοσμιότητα υπέρ σου έχεις νικήσει δεν έχεις χάσει.
•Αρκεί να έχεις ρεφλεξ και διορατικότητα.Γιατι αν δεν έχεις η νίκη μετατρέπεται σε ήττα.Γιατι αυτό συνέβη.Τη στιγμή που έπρεπε το μέτωπο να κλείσει οι Ουκρανοί άκουσαν τους Αμερικανούς και τον Τζόνσον που ανέξοδα τους εξώθησαν για να αποδυναμώσουν τη Ρωσία.Τωρα πληρώνουν τα επίχειρα της ανοησίας.Μιας ακόμα άθλιας αμερικανικής αδυναμίας να κάνουν τη συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης.Τα ανίκανα γιαπακια της C.I.A. και του Πενταγώνου που νομίζουν ότι οι συγκρούσεις λύνονται με ασκήσεις επί χαρτου και ότι παίζουν σκάκι.Δυστυχως όμως τη νύφη την πληρώνει ο δυτικός κόσμος εν τω συνολω του και η Ευρώπη περισσότερο.Δεν είναι τόσο το έδαφος που τρομάζει.Τρομαζει η νίκη του αυταρχισμού κατά της δημοκρατίας και το νέο του μέτωπο.Pax Ρώσο Αμερικάνα.

Πάνος Μπιτσαξής

Ο αείμνηστος Ανδρέας Καδάς

Ιντεραμερικαν από τα παλιά

ΟΤΑΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ποὺ γνώ­ρι­σα γιὰ πρώ­τη φο­ρὰ τὴν κτη­νώ­δη ὄψη τῆς ζω­ῆς. Τὸ ἐνο­ρια­κὸ σχο­λεῖο λει­τουρ­γοῦ­σε σὲ ἕνα κα­κά­σχη­μο καὶ πα­λιὸ σπί­τι, ποὺ τὸ ἀπο­τε­λοῦ­σαν με­γά­λες πα­γω­μέ­νες αἴ­θου­σες. Ἡ αὐ­λή, ἂν καὶ με­γά­λη, ἐπει­δὴ ἦταν πε­ρι­κυ­κλω­μέ­νη ἀπὸ ψη­λοὺς τοί­χους, ἦταν πιὸ κρύα καὶ πε­ρί­ερ­γη ἀπὸ τὶς αἴ­θου­σες. Ἐπι­πλέ­ον ἦταν σὰν πλα­κω­μέ­νη ἀπὸ τὴ σκιὰ τῆς δι­πλα­νῆς ἐκ­κλη­σί­ας. Ἡ φυ­σιο­γνω­μία αὐ­τῆς τῆς αὐ­λῆς θὰ εἶ­ναι γιὰ πάν­τα ἀναλ­λοί­ω­τη στὴ μνή­μη μου. Ἀπὸ ἐκεί­νη τὴν ἐπο­χὴ ἔχω μό­νο ἀνα­μνή­σεις ἀπὸ εἰ­κό­νες. Ἴσως μᾶς δί­δα­σκαν καὶ κά­τι. Ὁ κα­θη­γη­τὴς ἦταν ἕνα ἄτο­μο ξαν­θό, ἀλ­λή­θω­ρο, χα­μη­λοῦ ἀνα­στή­μα­τος, ἀπο­λύ­τως πα­γε­ρό. Πά­τα­γε μὲ τὴ μύ­τη τῶν πο­διῶν του καὶ φώ­να­ζε ἀκα­τά­παυ­στα. Δὲ χα­μο­γε­λοῦ­σε οὔ­τε γιὰ ἀστεῖο. Τί ἐξαί­ρε­τος δε­σμο­φύ­λα­κας θὰ μπο­ροῦ­σε νὰ γί­νει.

       Μό­λις χτύ­πα­γε τὸ κου­δού­νι, ὁ βα­σα­νι­στὴς ἐμ­φα­νι­ζό­ταν στὴν αὐ­λὴ τρί­βον­τας τὰ χέ­ρια. Στοι­χι­ζό­μα­σταν βια­στι­κὰ καὶ πη­γαί­να­με στὴν αἴ­θου­σα τρέ­μον­τας γιὰ αὐ­τὸ ποὺ θὰ μπο­ροῦ­σε νὰ συμ­βεῖ. Τὸν μι­σού­σα­με μὲ ἐν­θου­σια­σμὸ καὶ ἐξα­σκού­σα­με τὸ μυα­λὸ εὐ­χό­με­νοι γιὰ αὐ­τὸν τὰ πιὸ εἰ­δε­χθῆ δυ­στυ­χή­μα­τα· ἀλ­λὰ ὁ βάρ­βα­ρος ἦταν πάν­τα ὄρ­θιος, ρο­δα­λός, εὐ­κί­νη­τος καὶ μὲ μιὰ προ­κλη­τι­κὴ ὑγεία. Στὴν αἴ­θου­σα βα­σί­λευε νε­κρι­κὴ σι­γή… Κοι­τα­ζό­μα­σταν μὲ βλέμ­μα γε­μᾶ­το εὐ­λά­βεια καὶ με­τά, ἀκί­νη­τοι καὶ μὲ τὴν καρ­διὰ νὰ σπά­ει, πε­ρι­μέ­να­με τὸ τρο­με­ρὸ λε­πτό.

       Ὁ ἀλ­λή­θω­ρος ἴσιω­νε τὰ ξαν­θὰ μαλ­λιά του καὶ κοί­τα­ζε μὲ προ­σο­χή. Με­τὰ ἄρ­χι­ζε νὰ λέ­ει τὸ μά­θη­μα μὲ τὸ κε­φά­λι σκυμ­μέ­νο πά­νω στὸ τε­τρά­διο ση­μειώ­σε­ων. Συ­νή­θι­ζε νὰ βή­χει· πο­τὲ ὅμως τό­σο ὥστε νὰ συμ­με­τέ­χουν σὲ αὐ­τὸ οἱ πνεύ­μο­νες.

       Ἄτυ­χο ἦταν τὸ παι­δὶ ποὺ δὲν εἶ­χε κά­νει τὴν ἐρ­γα­σία του. Ὁ ἀλ­λή­θω­ρος, χω­ρὶς νὰ κα­τσου­φιά­σει κα­θό­λου, ἀλ­λὰ καὶ χω­ρὶς νὰ ἀκού­σει καὶ κα­μιὰ δι­καιο­λο­γία, τὸ διέ­τα­ζε νὰ πά­ει μπρο­στὰ στὸν πί­να­κα καὶ αὐ­τὸ ἄρ­χι­ζε νὰ πα­ρά­γει ὅλους τοὺς τό­νους τοῦ κλα­ψου­ρί­σμα­τος. Καὶ ἐμεῖς αἰ­σθα­νό­μα­σταν κυ­ριευ­μέ­νοι ἀπὸ τὴν πιὸ ἀβά­στα­χτη τῶν ἀνη­συ­χιῶν.

       Ὁ βα­σα­νι­στής μας ἄνοι­γε τὸ γρα­φεῖο του καὶ ἔψα­χνε. Ἀνα­κά­τευε τὰ χαρ­τιὰ μὲ τὴν ἄνε­ση κά­ποιου ποὺ βρί­σκε­ται μό­νος· ἀλ­λὰ ὅταν ἔβρι­σκε τὸ γάν­τι, στὸ πρό­σω­πό του ἐμ­φα­νι­ζό­ταν μιὰ σκιὰ ἱκα­νο­ποί­η­σης.

       Ὁ με­τα­νιω­μέ­νος, ὅσο χρό­νο κρά­τα­γε ἡ ἀνα­ζή­τη­ση, κλα­ψού­ρι­ζε μὲ συγ­κε­κρι­μέ­νο τρό­πο. Ὅταν ὁ τό­νος κα­τέ­βαι­νε καὶ ἔμοια­ζε νὰ σβή­νει, ἦταν σί­γου­ρο ὅτι στὴν ψυ­χή του δυ­νά­μω­νε ἡ ἐλ­πί­δα νὰ σω­θεῖ.

       Ἀπὸ τὰ θρα­νία μας μπο­ρού­σα­με νὰ ἀκο­λου­θή­σου­με μὲ ἀπό­λυ­τη ἀκρί­βεια τὶς κι­νή­σεις τοῦ κα­θη­γη­τῆ. Ἡ ψυ­χι­κή μας σύμ­πνοια ἦταν ἐκ­πλη­κτι­κή. Ἐὰν οἱ κι­νή­σεις του ἦταν με­τρη­μέ­νες, ἡ κλά­ψα τοῦ θύ­μα­τος ἔπαι­ζε σὲ χα­μη­λὲς νό­τες καὶ ὁ ρυθ­μὸς τῆς καρ­διᾶς μας ὀμα­λο­ποιεῖτο. Ἀλ­λά, ἂν τὸ χέ­ρι τεν­τω­νό­ταν μὲ ὁρ­μὴ μέ­χρι τὸ βά­θος τοῦ συρ­τα­ριοῦ, ἡ κλά­ψα φού­σκω­νε τὸ στῆ­θος τοῦ μα­θη­τῆ καὶ κέρ­δι­ζε χῶ­ρο χω­ρὶς νὰ σέ­βε­ται κα­μιὰ ἐν­διά­με­ση νό­τα καὶ ἐμεῖς παύ­α­με νὰ ἀνα­πνέ­ου­με.

       Γιὰ τὸν ἀλ­λή­θω­ρο ἦταν λό­γος με­γά­λης τα­ρα­χῆς, με­τὰ ἀπὸ τὴν ἐσπευ­σμέ­νη προ­ώ­θη­ση τῶν δα­κτύ­λων του, νὰ μὴ βρεῖ τὸ ἐρ­γα­λεῖο. Εἶ­ναι σί­γου­ρο ὅτι στὸ τέ­λος κα­τά­φερ­νε νὰ ἐπι­βλη­θεῖ, ἀλ­λὰ οἱ ἀμ­φι­βο­λί­ες τὸν ἐμ­πό­δι­ζαν.

       Δὲν ξέ­ρω ἂν ἀπὸ ὑπο­κρι­σία ἢ γιὰ ἀν­τι­πε­ρι­σπα­σμό, ἀνα­φω­νοῦ­σε μὲ δυ­να­τὴ φω­νή:

       — Τε­λι­κά… τὸ γάν­τι ἔχει ἐξα­φα­νι­στεῖ.

       Καὶ πα­ρέ­με­νε σκε­φτι­κός.

       Ὁ μα­θη­τὴς πα­ρα­κα­λοῦ­σε μὲ τὴ σει­ρά του

       — Κύ­ριε…Συγ­χω­ρεῖ­στε με… σᾶς ὁρ­κί­ζο­μαι ὅτι…

       Ἐπέ­στρε­φε ὁ ἀλ­λή­θω­ρος ἀπὸ τὸν κό­σμο του χτυ­πῶν­τας μὲ τὴν ἄκρη τῶν δα­κτύ­λων του τὸ μέ­τω­πο:

       — Ἄ…, χτὲς ὅμως τὸ φύ­λα­ξα στὸ ἄλ­λο συρ­τά­ρι!

       Ὅταν πλη­σί­α­ζε μὲ τὸ γάν­τι, ὁ μα­θη­τὴς ἔσκου­ζε, ἔκλει­νε τὰ μά­τια, χτυ­πιό­ταν. Ἔβγα­ζε κραυ­γὲς ποὺ ἔσκι­ζαν τὰ σω­θι­κά. Ἔκρυ­βε τὰ χέ­ρια του στὴν πλά­τη, γο­νά­τι­ζε, ζη­τοῦ­σε συγ­χώ­ρε­ση, με­τερ­χό­ταν κά­θε ἔκ­φρα­ση ἀνημ­πο­ριᾶς. Δυ­στυ­χῶς ἀνώ­φε­λα. Ὁ ἀλ­λή­θω­ρος, ἀπτόη­τος καὶ ψυ­χρός, τὸν διέ­τα­ζε νὰ δεί­ξει τὸ χέ­ρι ἀνοι­χτό.

       Καὶ τὸ γάν­τι ἀνέ­βαι­νε καὶ χτυ­ποῦ­σε…

       Οἱ κραυ­γὲς δο­νοῦ­σαν τὰ τζά­μια, ἀν­τη­χοῦ­σαν στοὺς τοί­χους τῆς αὐ­λῆς καὶ σι­γὰ-σι­γὰ ἔσβη­ναν στοὺς ἔρη­μους δρό­μους.

ΧΟ­ΣῈ ΣΆΝ­ΤΟΣ ΓΚΟΝ­ΖΆ­ΛΕΣ ΜΠΈ­ΡΑ 

Πηγή: neoplanodion.gr

Στρατηγέ το τανκς σου
Είναι δυνατό μηχάνημα
Θερίζει δάση ολόκληρα
Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα
χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό
Είναι πολυδύναμο
Πετάει πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο
Κι απ’ τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα
χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ
Ξέρει να πετάει
Ξέρει και να σκοτώνει
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα
ξέρει να σκέφτεται…

Ο Θανάσης Βώττας γεννήθηκε στον Κονιάκο Δωρίδος στις 17 Οκτωβρίου 1953 και υπηρέτησε το δημοτικό τραγούδι για δεκαετίες, χαρίζοντας με τη φωνή του όμορφες στιγμές στους ανθρώπους που τον άκουσαν τόσο στα πανηγύρια των χωριών, όσο και στα δημοτικά μαγαζιά της Αθήνας, ενώ είχε και πολύ πλούσια δισκογραφία.