Η διάκριση Ορεινών- Πεδινών, ανάγεται στην Εθνοσυνέλευση της Γαλλικής Επανάστασης του 1789. Τότε, οι ριζοσπαστικοί με τις πλέον επαναστατικές ιδέες, κατέλαβαν το άνω αριστερό μέρος της αίθουσας της Εθνοσυνέλευσης και ονομάσθηκαν Ορεινοί επειδή τα έδρανά τους ήταν στο ψηλότερο μέρος του αμφιθεάτρου. Μεταξύ των Ορεινών ήταν ο Νταντόν, ο Μαρά, ο Σαιν Ζυστ και άλλοι από την ομάδα των Επαναστατών της Γαλλικής Επανάστασης.
Για μένα υπάρχουν τέσσερις βασικοί λόγοι για μια συντονισμένη προσπάθεια να διαδοθεί η επιστήμη μέσω ραδιόφωνου, τηλεόρασης, κινηματογράφου, εφημερίδων, βιβλίων, προγραμμάτων κομπιούτερ, διαλέξεων και σχολικών μαθημάτων σε κάθε πολίτη. Σε όλες τις χρήσεις της επιστήμης είναι ανεπαρκές – στην πραγματικότητα επικίνδυνο – να παράγεται μόνο ένα μικρό, εξαιρετικά ικανό, καλοαμειβόμενο ιερατείο ειδικών. Αντ’ αυτού κάποια βασική κατανόηση των ανακαλύψεων και μεθόδων της επιστήμης πρέπει να είναι προσιτή στο ευρύτερο κοινό.
Παρά τις πολλαπλές πιθανότητες κατάχρησης, η επιστήμη μπορεί να είναι η χρυσή διέξοδος από τη φτώχεια και την οπισθοδρομικότητα για τα αναπτυσσόμενα κράτη. Είναι αυτή που θέτει σε λειτουργία τις εθνικές οικονομίες και τον παγκόσμιο πολιτισμό. Πολλά έθνη το κατανοούν αυτό. Γι’ αυτό και τόσοι απόφοιτοι σπουδαστές της επιστήμης και μηχανικής στα αμερικανικά πανεπιστήμια – οι καλύτεροι στον κόσμο – προέρχονται από άλλες χώρες. Το συμπέρασμα, κάτι που οι ΗΠΑ μερικές φορές αδυνατούν να κατανοήσουν, είναι ότι εγκαταλείποντας την επιστήμη ανοίγει ο δρόμος προς τη φτώχεια και την οπισθοδρομικότητα.
Η επιστήμη μας αφυπνίζει για τους κινδύνους που προέρχονται από τις τεχνολογίες που μεταβάλλουν τον κόσμο, ειδικά το παγκόσμιο περιβάλλον από το οποίο εξαρτάται η ζωή μας. Η επιστήμη μας προμηθεύει ουσιαστικά και έγκαιρα με ένα προειδοποιητικό σύστημα.
Η επιστήμη μας διδάσκει τα βαθύτερα θέματα της καταγωγής, της φύσης και της μοίρας του είδους μας, της ζωής, του πλανήτη μας, του Σύμπαντος. Για πρώτη φορά στην Ιστορία της ανθρωπότητας είμαστε σε θέση να εξασφαλίσουμε μια αληθινή κατανόηση αυτών των θεμάτων. Κάθε πολιτισμός στη Γη έχει θέσει τέτοια θέματα και έχει εκτιμήσει τη σπουδαιότητά τους. Όλοι μας νιώθουμε σαν κουτορνίθια όταν προσεγγίζουμε αυτά τα μεγάλα ζητήματα. Μακροπρόθεσμα το μεγαλύτερο δώρο της επιστήμης μπορεί να είναι να μας διδάξει – κάτι που κανένα άλλο ανθρώπινο εγχείρημα δεν στάθηκε ικανό – σχετικά με το κοσμικό μας γενικό πλαίσιο, ή να μας απαντήσει στα ερωτήματα: από πού και πότε ήρθαμε ή ακόμα και ποιοι είμαστε.
Οι αξίες της επιστήμης και οι αξίες της δημοκρατίας είναι εναρμονισμένες και σε πολλές περιπτώσεις αδιαχώριστες. Η επιστήμη και η δημοκρατία ξεκίνησαν – με την πολιτισμένη τους ενσάρκωση – την ίδια χρονική περίοδο και στο ίδιο μέρος: την Ελλάδα του 7ου και 6ου αιώνα π.Χ. Η επιστήμη προσφέρει ισχύ σε οποιονδήποτε κάνει τον κόπο να τη μάθει (μόνο που πάρα πολλοί έχουν συστηματικά εμποδιστεί από το να κάνουν κάτι τέτοιο). Καθώς η επιστήμη αναπτύσσεται, απαιτεί πράγματι την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Οι αξίες της αντιτίθενται στο μυστικισμό. Η επιστήμη δεν διαθέτει ειδικά πλεονεκτήματα ή προνομιακές θέσεις. Και οι δυο, η επιστήμη και η δημοκρατία, ενθαρρύνουν αντισυμβατικές απόψεις και ζωηρές λογομαχίες. Και οι δυο απαιτούν επαρκή λογική, συναφή επιχειρήματα, αυστηρά δεδομένα αποδεικτικών στοιχείων και εντιμότητας. Η επιστήμη είναι ένας τρόπος να προκαλέσεις κάποιους που προσποιούνται ότι έχουν γνώσεις, να τις αποδείξουν. Είναι ένα φράγμα ενάντια στο μυστικισμό, στις προλήψεις, στην κακή εφαρμογή της θρησκείας εκεί όπου δεν έχει καμία σχέση. Αν είμαστε πιστοί στις αξίες της, μπορεί να μας πει πού έχουμε κάνει λάθος. Μας προμηθεύει με μια διόρθωση των λαθών μας. Όσο πιο πλατιά διαδεδομένη είναι η γλώσσα της, οι κανόνες και οι μέθοδοί της, τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα έχουμε να διασώσουμε αυτό που ο Τόμας Τζέφερσον και οι συνάδελφοί του είχαν στο μυαλό τους. Αλλά και η δημοκρατία μπορεί να ανατραπεί μέσω των προϊόντων της επιστήμης πιο εύκολα απ’ όσο μπορούσε να ονειρευτεί ο όποιος προ-βιομηχανικός δημαγωγός.
Το να βρει κανείς τυχαία έναν κόκκο αλήθειας να πλέει σε ένα τεράστιο ωκεανό σύγχυσης και ανοησίας, απαιτεί επαγρύπνηση, αφοσίωση και κουράγιο. Αλλά αν εμείς δεν εξασκούμε αυτούς τους αυστηρούς τρόπους σκέψης, δεν μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα λύσουμε τα πραγματικά σοβαρά προβλήματα της αλήθειας που αντιμετωπίζουμε και κινδυνεύουμε να γίνουμε ένα έθνος κορόιδων, έρμαια στον πρώτο τυχόντα τσαρλατάνο που θα μας συναντήσει.
Ένα εξωγήινο πλάσμα που θα ερχόταν για πρώτη φορά στη Γη – και θα εξέταζε αυτά που παρουσιάζουμε κυρίως στα παιδιά μας μέσω της τηλεόρασης, του ραδιοφώνου, του κινηματογράφου, των εφημερίδων και περιοδικών, των κόμικς και πολλών βιβλίων – θα μπορούσε εύκολα να συμπεράνει ότι σκοπεύουμε να τους διδάξουμε φόνους, βιασμούς, βία, προλήψεις, ευπιστία και καταναλωτισμό. Επιμένουμε σε αυτά και μετά από πολλές επαναλήψεις πολλοί από μας τελικά το κατορθώνουν. Τι είδους κοινωνία θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε, αν αντίθετα τα κατακλύζαμε με την επιστήμη και ένα αίσθημα ελπίδας;
***
Carl Sagan – Στοιχειωμένος κόσμος, Επιστήμη: Κερί μες στο σκοτάδι . Εκδότης: Έσοπτρον ; Μεταφραστής Αιμιλία Μανούση
Ο φασισμός δεν είναι ιδεολογία. Ο φασισμός είναι νοοτροπία. Ακόμα και ένας αντιεξουσιαστής, ένας αναρχικός, ένας αριστερός, μπορεί να είναι φασίστας μεγάλος. ..
Ας υποθέσουμε οτι είσαι έμπειρος CEO μιας μεγάλης επιχείρησης που μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν ηγέτις δύναμη στο χώρο της αλλά τα τελευταία έχει χάσει έδαφος και αντιμετωπίζει δυσκολίες και έντονο ανταγωνισμό. Έχει μείνει πίσω σε τεχνολογία και καινοτομία και δεν έχει ανανεώσει το δυναμικό της με νέο αίμα. Ένα εμβληματικό έργο από αξιόπιστο πελάτη παρουσιάζεται ως μοναδική ευκαιρία για να καλύψεις το χαμένο έδαφος, να ξαναδώσεις στην επιχείρηση αναπτυξιακή προοπτική και να την επαναφέρεις στην κορυφή. Το ΔΣ, εκτιμώντας την κρισιμότητα αυτού του έργου, σε εξουσιοδοτεί να συμμετάσχεις στο διαγωνισμό και θέτει στη διάθεση σου όλους τους πόρους που ζητάς, ανθρώπινους και οικονομικούς, για να είναι επιτυχής η προσπάθεια σου.
Επειδή το έργο είναι τεχνικά πολύπλοκο και μεγάλο, προσπαθείς να χτίσεις συμμαχίες με μικρότερες εταιρίες για να ενδυναμώσεις την θέση της επιχείρησής σου και να αυξηθεί η πιθανότητα να κερδίσετε μαζί τον διαγωνισμό. Με τον τρόπο αυτό προσβλέπεις και στο να απομονώσεις την μεγαλύτερη εταιρία του χώρου, τον βασικό σου ανταγωνιστή, που επιδιώκει να κερδίσει μόνη της το έργο. Οι προσπάθειές σου όμως να συμμαχήσεις με τις άλλες εταιρίες δεν αποδίδουν, δεν τα βρίσκετε και μένεις μόνος σου να διεκδικείς το έργο.
Για να αυξήσεις τις πιθανότητες σου επιλέγεις συνειδητά να αποδομήσεις τον βασικό σου ανταγωνιστή στα μάτια του πελάτη, ότι δεν ξέρει, δεν μπορεί να φέρει το έργο εις πέρας. Παράλληλα κατεβάζεις την τιμή για το έργο και δίνεις εκπτώσεις που κάνουν ακόμα και τον πελάτη σου να αναρωτιέται πως θα τα καταφέρεις με τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνεις. Όταν ο πελάτης σε ρωτάει απαντάς γενικόλογα χωρίς να μπορείς να πείσεις με αξιόπιστα στοιχεία. Ο ανταγωνιστής σου δεν σε ακολουθεί, δίνει και αυτός εκπτώσεις αλλά πολύ χαμηλότερες ενώ προσπαθεί κυρίως να πείσει τον πελάτη με βάση την εμπειρία του απο επιτυχή ολοκλήρωση παρόμοιων έργων στο παρελθόν.
Και έρχεται η ώρα της απόφασης του πελάτη. Δυστυχώς για σένα, όχι μόνο αναθέτει το συγκεκριμένο έργο στον ανταγωνιστή σου αλλά υπογράφει μαζί του και μια σειρά από συμπληρωματικά έργα που προγραμματίζει για τα επόμενα τρία – τέσσερα χρόνια. Εσύ δεν είσαι πουθενά στον χάρτη του, αποκλείεσαι από κάθε προοπτική έργων του πελάτη.
Το ΔΣ αντιλαμβάνεται από την εξέλιξη, τον τεράστιο κίνδυνο που απειλεί με κατάρρευση την επιχείρηση. Συγκαλείται εκτάκτως και αποφασίζει να ζητήσει την παραίτησή σου αποδίδοντας σου, ως επικεφαλής της επιχείρησης, ευθύνες για την αποτυχία. Παραιτείσαι, αναλαμβάνεις την ευθύνη για την αποτυχημένη έκβαση των προσπαθειών σου, ευχαριστείς τους συνεργάτες σου, το ΔΣ και τους μετόχους για την εμπιστοσύνη με την οποία σε περιέβαλαν για χρόνια και εύχεσαι στην εταιρία καλή επιτυχία στο δύσκολο έργο του μετασχηματισμού της για να μπορέσει να παραμείνει στην αγορά έστω και όχι από τις κορυφαίες θέσεις που κατείχε στο ένδοξο παρελθόν.
Αυτά στον σκληρό κόσμο των επιχειρήσεων που ξέρει να αναγνωρίζει και να ανταμείβει επιτυχίες αλλά και να κατανέμει ευθύνες στις αποτυχίες. Στον κόσμο αυτό, τα άτομα θυσιάζονται για το μέλλον της επιχείρησης. Όσες φορές συμβαίνει το αντίστροφο, η επιχείρηση απλά καταστρέφεται.
Η πανωλεθρία είναι λέξη σύνθετη, από το παν + όλεθρος. Ο όλεθρος γράφεται με όμικρον, αλλά εξαιτίας του νόμου της “έκτασης εν συνθέσει” (ή νόμου του Βακερνάγκελ, από τον υπουργό που… από τον φιλόλογο που τον διατύπωσε) το ο τρέπεται σε ω, όπως και στον όροφο που γίνεται στη σύνθεση ημιώροφος, το έλεος που γίνεται ανελέητος, ή το ακούω που γίνεται βαρήκοος.
Αλλά σήμερα, την επαύριο των εκλογών, δεν λεξιλογούμε. Πανωλεθρία ήταν η χτεσινή ετυμηγορία από τις κάλπες και δυστυχώς ήταν πανωλεθρία για το κόμμα που υποστήριζα, τον ΣΥΡΙΖΑ. Η πανωλεθρία του ενός είναι χαρά του άλλου ή των άλλων, και οι χτεσινές εκλογές ήταν θρίαμβος της Νέας Δημοκρατίας και του κ. Μητσοτάκη προσωπικά. Σκέφτηκα να βάλω τίτλο “πανωλεθρίαμβος” αλλά αυτό το εύρημα του Κωνστ. Τζούμα λέγεται συνήθως για μια πανωλεθρία που την παρουσιάζουμε για θρίαμβο, ενώ εδώ έχουμε πανωλεθρία που είναι πανωλεθρία και θρίαμβο που είναι θρίαμβος.
Οι μεγάλοι ηγέτες δεν ρίχνουν την ευθύνη σε άλλους. Μπορεί πραγματικά να φταίει κάποιος άλλος, αλλά δεν εστιάζουν σε αυτό.
Στην πραγματικότητα, ένας μεγάλος ηγέτης μερικές φορές θα αναλάβει ακόμη και την ευθύνη για ένα λάθος ή ένα πρόβλημα που γνωρίζει ότι στην πραγματικότητα είναι λάθος κάποιου άλλου.
Γιατί; Επειδή οι ηγέτες εστιάζουν στα αποτελέσματα και την πρόοδο, όχι στην εκδίκηση ή στο ποιος έκανε το λάθος.
Το πολιτικό σκηνικό έχει αλλάξει άρδην, η εκλογική συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ θέτει την Κουμουνδούρου σε θέση άμυνας για τη διατήρηση της ηγεμονίας στον χώρο της Κεντροαριστεράς, αντί για την διεκδίκηση της ηγεσίας της χώρας
Το πολιτικό σκηνικό έχει αλλάξει άρδην, η εκλογική συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ θέτει την Κουμουνδούρου σε θέση άμυνας για τη διατήρηση της ηγεμονίας στον χώρο της Κεντροαριστεράς, αντί για την διεκδίκηση της ηγεσίας της χώρας. Αυτό, θα έχει αναπόδραστες συνέπειες στα ηγετικά κλιμάκια, ενώ σοβαρός είναι ο κίνδυνος απώλειας στελεχών.
Δεν μίλησε για τις τράπεζες, δεν χτυπήθηκε με τα media, αποκήρυξε το “Ρ” και εν τέλει έχασε το -ΠΣ, που είχε προσαρτήσει, αλλά χωρίς επαρκή συγκολλητική ουσία. Ακόμα και το “Δικαιοσύνη Παντού” ήταν θολό…
Με τις δεύτερες εκλογές να απέχουν κάτι περισσότερο από ένα μήνα η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ δεν δύναται να αμφισβητηθεί -για την ώρα- που συνεπάγεται ότι τα όργανα που θα συγκληθούν από σήμερα, θα κληθούν να δώσουν διέξοδο στο δράμα και να λανσάρουν νέο αφήγημα.
Η Ηλιάνα Μαλίχιν εξηγεί πώς ο αμπελώνας της κέρδισε το ενδιαφέρον της NASA
Με αφορμή τον προσωπικό αγώνα της νεαρής οινοποιού Ηλιάνας Μαλίχιν στην Κρήτη για την αναβίωση ενός σπάνιου, αυτόριζου αμπελώνα, μαθαίνουμε τη συναρπαστική του αναγέννηση αλλά και την καταστροφή του από τη μεγάλη πυρκαγιά του 2022. Υπάρχει άραγε ελπίδα;
19.05.2023
Η οινοποιός Ηλιάνα Μαλίχιν δεν έχει κλείσει ακόμη τα 30 κι όμως έχει ήδη καταφέρει μερικά συναρπαστικά πράγματα: να αναβιώσει το Βιδιανό, μια αυτόριζη ρεθυμνιώτικη ποικιλία αμπελιού, να οργανώσει ντόπιους καλλιεργητές και να τους κάνει να στραφούν σε βιολογική αμπελουργία, να αναγεννήσει τους κατεστραμμένους αμπελώνες στις Μέλαμπες μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 2022–κυριολεκτικά μέσα από τις στάχτες τους– και να παλέψει προσωπικά για τον σχεδιασμό ενός πρότυπου συστήματος πυροπροστασίας στους αμπελώνες της περιοχής. Α! Και να παράγει κορυφαία κρασιά!Η οινοποιός Ηλιάνα Μαλίχιν στον χώρο του οινοποιείου της στις Μέλαμπες Ρεθύμνου.Η ιστορικότητα των τοπικών αμπελώνων επισημαίνεται στην πινακίδα της εισόδου του οινοποιείου.
Η ιστορία της Ηλιάνας είναι συναρπαστική και λίγο πολύ γνωστή στους οινόφιλους. Αν και μεγάλωσε στην Αθήνα, την εγκατέλειψε για να εγκατασταθεί μόνιμα στον τόπο καταγωγής της, τη Λαμπινή Ρεθύμνου, και να ασχοληθεί με την αμπελοκαλλιέργεια και την οινοποιία. Τελειώνοντας τις σπουδές Γεωπονίας στο Ηράκλειο και στο πλαίσιο της διπλωματικής της εργασίας για τις μεταπτυχιακές της σπουδές στην Οινολογία, εκπόνησε μια έρευνα για τις γηγενείς ζύμες της τοπικής ποικιλίας Βιδιανό που ουδέποτε είχαν ταυτοποιηθεί στο παρελθόν. Το ένα έφερε το άλλο και η Ηλιάνα βρέθηκε σε ημιορεινούς και ορεινούς αμπελώνες του Ρεθύμνου, σε υψόμετρο από 640 έως 940 μέτρα, όπου καλλιεργούνται κι άλλες γηγενείς ποικιλίες, όπως το Θραψαθήρι, το Λιάτικο, το Πλυτό, το Μελισσάκι και το Μαυρορωμέικο. Ποικιλίες εγκλιματισμένες στο υψόμετρο, το έδαφος και τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής, γερές, ανθεκτικές και παμπάλαιες. Η ίδια στο μεταξύ άρχισε να εργάζεται στα οινοποιία του Αλεξάκη και του Δουλουφάκη στην Κρήτη, ενώ το 2018, σε ηλικία μόλις 25 χρονών, βγάζει στην αγορά το πρώτο της κρασί, το Ρίζες 2, ένα χαρμάνι Βιδιανού από τον Φουρφουρά Ρεθύμνου με Ασύρτικο Σαντορίνης, σε συνεργασία με τον Σπύρο Χρυσό του οινοποιείου Akra Chryssos. Το Ρίζες 2 κάνει αμέσως αίσθηση για την άρτια οινοποίησή του και τη ζηλευτή του ισορροπία. Θέλοντας να αυξήσει την παραγωγή αυτού του κρασιού που ήταν αρχικά περιορισμένη, αναζητά παλιά αμπέλια Βιδιανού και μετά από περιπλάνηση φτάνει στις Μέλαμπες Ρεθύμνου, εκεί όπου έχουν απομείνει λίγα στρέμματα από αυτόριζους αμπελώνες της ποικιλίας. Η έμπνευση για κάτι μοναδικό γεννήθηκε με την πρώτη ματιά που έριξε στα αμπέλια και κατάλαβε τη δυναμική τους. «Μόλις έφτασα στο σημείο που μου υπέδειξαν κατάλαβα ότι εδώ πρέπει να γίνει κάτι άλλο, μοναδικό. Έμπνευση με την πρώτη ματιά», θυμάται.Η Ηλιάνα με μέλη της ομάδας αμπελοκαλλιεργητών, με τους οποίους συνεργάζεται, σε ένα στιγμιότυπο πριν την καταστροφική πυρκαγιά του 2022.
Το κορίτσι που εκπαίδευσε τους ντόπιους
Με πείσμα, ειλικρίνεια και αποφασιστικότητα ξεκίνησε τις πρώτες συνεργασίες με πέντε παραγωγούς που έφτασαν σήμερα τους 40, κάθε ηλικίας και που συνεργάζονται σταθερά με την Ηλιάνα. Απαραίτητη προϋπόθεση να καλλιεργούν βιολογικά και με τις ελάχιστες δυνατές παρεμβάσεις, κι εκείνη από την πλευρά της δεσμεύεται για την τιμή αγοράς που είναι ιδιαιτέρως δελεαστική για τους ίδιους. Η συνεργασία αποδίδει καρπούς. Μετά από από το Ρίζες 2 η Ηλιάνα αρχίζει να παράγει Βιδιανό σε δύο εκδοχές, το Βιδιανό Young Vines από νεαρούς αμπελώνες 5-15 ετών και το Βιδιανό Old Vines από 100% αμπέλια με ηλικίες που φτάνουν και τα 140 χρόνια. Τα κρασιά κάνουν τρομερή αίσθηση, κάνουν γνωστή την παλιά αυτή ποικιλία και κερδίζουν εντυπώσεις αλλά και δύσκολους κριτές. Ό,τι χρήματα αποφέρουν τα κρασιά της επιστρέφουν στους αμπελώνες και τους παραγωγούς, αλλά και στην αποπληρωμή του δανείου που πήρε για να ξεκινήσει όλη αυτή την όμορφη περιπέτεια, για να στήσει το οινοποιείο της, σε μια παλιά εγκαταλελειμμένη αποθήκη του τοπικού αγροτικού συνεταιρισμού στις Μέλαμπες. Τα αποτελέσματα της προσπάθειας ήταν συναρπαστικά και αυτά πλέον καθιέρωσαν στη συνείδηση των ντόπιων καλλιεργητών την Ηλιάνα ως έναν δυναμικό άνθρωπο, γνώστη και έντιμο, που τους ώθησε σε νέες μεθόδους καλλιέργειας με σημαντικά αυξημένη παραγωγή. Χαρακτηριστικά, κάθε στρέμμα που μέχρι τότε απέδιδε 300-400 κιλά σταφύλι, τώρα φτάνει και τα 700 κιλά, τόσο για το Βιδιανό όσο και για τις υπόλοιπες τοπικές παλιές ποικιλίες.
Η πορεία διαφαίνεται φωτεινή και συναρπαστική. Με ένα σημαντικά ευνοϊκό καλοκαίρι, η σοδειά του 2022 θα σημείωνε αύξηση της τάξης του 60-70%! Μάλιστα η Ηλιάνα νοίκιασε και επιπλέον αμπέλια με στόχο να φτιάξει ένα πειραματικό κρασί από όλες μαζί τις τοπικές ποικιλίες, ένα field blend που θα βασιζόταν σε μια πανάρχαια πρακτική: αφήνεται να υπερωριμάσει μια πρώιμη ποικιλία και τότε οινοποιείται μαζί με τις σχετικά άγουρες, υπόλοιπες ποικιλίες, προσδίδοντας στο κρασί ισορροπία σε οξύτητες και αρώματα. Το κρασί αυτό θα ονομαζόταν Cuvee Ancestral και θα κυκλοφορούσε σε πολύ λίγες, αριθμημένες φιάλες.Τα «παιδάκια» της, όπως αποκαλεί τα νεαρά αμπέλια της η Ηλιάνα, τα φροντίζει με μεγάλη στοργή και με βιολογικές μεθόδους.Το οινοποιείο Μαλίχιν παράγει κρασιά βιολογικά και με τις λιγότερες δυνατές παρεμβάσεις.Ρίζες 2 και Βιδιανό, τα κρασιά που ανέδειξαν την τοπική ποικιλία του Ρεθύμνου.
Το ενδιαφέρον της NASA για τις Μέλαμπες
Η αναβίωση του Βιδιανού που κατάφερε η Ηλιάνα στις Μέλαμπες και τον Φουρφουρά προκάλεσε σημαντικότατη άνθηση της τοπικής οικονομίας. Είχε κερδίσει με το σπαθί της την εμπιστοσύνη ακόμη και των πιο πεισματάρηδων παραγωγών, κατάφερε να αλλάξει εδραιωμένες νοοτροπίες και να επιβληθεί με τον παιδικό της αυθορμητισμό, τη σοβαρότητα, τη γνώση και τη σκληρή δουλειά της και η εξέλιξη έφερε οικονομική άνθηση στην περιοχή. Να σημειωθεί μάλιστα εδώ ότι η ίδια δεν κατάγεται από οινοπαραγωγική οικογένεια, δεν κατείχε κληρονομημένη εμπειρία και γνώση, ούτε κεφάλαιο, ξεκινώντας από το μηδέν και σε μικρή ηλικία.
Παρόλα αυτά, η ωριμότητα και σοβαρότητα με τις οποίες αντιμετώπισε εξαρχής το εγχείρημά της, την ώθησαν να συνυπολογίσει και έναν σοβαρό παράγοντα: την αυξημένη ανάγκη για προστασία των αμπελώνων από πυρκαγιές. «Έχουν καεί πάρα πολλές φορές τα αμπέλια εδώ, γι’ αυτό και κανένα δεν έχει πια χοντρούς κορμούς», εξηγεί. Τα τελευταία 20 χρόνια έχει πιάσει εδώ 7 φορές φωτιά». Οι εκκλήσεις της στις τοπικές αρχές για αυξημένη προστασία από πυρκαγιές ήταν συνεχείς, ιδιαίτερα μάλιστα καθώς τα αμπέλια αυτά αποτελούν μια σπάνια πολιτιστική κληρονομιά για την Κρήτη και την Ελλάδα: είναι από τους ελάχιστους αυτόριζους αμπελώνες στον κόσμο, κάτι που αποτελεί από μόνο του μια εξαιρετική σπανιότητα, πολλαπλασιάζει την αξία τους και ο αντίκτυπός τους είναι παγκόσμιος. Δεν είναι τυχαίο ότι η NASA σε συνεργασία με επιστήμονες από 3 πανεπιστήμια (των ΗΠΑ, της Ελλάδας και της Κύπρου) επέλεξε τις Μέλαμπες ως μία από τις 3 πιο πυρόπληκτες περιοχές στην Ελλάδα και τη μελετούσε για τον τρόπο που ανακάμπτει μετά από κάθε πυρκαγιά σε βιολογικό, γεωπονικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Η Ηλιάνα μάλιστα προσκάλεσε τους επιστήμονες αυτούς σε διαβούλευση με τις τοπικές αρχές για να σχεδιάσουν ένα αποτελεσματικό πλάνο πυροπροστασίας με βάση τα ευρήματα των παρατηρήσεων και μελετών της NASA. Όμως στην προγραμματισμένη συνάντηση ουδείς εμφανίστηκε από τη δημοτική αρχή, ενώ από την Περιφέρεια ήρθε μόνο ένας εκπρόσωπος της πολιτικής προστασίας. Το αποτελεσματικό πλάνο της NASA για την πυροπροστασία της περιοχής τελικά έμεινε στα συρτάρια.Μετά την πυρκαγιά του Ιουλίου 2022, καταστράφηκε το 90% των αμπελώνων της περιοχής. Στη φωτογραφία, σταφύλια λίγες εβδομάδες μετά τη φωτιά, με εμφανή τα σημάδια του θερμικού φορτίου που τα κατέστρεψε.
Η «μαύρη μέρα»
Ηταν πρωί της 15ης Ιουλίου 2022 όταν η Ηλιάνα βρισκόταν στο δρόμο για τα αμπέλια και την ειδοποίησαν για φωτιά στην κοντινή Κρύα Βρύση. Με ένα ψεκαστικό φορτωμένο στο καινούριο της αγροτικό αυτοκίνητο πηγαίνει με άλλους καλλιεργητές στη φωτιά, κάνουν ό,τι μπορούν και επιστρέφουν το μεσημέρι, ήρεμοι ότι η φωτιά έσβησε. Το απόγευμα παρουσιάστηκαν νέες εστίες με το μέτωπο να κινείται προς τις Μέλαμπες. Παρά τις εκκλήσεις, δικές της και άλλων κατοίκων, οι αρχές αλλά κι η πυροσβεστική έδειξαν ότι είχαν εκτιμήσει εντελώς λάθος την κατάσταση, υποτίμησαν τη σοβαρότητα της πυρκαγιάς, έδειξαν πλήρη έλλειψη προετοιμασίας, οργάνωσης και συντονισμού και τελικά η νέα φωτιά που ξέσπασε, καθώς και οι αναζωπυρώσεις, έκαψαν σε τρεις μόνο μέρες το 90% των αμπελώνων, φτάνοντας ακόμη και μέσα στην πλατεία των Μελάμπων και προκαλώντας ζημιές σε σπίτια. Όταν ήρθε η εντολή για εκκένωση δεν την ακολούθησαν -και απ’ ότι αποδείχθηκε ορθώς- καθώς η διαδρομή που είχε υποδειχθεί τυλίχτηκε στις φλόγες και θα θρηνούσαν θύματα. Εμειναν όλοι στο χωριό και το έσωσαν. Η Ηλιάνα θυμάται ακόμη εκείνες τις ημέρες με φανερή ταραχή, ανείπωτο πόνο αλλά και αγανάκτηση. Είχε χάσει τα πάντα, τόσο εκείνη όσο και οι υπόλοιποι αμπελουργοί, συνεργάτες της και μη. Όλοι οι κόποι, οι φροντίδες, το πάθος και η αγάπη που έδειχναν τα τελευταία χρόνια που αναβίωσαν τα αμπέλια, έγιναν στάχτη σε μερικές ώρες. Ηταν η καταστροφικότερη πυρκαγιά που είχε πλήξει την περιοχή εδώ και δεκαετίες, κατακαίγοντας 20.000 στρέμματα αμπελώνων και του ιστορικού ελαιώνα Χοντρολιάς της περιοχής.
Η Ηλιάνα κατακεραύνωσε τους υπεύθυνους της ανείπωτης καταστροφής, δεν χαρίστηκε σε κανέναν και αυτό παραλίγο να της στοιχίσει σε προσωπικό επίπεδο αφού σχεδόν κατηγορήθηκε ότι κίνησε τόσο έντονες διαμαρτυρίες για την καταστροφή επειδή, τάχα, είχε σκοπό να πολιτευθεί ως αντίπαλος της δημοτικής αρχής! Το σοκ τη ρίχνει στο κρεβάτι για τρεις εβδομάδες, περνά μία από τις πιο μαύρες και σκληρές περιόδους στη ζωή της: έχουν χαθεί τα πάντα και όλοι φοβούνται ότι θα τα παρατήσει ολοκληρωτικά και μαζί της και οι υπόλοιποι καλλιεργητές που, για άλλη μια φορά, βλέπουν τα αμπέλια τους να καταστρέφονται. Όλα δείχνουν ότι δεν υπάρχει πια ελπίδα ανάκαμψης.Απογοητευμένοι αλλά και αποφασισμένοι να μην το βάλουν κάτω, παρά την καταστροφή, οι αμπελοκαλλιεργητές της περιοχής έχουν συσπειρωθεί σε έναν αγώνα επιβίωσης αλλά και διεκδίκησης.
Η εκστρατεία Save the Vines
Έναν μήνα μετά την καταστροφή, ξεκινά από οινόφιλους κάθε γωνιάς της Ελλάδας (μεταξύ αυτών και της συναδέλφου, δημοσιογράφου Νένας Δημητρίου), μια εκστρατεία για fund raising ώστε να συγκεντρωθεί το απαιτούμενο ποσό για βοήθεια των πληγέντων καλλιεργητών. Η εκστρατεία «Save the Vines» βρίσκει υποστηρικτές σε όλη την Ελλάδα και η απήχησή της κάνει ακόμη και το κορυφαίο οινολογικό περιοδικό Decander να αναφερθεί με ιδιαίτερη ζέση στην ανάγκη διάσωσης του σπάνιου αμπελώνα και των παραγωγών του, σε άρθρο του με τίτλο «Plans to rebuild after wildfire damages rare vines in Crete», στο οποίο περιγράφεται η σπανιότητα του συγκεκριμένου αμπελώνα αλλά και η ανάγκη να κηρυχθεί ως μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την Unesco. Την ίδια στιγμή η Ηλιάνα και οι συνεργάτες της είναι αναγκασμένοι να βιώσουν μια τρομερά επώδυνη διαδικασία: να ποτίσουν τα καμένα αμπελάκια. «Αυτό που μπορούσαμε να κάνουμε εμείς ήταν… τίποτα», θυμάται με δάκρυα στα μάτια. «Μόνο να ποτίσουμε τα αμπέλια για να βοηθήσουμε τη νέα βλάστηση, και να μην αγγίξουμε τίποτα. Ήταν μια απίστευτα οδυνηρή εμπειρία να ποτίζουμε κάθε μέρα κατάμαυρα αμπέλια. Άλλα ήταν μισοκαμένα, αλλά εντελώς καμένα είτε από το θερμικό φορτίο είτε γιατί τα διαπέρασαν οι φλόγες. Μόλις πριν λίγες μέρες τα βλέπαμε καταπράσινα και σκεφτόμαστε πόσο καλή θα ήταν η σοδειά του ’22, εγώ θα ξεχρέωνα επιτέλους το χρέος μου και θα έμπαινα πια σε κερδοφορία, ενώ τα αμπέλια ήταν στο αποκορύφωμα της παραγωγής τους, στην καλύτερη στιγμή τους μετά από 3 χρόνια της αναζωογόνησής τους». Τώρα όλα ήταν στάχτη. Τι μπορούσε να ελπίζει κανείς μετά από την ολοκληρωτική καταστροφή;ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ6 Ευρωπαίοι σομελιέ που έγιναν πρεσβευτές του ελληνικού κρασιού
Μιλώντας με τους παραγωγούς–συνεργάτες της Ηλιάνας διαπίστωσα την επιφυλακτικότητά τους για τις προθέσεις της πολιτείας να βοηθήσει. Δεν είχαν άδικο: Η αυτοψία από τον ΕΛΓΑ δεν είχε γίνει ήδη τρεις μήνες μετά την καταστροφή και αυτό ήδη προβληματίζει σοβαρά, καθώς όσο περνά ο καιρός τόσο μικρότερη φαίνεται η ζημιά στα αμπέλια. Κάποιοι εξέφρασαν τη βεβαιότητα ότι ο εμπειρογνώμονας μπορεί να καταλάβει τη ζημιά αλλά αυτό πρέπει να γίνει πριν τα κλαδέματα. Σε περιπτώσεις πυρκαγιάς οι αποζημιώσεις πιστώνονται μετά από τέσσερα χρόνια και, παρόλο που τους δόθηκε η υπόσχεση για μικρότερο διάστημα, παραμένουν δύσπιστοι. «Το κράτος ενδιαφέρεται αν κάηκαν σπίτια ή αν χάθηκαν ζωές, διαφορετικά δεν μπαίνει η περιοχή στο ειδικό καθεστώς. Είναι παράλογο», λέει ένας από την ομάδα. «Κανείς δεν ξέρει το ποσό και τον τρόπο αποζημίωσης για να υπολογίσει τι θα κάνει», συμπληρώνει ένας άλλος. Άλλοι είναι απόλυτα απογοητευμένοι: «Δεν περιμένουμε τίποτα, μην τους πιστεύετε!», φωνάζει κάποιος οργισμένος. «Δυστυχώς τα κλήματά μας δεν έχουν υπαχθεί επίσημα σε καθεστώς παραδοσιακού αμπελώνα, δεν το ξέραμε, δεν μας ειδοποίησε κανείς κι έτσι δεν το παλέψαμε κι εμείς ώστε να ενταχθούμε. Κανένα κόμμα δεν μας ενημέρωσε», ακούγεται η οργισμένη παρατήρηση ενός άλλου. «Είναι μαζί μας, λένε, αλλά κανείς δεν μας βοήθησε». Η φανερή τους απόγνωση γεννά ένταση, δηλώνουν αποφασισμένοι να «ρίξουν μαύρο» στους πάντες, την επόμενη στιγμή όμως αναλογίζονται τις δικές τους ευθύνες που δεν προσπάθησαν περισσότερο να οργανωθούν, να διεκδικήσουν και να κατοχυρώσουν την ιστορικότητα του αμπελώνα. Μετά από λίγα λεπτά συμφωνούν και πάλι ότι αν γνώριζαν, θα δρούσαν ανάλογα. «Αν δεν είχε έρθει η Ηλιάνα να φτιάξει το οινοποιείο, κανείς μας δεν θα ασχολιόταν με τα αμπέλια», λέει βροντόφωνα ένας γηραιότερος και συμφωνούν ομόφωνα όλοι. «Οι γεωπόνοι έγιναν γραφειοκράτες, μας αφήσανε να ξεπατώνουμε αμπελώνες και να πετσοκόβουμε ελαιώνες γιατί δεν γνωρίζαμε, αλλά κανείς δεν ήρθε να μας συμβουλέψει και να μας μάθει πέντε πράγματα. Η Ηλιάνα μόνο ασχολήθηκε, καλεί ειδικούς, οργανώνει ενημερώσεις, δημοσιοποιεί τα θέματα με δημοσιογράφους. Κανείς άλλος», συμπληρώνουν. Το βέβαιο είναι ότι η οργή τους έχει μετατραπεί σε πείσμα και είναι αποφασισμένοι να μην αφήσουν το μελαμπιανό αμπελώνα να χαθεί, μετά από τόσους αιώνες ζωής και αντοχής.Πάνω από 20.000 στρέμματα έγιναν στάχτη από την πυρκαγιά που κατάκαιγε την περιοχή για τρεις ημέρες. Το θέαμα είναι αποκαρδιωτικό.
Πείσμα και επιμονή, φύσης και ανθρώπων
Παρόλα αυτά, τα αμπέλια άρχισαν το πρώτο στάδιο της αργής τους ανάκαμψης σε μερικούς μήνες. Με ξεναγεί στα πρανή του βουνού με τα αμπελάκια που προσπαθούν με πείσμα να πρασινίσουν και η εικόνα σού δαγκώνει την καρδιά. «Βλάστησαν όλα και αν τα δει κάποιος που δεν γνωρίζει τι πέρασαν, δεν θα καταλάβει εύκολα ότι είχαν καεί», περιγράφει η Ηλιάνα καθώς περπατάμε ανάμεσα στα «παιδάκια» της, όπως τα αποκαλεί. «Οσα βέβαια κάηκαν από τη ρίζα θα δώσουν καρπό μετά από 3 χρόνια, άρα ο παραγωγός θα μείνει χωρίς εισόδημα», συμπληρώνει προβληματισμένη.
Παράλληλα τελείωσε και ο δύσκολος τρύγος εκείνης της χρονιάς. Ήταν ένας άθλος, καθώς η Ηλιάνα έπρεπε να βρει παραγωγούς αποκλειστικά από το Ρέθυμνο, με βιολογική καλλιέργεια ντόπιων ποικιλιών, για να γίνει έστω και μια υποτυπώδης παραγωγή, ωστόσο όλα πήγαν καλά: η παραγωγή 2022 ήταν περίπου 20 τόνοι -σχεδόν διπλάσια ποσότητα από της προηγούμενης χρονιάς και έτσι με τα έσοδα γλίτωσε και το οινοποιείο της. Εκτός από τις δεξαμενές, γέμισαν ακόμα και μικρά δοχεία και δανεικά βαρελάκια, αφού υπήρξαν και παραγωγοί που έδωσαν τα σταφύλια τους αφιλοκερδώς, ενώ την προσέγγισαν και καλλιεργητές με τους οποίους οι προηγούμενες προσπάθειες συνεργασίας δεν είχαν καρποφορήσει. Βέβαια η παραγωγή έγινε μόνο με Λιάτικο από το οποίο η Ηλιάνα παρήγαγε ροζέ και κόκκινο κρασί, μιας και το Βιδιανό και το Θραψαθήρι είχαν καταστραφεί πλήρως στις πληγείσες Μέλαμπες. Παράλληλα έπρεπε να αντιμετωπιστεί και το πρόβλημα της ποιότητας του κρασιού: μετά από τόσο σοβαρή πυρκαγιά εμφανίζεται το φαινόμενο smoke taint, δηλαδή τα σταφύλια δίνουν κρασί με δυσάρεστη αίσθηση «βρεγμένου σταχτοδοχείου», αλλά και εκεί η Ηλιάνα εφάρμοσε την ενδεικνυόμενη μέθοδο συνεχών εκπλύσεων των σταφυλιών με νερό, αγοράζοντας μάλιστα τη σοδειά των πληγέντων καλλιεργητών ώστε να μην καταστραφούν εντελώς οικονομικά μέχρι να τους δοθούν οι όποιες αποζημιώσεις.
Η ίδια διατηρεί τις καλές σχέσεις της με τους παραγωγούς που τη βοήθησαν και είναι πολύ πιθανό η συνεργασία τους να συνεχιστεί ακόμη και όταν μετά από 3 χρόνια ανακάμψουν οι καμένοι αμπελώνες. Το σημαντικότερο είναι ότι τόσο η Ηλιάνα όσο και οι συνεργάτες της, με μια σπαρακτική επιμονή δηλώνουν πεισμωμένοι να συνεχίσουν, ελπίζοντας πως θα αξιοποιήσουν την καταστροφή για να κάνουν ακόμη καλύτερη παραγωγή στο μέλλον.Τα αμπέλια επηρεάστηκαν με πολλούς τρόπους από τη μεγάλη φωτιά: άλλα κάηκαν ολοσχερώς, από τη φωτιά που τα διαπέρασε, άλλα κάηκαν από το θερμικό της φορτίο.
Το πλάνο πυροπροστασίας και η κρατική αδιαφορία
Η Ηλιάνα αρνήθηκε να λάβει έστω και ένα ευρώ των χρημάτων που συγκεντρώθηκαν στο fund raising «Save the Vines» για προσωπική της αποζημίωση και αποφάσισε δίχως δεύτερη σκέψη να διοχετευτεί όλο το ποσό στον αμπελώνα ολόκληρης της ομάδας: έπρεπε να επενδυθεί σε ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα πυροπροστασίας, πρόληψης και καταστολής πυρκαγιάς με τη βοήθεια της τεχνολογίας, αποκλειστικά και μόνο για τα αμπέλια. Συμβουλεύτηκε λοιπόν ειδικούς μηχανικούς–μηχανολόγους, δασολόγο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου και μετεωρολόγους του Εθνικού Αστεροσκοπείου, που ενθουσιάστηκαν με το πρότζεκτ, παρά τη δυσκολία του. Η μελέτη που εκπονούν από κοινού προβλέπει τοποθέτηση θερμικών καμερών, αυτοματισμών με μπεκ που θα καταβρέχουν τα αμπέλια όταν πλησιάζει φωτιά και συγκρότηση πιστοποιημένης εθελοντικής ομάδας πυροπροστασίας. Η μελέτη βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη και η υλοποίησή της στους αμπελώνες αναμένεται σε 2-3 χρόνια. Είναι ένα σχέδιο–πρόκληση, καθώς τα αμπέλια βρίσκονται διάσπαρτα και σε πολύ μεγάλη έκταση σε πλαγιές, όταν όμως εφαρμοστεί θα είναι κάτι μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα, κάτι πραγματικά πρωτοποριακό. Το στοίχημα είναι μεγάλο, ιδιαίτερα καθώς προϋποθέτει συνεργασία Δήμου και Περιφέρειας –μένει να δούμε αν τελικά θα συνεργαστούν καθώς μέχρι στιγμής έχουν προχωρήσει μόνο στην τοποθέτηση μιας δεξαμενής νερού και κρουνών. Ακόμα και η πυροσβεστική, παρά την προθυμία της να βοηθήσει στην εφαρμογή του σχεδίου, δηλώνει τελικά ανήμπορη, καθώς το προσωπικό της φέτος είναι μειωμένο κατά 60%, με ό,τι μπορεί αυτό να σημαίνει για την ασφάλεια του σπάνιου αμπελώνα και του ιστορικού ελαιώνα, αλλά και των ίδιων των χωριών.
Η Ηλιάνα δεν κρύβει τους προβληματισμούς της: «Το σημαντικότερο και εξοργιστικότερο όλων είναι η απροθυμία κράτους και τοπικής αυτοδιοίκησης για συνεργασία με την ομάδα των επιστημόνων που εκπονούν τη μελέτη πρόληψης, παρά το γεγονός ότι τους προσφέρεται έτοιμη, χωρίς την οικονομική τους επιβάρυνση. Όσο για τις αποζημιώσεις, δόθηκε ένα εξευτελιστικά μικρό ποσό που κυμαινόταν από 5 έως 40 ευρώ ανά ελαιόδεντρο και μιλάμε για υπεραιωνόβια δέντρα του ιστορικού ελαιώνα» περιγράφει η Ηλιάνα. «Οι αμπελοκαλλιεργητές έχουν μείνει εντελώς ξεκρέμαστοι. Όσοι ανήκουν στην ομάδα μου συνεχίζουν να καλλιεργούν κανονικά τα αμπέλια, αναμένοντας να περάσει το διάστημα 2-3 ετών για να ξαναδώσουν καρπό, ενώ όσοι έχουμε αμπέλια που επλήγησαν μόνο από το θερμικό φορτίο και δεν κάηκαν ολοσχερώς ίσως φέτος έχουμε μια μικρή παραγωγή. Οι υπόλοιποι, μετά από τόσες πυρκαγιές για τελευταία χρόνια, νιώθουν πια ότι δεν μπορούν να συνεχίσουν, ότι τους έχουν εγκαταλείψει όλοι. Φαντάσου ότι είμαστε σε προεκλογική περίοδο και όλοι οι υποψήφιοι, εν ενεργεία και μη, περνούν από τα μέρη μας και δεν έχουν αναφέρει το παραμικρό σχέδιο για προστασία και έργα. Κι όμως εμείς δεν θέλουμε αποζημιώσεις, το μόνο που ζητάμε είναι προστασία, πρόληψη για έναν αμπελώνα σπάνιας πολιτισμικής αξίας. Η Κρήτη θα λάβει ένα μεγάλο ποσό για αποζημιώσεις αλλά όταν μοιραστεί οι παραγωγοί θα λάβουν ψίχουλα. Καλύτερα αυτό το ποσό να δοθεί σε έργα πυροπροστασίας. Αλλά δεν βλέπουμε κάτι τέτοιο ούτε καν για τα μάτια του κόσμου, ούτε καν ως προεκλογική εξαγγελία. Ακόμη κι αν έχουμε μια παραγωγή, είμαστε πάντα στο έλεος μια επόμενης πυρκαγιάς. Όμως για πόσο ακόμα θα προσπαθούμε; Όλο το βάρος τελικά πέφτει πάνω μας, ό,τι κάνουμε μόνοι μας», καταλήγει.
•Ο Χαιζεμπεργκ είναι ο θεμελιωτής της κβαντικής φυσικής Απέδειξε ότι εν αντιθέσει με την αρχή της αιτιοκρατίας, σύμφωνα με την αρχή της απροσδιοριστίας υπάρχουν γεγονότα των οποίων η εκδήλωση δεν υπαγορεύεται από κάποια αιτία.Επιπλεον οτι είναι αδύνατο να προσδιορισθεί η ακριβής θέση ενός σωματιδίου Αυτά αφορούν τον μικρόκοσμο.Καμία φορά όμως μπορεί να αφορούν και τη πολιτική. •Άκουσα τον κ.Τζανακοπουλο να λέει χτες πως δεν πρέπει να μας διαφυγει ότι το 60% του Ελληνικού Λαού καταψήφισε το Μητσοτάκη.Έτσι θυμήθηκα ότι η ακριβής θέση του σωματιδίου είναι αδυνατο να προσδιορισθεί.Ο Τζανακοπουλος ακολουθεί τις πιο προχω εκδοχές της φυσικής επιστήμης. •Κατανοώ και σέβομαι ότι χτες ήταν πολύ δύσκολο να μιλήσει ένα στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ.Αυτοί που το έκαναν έχουν τον σεβασμό μου.Απλά νομίζω πως δεν τους βοηθάει πολύ η προσφυγή στην κβαντική φυσική.Ποιος ξέρει όμως.Τα σωματίδια είναι απρόβλεπτα λέει ο Χαιζεμπεργκ.
Κάποιοι επαγγελματίες γραφιάδες στήνουν μια καλλιτεχνίζουσα βιοτεχνία με φανταχτερή βιτρίνα κι από πίσω, στο μαραγκούδικο, κόβουν, πλανίζουν και λουστράρουν εκείνα τα βιβλία που πλασάρονται αβέρτα ως αναγκαίο συμπλήρωμα μιάς καθωσπρέπει επιπλώσεως. Η δουλειά τους, γρήγορη και φτηνή, συνοψίζεται σε ό,τι ο Κνουτ Χάμσουν αποκαλεί με σαρδόνια διάθεση δραματοποιημένη ξυλεία! Οι πιο διάσημοι μάλιστα ανάμεσα σε όσους σκαρώνουν αναγνώσματα αμέσου καταναλώσεως έχουν ολόκληρα υποβοηθητικά συνεργεία. Ανιχνευτές για τον εντοπισμό των λογοτεχνικών πηγών και την προμήθεια των περιγραφικών υλικών, έμπειρο επιτελείο για τη συναρμογή της πλοκής και την ανάπτυξη της δράσης, μάστορες για τη λείανση των χαρακτήρων και το φινίρισμα των διακοσμητικών μοτίβων. Τώρα εντούτοις τα πάσης φύσεως δάνεια ροκανίδια που χρειάζονται οι επιτήδειοι για να συμπήξουν δημοφιλή μυθιστορήματα, διακινούνται σε τόνους από τις μηχανές τεχνητής νοημοσύνης. Έτσι η μηχανορραφία αποκτά ένα καινούργιο νόημα καθώς τρέπεται σε μηχανογραφία – και από ύποπτη μεταφορά γίνεται ανενδοίαστη κυριολεξία. Οι βιβλιοποιοί έχουν λοιπόν κάθε λόγο να χαίρονται με τα προφανή πλεονεκτήματα αυτής της εξελιγμένης κοπτορραπτικής μεθόδου. Το προσωπικό τους θα μειωθεί και τα βιβλία τους, κομποστοποιημένα με τις ορθοπολιτικά πρέπουσες αναλογίες, θα τρέχουν στη γραμμή παραγωγής με ταχύτητα μέχρι πρότινος αδιανόητη. Πάντοτε φυσικά υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν αναγνώστες που αποστρέφονται τις βιβλιακές κατασκευές και αναζητούν εμπνευσμένη μυθοπλασία, ήρωες διακεκριμένου αναστήματος και αυθεντικούς συγγραφείς. Μα δεν συντρέχει λόγος σοβαρής ανησυχίας γιατί αυτοί, οι λιγοστοί ιδιότροποι, ασκούν τα εκλεκτικά τους βίτσια σε περιορισμένο κύκλο και κάνουν μικρή ζημιά στη μαζική δημοκρατία του βιβλίου.
•Όλοι όσοι μου κάνουν την μέγιστη τιμή να με παρακολουθούν είναι σκεπτόμενοι άνθρωποι και ενεργοί πνευματικά.Δεν έχω καμια αμφιβολία ότι πριν ψηφισουν έχουν διαμορφώσει την επιλογή τους με κριτήρια.Αυτή η ψήφος ,όπου και αν καταλήξει ,είναι η πολύτιμη μαγιά της Δημοκρατίας. •Μια παρακληση μόνο.Πριν μπείτε στο παραβαν όποιο κόμμα και αν εχετε επιλέξει ρίξτε μια ματιά στο ψηφοδέλτιο.Εκτός από όσους γνωρίζετε υπάρχουν και άγνωστα ονόματα.Ψάξτε τους στο Google.Δεν θέλει πολύ ώρα.Τιμήστε γνωστούς η αγνώστους με βάση το δείγμα γραφής τους.Με αξιολόγηση ,με επίγνωση.Αύριο θα στείλουμε στη Βουλή 300 άτομα.Ας είναι οι καλυτεροι και οι καλυτερες.Όχι απαραίτητα όσοι πέτυχαν να γίνουν γνωστοί.Σήμερα όλοι γνωριζόμαστε.Δεν υπάρχουν μυστικά.
«Η γιαγιά και η εγγονή» έργο του Ο. Τοσουνίδη στο χωριό Κόκκινο Δωρίδος με φόντο την λίμνη του Μόρνου!
Ο Οδυσσέας Τοσουνίδης (ζωγράφος και γλύπτης) μιλάει στην Villy Calliga
Στην Αρχαία Ελλάδα, τέχνη και τεχνική ήταν έννοιες ταυτόσημες, ο καλλιτέχνης αποκαλείτο τεχνίτης. Όσο κι αν αυτές οι έννοιες διαχωρίστηκαν εξακολουθούν να έχουν κοινό τόπο;
Καλλιτέχνης είναι αυτός ο οποίος δημιουργεί ή αναπαράγει έργα, με τα οποία ο αποδέκτης βιώνει μια ουσιώδη συναισθηματική ή πνευματική εμπειρία. Απαραίτητη προϋπόθεση για την ολοκλήρωση ενός έργου τέχνης αποτελεί η χρήση κάποιας τεχνικής. Η τεχνική, δηλαδή, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της τέχνης, χωρίς όμως αυτό να την ανάγει αυτόματα και αυτόνομα σε τέχνη. Επομένως, η τέχνη χρειάζεται τεχνική αλλά η τεχνική δεν είναι απαραίτητα και τέχνη.
Είσαι ζωγράφος και γλύπτης. Πιστεύεις ότι η τέχνη, σε οποιαδήποτε μορφή της, μπορεί να μετατρέψει ένα ζωντανό σώμα σε αντικείμενο και ένα αφηρημένο αντικείμενο σε ένα ολοζώντανο σώμα;
Χρησιμοποιώ ένα ζωντανό μοντέλο ή μία ιδέα ως πηγή έμπνευσης. Όταν ξεκινάω τη διαδικασία παραγωγής ενός έργου, δουλεύω έχοντας στο μυαλό μου μόνο τη δημιουργία. Ως καλλιτέχνης, βέβαια, έχω την επίγνωση πως καλούμαι να δημιουργήσω ένα έργο που θα γεννήσει συναισθήματα. Το έργο ολοκληρώνεται όταν νιώσω πως έχει «αποκτήσει πνοή» και είναι ικανό να αλληλεπιδράσει με τον θεατή. Με αυτή την έννοια, ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί ως εργαλεία, ζωντανά σώματα και αφηρημένα αντικείμενα και με την τέχνη του τα μετουσιώνει.
Ας μιλήσουμε για την γλυπτική. Κάθε υλικό έχει διαφορετικές εκφραστικές δυνατότητες. Εσένα τι σε οδήγησε στα υλικά σου;
Κάθε υλικό έχει διαφορετικές δυνατότητες. Προσωπικά, με μάγεψε το μάρμαρο, ενώ άλλα βασικά υλικά που χρησιμοποιώ είναι το μέταλλο και το ξύλο. Για να μιλήσω για το μάρμαρο, μου αρέσει ο όγκος του, η δύναμη του. Είναι ένα υλικό βαρύ, στιβαρό, με δυναμική και δουλεύοντάς το μου μεταδίδει την ενέργειά του. Μου αρέσει ο τρόπος που περνάει ο χρόνος από πάνω του. Ως γλύπτης, είναι απαραίτητο να αναγνωρίζω ποιο υλικό πρέπει να χρησιμοποιήσω έτσι ώστε μια ιδέα να γίνει γλυπτό. Η γλυπτική είναι φως. Είναι κομμάτι μου και υπάρχει πάντα δίπλα μου και μέσα μου.
Πώς θα χαρακτήριζες το ύφος των έργων σου; Τόσο στη ζωγραφική όσο και στη γλυπτική. Με το πέρασμα του χρόνου έχει αλλάξει η τεχνική και η θεματογραφία σου;
Η θεματογραφία στα έργα μου παραμένει σταθερή. Ασχολούμαι με τη γέννηση και τον θάνατο, την ελευθερία και την ύπαρξη. Έννοιες συμπληρωματικές και αλληλένδετες. Όσο περνάει ο καιρός, νιώθω το έργο μου, σαν «παιδί μου», να «αναπτύσσεται», οπότε σαφώς αλλάζει η προσέγγιση μου σ’ αυτό. Τα έργα μου έχουν δωρικό ύφος, αφαιρώ όλο και περισσότερο ό,τι θεωρώ περιττό, υιοθετώντας τη λιτότητα ως εργαλείο.
Γλυπτά σου βρίσκονται σε δημόσιους χώρους στην Ελλάδα, στην Κύπρο, στο Καζακστάν, στη Γεωργία. Ποια είναι η λειτουργία του γλυπτού στον δημόσιο αστικό χώρο; Απευθύνεται μόνο στο μάτι ή παίρνει περιεχόμενο ως συνισταμένη μιας συλλογικής έκφρασης;
Μεγαλύτερη σημασία έχει αυτό που ζητάμε από ένα έργο, δηλαδή το ζητούμενο της ύπαρξής του. Ένα γλυπτό σε δημόσιο χώρο μπορεί να δένει αρμονικά με το περιβάλλον, να ενσωματώνεται σε αυτό, είτε να έρχεται σε ρήξη μαζί του, έτσι ώστε να εξυπηρετεί έναν σκοπό. Σε κάθε περίπτωση, το γλυπτό ζει και εκπέμπει μηνύματα πέρα από την εικόνα.
Δεδομένου ότι, όταν ένας καλλιτέχνης εκθέτει ένα έργο του σε δημόσιο χώρο μιλάει σε ένα μη προετοιμασμένο κοινό, θεωρείς ότι η απήχηση του έργου του μετριέται πιο “δίκαια”;
Η δημιουργία ενός έργου προσφέρει ανακούφιση στην εσωτερική αγωνία του καλλιτέχνη, χωρίς να σκέφτεται αν έχει απήχηση σε κοινό. Αν όντως υπάρχει απήχηση, τότε ο θεατής μοιράζεται το όραμα του καλλιτέχνη, αναγνωρίζει στο έργο κομμάτια του εαυτού του. Αυτή η ικανότητα του έργου, λοιπόν, παρέχει στον θεατή ένα είδος παρηγοριάς.
Η έκθεση ενός έργου σε δημόσιο χώρο είναι μία προσπάθεια να βγει το κοινό από την πεπατημένη και να δει τον κόσμο έξω και πέρα από τα καθημερινά προβλήματα. Η τέχνη είναι για όλους και προσφέρεται. Αυτό μπορεί να προκαλέσει κάποιο σοκ στον θεατή, αλλά πιστεύω πως χαρακτηρίζεται ως δημιουργικό σοκ. Είναι μια αφύπνιση και μια υπενθύμιση: Υπάρχει ομορφιά στον κόσμο πέρα από τα προσωπικά αδιέξοδα.
Υπάρχουν σήμερα εμβληματικά γλυπτά στον ελληνικό δημόσιο χώρο; Και δεν αναφέρομαι σε εικαστικά έργα με ιστορική αναφορά, που έχουν σκοπό να συντηρήσουν την ιστορική μνήμη.
Υπάρχουν, φυσικά, παραστατικά έργα στον ελλαδικό χώρο, τα οποία θα έπρεπε να αναδεικνύονται και να πολλαπλασιάζονται. Στην Ελλάδα, έχουμε αξιόλογους καλλιτέχνες, παγκοσμίου φήμης, τα έργα των οποίων θεωρώ σκόπιμο να εκτίθενται σε εξωτερικούς χώρους, όπως είσοδοι των πόλεων και πλατείες. «Δεν είναι το έργο τέχνης πολυτέλεια, αλλά επιούσιος άρτος του πνεύματος» είχε αναφέρει ο Έλληνας φιλόσοφος Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος.
Η τέχνη είναι σημαντική στη ζωή μας, αφυπνίζει το πνεύμα μας, θέτει προβληματισμούς στην καθημερινότητά μας, δονεί το εσωτερικό μας οικοδόμημα. Βρέθηκα σε αρκετές χώρες ανά τον κόσμο, δούλεψα και άφησα τα έργα μου εκεί. Παρατηρώ, λοιπόν, τον τρόπο που αντιμετωπίζουν την τέχνη σε κάθε χώρα. Για παράδειγμα, σε μία μικρή πόλη της Τσεχίας, υπάρχουν τεράστια πάρκα με σύγχρονα γλυπτά καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο, που χρονολογούνται από το 1950 μέχρι σήμερα. Είναι ένα αξιοθαύμαστο εγχείρημα και μόνο δέος μπορεί να σε καταλάβει από τη δύναμη και την ενέργεια των γλυπτών. Καμαρώνω τέτοιες πρωτοβουλίες και θα ήθελα να υπάρχουν τέτοια πάρκα και στη χώρα μου.
«Τα μεγάλα έργα, τα έργα αξίας είναι πάντα σύγχρονα κατά τον τρόπο που είναι σύγχρονη η γλυπτική και τα αρχαία δράματα» είχε πει κάποτε ο γλύπτης Ιωάννης Αβραμίδης.
Ο καλλιτέχνης έχει μόνο ερωτήσεις. Φαίνεται ότι τις απαντήσεις τις έχουν οι θεατές, αυτό που λέμε «το κοινό». Εδώ τίθεται ως δεδομένο ότι τα κλασικά έργα δίνουν απαντήσεις στα σύγχρονα ερωτήματα. Αν ισχύει αυτό, τότε πράγματι τα έργα αξίας είναι προορισμένα, καταδικασμένα τρόπον τινά, να απαντούν τα μεγάλα και αιώνια ερωτήματα που είναι κοινά και σταθερά σε κάθε εποχή και κοινωνία. Η κυκλαδίτικη τέχνη, για παράδειγμα, παραμένει σύγχρονη και συνεχίζει να επηρεάζει τους καλλιτέχνες.
Προσωπικά, ακολουθώ την αφαίρεση των λεπτομερειών και δίνω έμφαση στην κίνηση και στην αρμονία των γραμμών, όπως ορίζει η κυκλαδίτικη τέχνη. Ας εξετάσουμε όμως και έναν καλλιτέχνη, ο οποίος μια βροχερή μέρα ζωγραφίζει μια υπέροχη Μόνα Λίζα στο πεζοδρόμιο απέναντι από το Λούβρο. Είναι αναπόφευκτο, το έργο αυτό θα σβηστεί μετά από λίγο. Γιατί το κάνει λοιπόν; Είναι μια διαμαρτυρία! Απέναντι από μια σφύζουσα σαρκοφάγο τέχνης, εκεί, στο πεζοδρόμιο, ένα έργο θνησιγενές, ένα έργο εξ’ ορισμού «σύγχρονο», ταυτόχρονο, που δίνει απάντηση μόνο στην αγωνία του καλλιτέχνη.
Ζεις και εργάζεσαι στην Δράμα. Η επιλογή αυτή, θεωρείς ότι είναι περιοριστική για την επαφή σου με το εικαστικό γίγνεσθαι;
Η τέχνη απαιτεί απομόνωση, τουλάχιστον κάποιες περιόδους της ζωής ενός καλλιτέχνη. Μία τέτοια περίοδο διανύω τώρα. Είναι σημαντικό για εμένα να δουλεύω στο εργαστήριό μου, ενώ παράλληλα αντικρίζω μπροστά μου, από τη μία, τη θέα του χιονισμένου Φαλακρού και το Μενοίκιο, και από την άλλη, το όρος Παγγαίο. Είμαι ένας άνθρωπος δεμένος με τη φύση και οι ήχοι της με βοηθούν να σκέφτομαι. Η φύση παίζει πρωταρχικό ρόλο στη συγκρότησή μου και με καθοδηγεί στα ανεξερεύνητα σκοτεινά είναι μου. Η Δράμα είναι μία μικρή, όμορφη πόλη και μου προσφέρει όσα ερεθίσματα χρειάζομαι για την έκφραση της δημιουργικότητάς μου.
Οι εικαστικοί σήμερα δίνουν ένα θαρραλέο παρόν, στην Ελλάδα. Η πολιτεία βρίσκεται δίπλα τους;
Η τέχνη είναι ένας μοναχικός δρόμος που επιλέγει να διαβεί ο καλλιτέχνης. Όπως έχει πει ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε «ο καλλιτέχνης είναι τέτοιος γιατί δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά και θα το έκανε ακόμη και αν τον απειλούσαν με θάνατο». Σε αυτήν τη μοναχική πορεία, λοιπόν, ο καλλιτέχνης δεν περιμένει την επίσημη πολιτεία να πορευτεί μαζί του, παρόλο που οι συνθήκες είναι ιδανικές αν συμβαίνει αυτό.
Ο Οδυσσέας Τοσουνίδης γεννήθηκε το 1983 στην Τιφλίδα της Γεωργίας. Σπούδασε στην Σχολή Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου και συνέχισε τις σπουδές του στην Εθνική Ακαδημία Καλών Τεχνών της Γεωργίας, όπου έπειτα ολοκλήρωσε μεταπτυχιακό στη γλυπτική.
Συμμετείχε σε διεθνή συμπόσια γλυπτικής στην Ελλάδα και το εξωτερικό και σε περισσότερες από 15 ομαδικές εκθέσεις. Μέχρι στιγμής μετρά 3 ατομικές εκθέσεις. Είναι μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος και του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών της Γεωργίας.
Έργα του βρίσκονται σε διάφορες χώρες όπως Ελλάδα, Κύπρος, Ιράν, Τουρκία, Εσθονία, Πορτογαλία, Τσεχία, Ιταλία, Ρουμανία. Έργα του υπάρχουν σε ιδρύματα και ιδιωτικές συλλογές.
Έχει καταλάβει δύο φορές την πρώτη θέση σε συμπόσια γλυπτικής. Μία φορά, στο διεθνές συμπόσιο γλυπτικής στο Καζακστάν και άλλη μία στην Εσθονία. Ζει και εργάζεται στην Προσοτσάνη Δράμας.
