Η διάκριση Ορεινών- Πεδινών, ανάγεται στην Εθνοσυνέλευση της Γαλλικής Επανάστασης του 1789. Τότε, οι ριζοσπαστικοί με τις πλέον επαναστατικές ιδέες, κατέλαβαν το άνω αριστερό μέρος της αίθουσας της Εθνοσυνέλευσης και ονομάσθηκαν Ορεινοί επειδή τα έδρανά τους ήταν στο ψηλότερο μέρος του αμφιθεάτρου. Μεταξύ των Ορεινών ήταν ο Νταντόν, ο Μαρά, ο Σαιν Ζυστ και άλλοι από την ομάδα των Επαναστατών της Γαλλικής Επανάστασης.
Συντάκτης: Kostas Bertsias
Δημοσιεύτηκε στισ
Τι τίτλο θα δίνατε στην εποχή που ζούμε;
Είμαστε μάρτυρες μιας εποχής που παρατηρούνται τεκτονικές αλλαγές άνευ προηγουμένου σε επίπεδο ευημερίας του ανθρώπου, παγκόσμιας οικονομίας και περιβάλλοντος. Είμαστε καθ’ οδόν προς μια ταχεία εξέλιξη που αφορά οτιδήποτε συμβαίνει γύρω μας και συχνά φαίνεται ανεξέλεγκτη. Νομίζω ότι είναι η περίοδος του σπουδαίου αγνώστου. Πορευόμαστε σε μια εποχή που κυριαρχεί το αναπάντεχο, το απροσδόκητο και το ξαφνικό. Ζούμε καθημερινά σαν να περιμένουμε το αιφνίδιο. Αλλά θεωρώ ότι αυτό ήταν το μεγάλο μάθημα της πανδημίας. Το άγνωστο, βέβαια, είναι σημαντικό γιατί παράλληλα δίνει νόημα στην ανθρώπινη υπόστασή μας.
Μηνάς Καφάτος*
*Μηνάς Καφάτος, διακεκριμένος Έλληνας κοσμολόγος και καθηγητής Υπολογιστικής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Chapman της Καλιφόρνιας.
Το γεγονός ότι μιλάμε την ελληνική γλώσσα, δεν σημαίνει ότι την μιλάμε και σωστά. Πολλά από τα γλωσσικά λάθη που κάνουμε καθημερινά, στον προφορικό και στον γραπτό λόγο, προέρχονται κυρίως από άγνοια ή από αδιαφορία να εξακριβώσουμε αν αυτό που λέμε είναι σωστό.
Το BookSitting, επιθυμώντας να συμβάλει στην ορθότερη χρήση της γλώσσας, αναδημοσιεύει από την ιστοσελίδα Λεξογραφήματασυνήθη γλωσσικά λάθη, αρχίζοντας από το πολύπαθο ρήμα «απαθανατίζω».
«Απαθανατίζω» ή «Αποθανατίζω»; Ποιο είναι το σωστό;
Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Γ. Μπαμπινιώτη):
απαθανατίζω: ρ μετβ {απαθανάτι-σα, -στηκα (λόγ -σθηκα) -σμένος} κάνω να διατηρηθεί (κάτι) στη μνήμη, συνήθ. με τη φωτογραφία, με εικαστικά έργα τέχνης κλπ.· ο φωτογράφος απαθανάτισε τη συνάντηση των δύο ηγετών || ο ζωγράφος απαθανάτισε την ομορφιά της. — απαθανάτιση (η) [μτγν.|. (ετυμ αρχ. < άπ(ο)- + -αθανατίζω < αθάνατος] αποθανατίζω ή αποθανατίζω; Το σωστό είναι απαθανατίζω, δηλ. από + αθανατίζω (< αθάνατος), δηλώνοντας τη σημ. «καθιστώ κάποιον/κάτι αθάνατο». Το αποθανατίζω, προϊόν ανομοιώσεως των αλλεπαλλήλων -α- και παρασυσχετισμού προς τα πολλά σύνθετα με απο- (απο-θαρρύνω, απο-θησαυρίζω, απο-βλέπω κ.τ.ό.), θα σήμαινε περισσότερο το «αποτελειώνω κάποιον, του αφαιρώ κάθε ίχνος ζωής»!
Το χωριό Ασκρη ήταν η πατρίδα του Ησίοδου που ήταν ποιητής, ραψωδός, συγγραφέας και μυθογράφος και θεωρείται ο δεύτερος σπουδαιότερος ποιητής μετά τον Ομηρο. Πίστευε ότι οι Μούσες του Ελικώνα τον προίκισαν με το χάρισμα της ποιητικής δημιουργίας. Η ακριβής ημερομηνία της γέννησής του δεν είναι γνωστή, αλλά υπολογίζεται γύρω στο 800 π.Χ. Το σπουδαιότερο έργο του ήταν η περίφημη «Θεογονία», που αναφέρεται στην απαρχή του κόσμου και στην κυριαρχία των ολύμπιων θεών. Αλλο σημαντικό έργο του που έχει διασωθεί ήταν το «Εργα και Ημέραι», στο οποίο δίνει πρακτικές συμβουλές για την καθημερινή συμβίωση των ανθρώπων.
Η λατρεία των Μουσών, εδώ στα μέρη του βοιωτικού Ελικώνα, εισήχθη από τους Αλωάδες, τους ιδρυτές της Ασκρης, και έκτοτε ονομάζονται Ελικωνιάδες Μούσες. Οι Μούσες του Ελικώνα λοιπόν ήταν αυτές που δίδαξαν στον Ησίοδο την τέχνη της ποίησης και του τραγουδιού όταν αυτός έβοσκε το κοπάδι του στα λιβάδια που απλώνονται στα ριζά του όρους Ζαγαράς. Οι Μούσες ήταν αυτές που κάποτε έδιναν έμπνευση για έργα ειρήνης και πολιτισμού σε θεούς αλλά και ανθρώπους!
Εδώ στη Βοιωτία λατρεύονταν οι τέχνες σαν ύψιστο αγαθό και διοργανώνονταν από τους Θεσπιείς σπουδαίες γιορτές, τα «Μούσεια», προς τιμή των προστάτιδων θεών τους. Σ’ αυτές έπαιρναν μέρος επικοί ποιητές, αυλωδοί και αυλητές. Στις ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή βρέθηκαν τα εννέα βάθρα των αγαλμάτων των Μουσών, ενώ υπήρχε θέατρο, ιερό, βωμός και στοά.
Τα σημαντικότερα αξιοθέατα
Από το χωριό Ασκρη θα προσεγγίσετε με κατεύθυνση βορειοδυτική την Κοιλάδα των Μουσών, την οποία διασχίζει ο Περμησσός ποταμός. Λίγο έξω από το χωριό θα δείτε πάνω σε ύψωμα τα απομεινάρια φραγκικού πύργου του 13ου αιώνα. Αντίκρυ διακρίνεται το ξεροβούνι Πυργάκι στην κορφή του οποίου είναι εμφανής η οχύρωση αρχαίου πύργου που χτίστηκε από τους Θεσπιείς το 371 π.Χ. με σκοπό να ελέγχουν την κοιλάδα αλλά και τις κινήσεις της αντίπαλης πόλης των Θηβών. Σε μικρή απόσταση μπορείτε να αναζητήσετε την εκκλησία, αφιερωμένη στην Ανάσταση του Χριστού που θεωρείται η παλιότερη της Βοιωτίας (9ος αι.).
Επάνω στον χαλικοστρωμένο δρόμο που οδηγεί στην Κοιλάδα των Μουσών συναντάμε τα ερείπια της Επισκοπής, ενός κτίσματος βυζαντινής προέλευσης του 9ου αιώνα. Λίγο ψηλότερα οι γαλλικές ανασκαφές του 1899 έφεραν στο φως τη βάση του βωμού που στήριζαν τα εννέα αγάλματα των Μουσών. Σε μικρή απόσταση εντοπίζεται ο χώρος του αρχαίου θέατρου όπου γίνονται οι εκδηλώσεις προς τιμή των Μουσών.
Ανάβαση στο όρος Ζαγαράς
Από τον αρχαιολογικό χώρο ο χωμάτινος δρόμος ανηφορίζει τις παρυφές του όρους Ζαγαράς, περνά από την κρήνη Χαλίκι και κατηφορίζει προς το χωριό Ευαγγελίστρια από όπου εύκολα θα συνεχίσετε προς Αλίαρτο. Αν έχετε διάθεση για μια γερή πεζοπορική δοκιμασία, να σας ενημερώσουμε ότι από την πηγή Χαλίκι (υψομ. 900) αρχινά το ανηφορικό σημαδεμένο αλλά όχι καλά συντηρημένο μονοπάτι που θα σας φέρει στη θρυλική Ιπποκρήνη (απόσταση 2 χλμ.), η οποία βρίσκεται σε υψόμετρο 1.280.
Πρόκειται για ένα αρχαίο πηγάδι που δημιουργήθηκε σύμφωνα με τον μύθο από τον καλπασμό του φτερωτού αλόγου Πήγασου και αφιερώθηκε στις Μούσες. Παραδίπλα υπάρχουν υπολείμματα βωμού αφιερωμένου στον Δία. Από την Ιπποκρήνη το ασαφές μονοπάτι οδηγεί στην κορφή του Ζαγαρά (υψόμ. 1.525).
📍 Ερχόμενοι από τον Αλίαρτο θα βρείτε το ψυχαγωγικό πάρκο Λίμνης Μουσών, όπου μπορείτε να πιείτε τον καφέ σας και να κάνετε ιππασία ή τοξοβολία. Η μικρή τεχνητή λίμνη είναι ιδανικός χώρος για να παίξουν τα παιδιά και να χαλαρώσουν οι μεγαλύτεροι.
Αυτόν τον ιερό τόπο οφείλουμε να τον προστατεύσουμε
Ισως έχουμε καταντήσει μονότονα επαναλαμβανόμενοι, αφού συνεχώς αναφερόμαστε σε έργα εταιρειών ενέργειας που κατέστρεψαν ή πρόκειται να καταστρέψουν παρθένες ορεινές περιοχές εγκαθιστώντας γιγαντιαία αιολικά πάρκα.
Είναι όμως πλέον γεγονός ότι οι πανέμορφες κορυφογραμμές της πατρίδας μας, που έχουν υμνηθεί από την αρχαιότητα για το κάλλος και την αρμονία τους, παραδίδονται η μία μετά την άλλη στις ορέξεις της αιολικής βιομηχανίας.
Αυτή είναι μια εξαιρετικά βίαιη, πρωτοφανούς έντασης και έκτασης, γεωφυσική αλλαγή που επιχειρείται στην τοπιογραφία της χώρας με ανυπολόγιστες συνέπειες στην πανίδα, τη χλωρίδα και το μικροκλίμα. Ομως και με οικονομικούς όρους να το αποτιμήσουμε, το εθνικό φυσικό κεφάλαιό μας με αυτόν τον τρόπο συρρικνώνεται και φτωχοποιείται και το τουριστικό προϊόν που σχετίζεται με τη φύση αποδομείται και απαξιώνεται στερώντας μελλοντικούς πόρους από τις κοινωνίες που διαβιούν σε αυτό και από αυτό. Οσοι παραβλέπουν ή σκόπιμα υποβαθμίζουν αυτήν την πραγματικότητα είναι σαν να υποστηρίζουν τις έωλες δικαιολογίες των κερδοσκόπων που βαφτίζουν μόνο για το δικό τους όφελος την οικολογική καταστροφή ως «καθαρή πράσινη ενέργεια».
Είναι μια τραγική πραγματικότητα. Οι περισσότερες κορυφογραμμές της Βοιωτίας έχουν πλέον καταντήσει βιομηχανικές περιοχές, αφού έχουν ήδη εγκατασταθεί εδώ εκατοντάδες ανεμογεννήτριες, έχουν διανοιχθεί αμέτρητα χιλιόμετρα νέων δρόμων, έχουν κοπεί χιλιάδες δέντρα και έχουν υψωθεί δεκάδες πυλώνες υψηλής τάσης.
Μέχρι τώρα θαρρείς πως τα τραγούδια του Ησίοδου κρατούσαν μακριά αυτά τα μεταλλικά τέρατα από την Κοιλάδα των Μουσών και το βουνό του, τον Ζαγαρά. Δυστυχώς όμως με τις ευλογίες του κρατικού μηχανισμού οι αδηφάγες πολυεθνικές, που βλέπουν κάθε κορυφογραμμή μόνο ως κερδοσκοπική επένδυση, σχεδιάζουν να καταστρέψουν έναν ιερό και ιστορικό τόπο ο οποίος από την εποχή του Ησίοδου ήταν σεβαστός και μέχρι σήμερα έχει μείνει αλώβητος από ανθρωπογενείς παρεμβάσεις.
Οι δήμοι της περιοχής και οι τοπικές κοινωνίες βρίσκονται σε αναβρασμό και γνωμοδοτούν αρνητικά, το ίδιο και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων αλλά και η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Δυστυχώς όμως το μέλλον του όρους Ζαγαράς και της Κοιλάδας των Μουσών φαντάζει αβέβαιο για πρώτη φορά μετά από 3.000 χρόνια Ιστορίας!
Καθώς διαβαίνουν τα χρόνια θα ’πρεπε να πλησιάζουμε στους στόχους μας. Τα περιττά και τα άχρηστα βαραίνουν υπερβολικά· πολλά –όχι όλα– μπορούμε να τα αποχωριστούμε χωρίς μεγάλη προσπάθεια, κοιτάζοντας έξω από το ανοικτό παράθυρο, στον κήπο μετά την πρωινή βροχή καθώς τα πουλιά βρήκαν ευκαιρία να ξεδιψάσουν. Η δικιά μας δίψα πορεύεται όλο και πιο μειούμενη. Κάπου είχα γράψει, στο περιθώριο ενός βιβλίου κατά πάσα πιθανότητα, πως όταν χάνεις μια διάσταση έχεις παραιτηθεί από κάθε αξίωση απ’ την πραγματικότητα. Διάσταση όχι βάρος. Αυτή είναι μια μεγάλη διαφορά Πολλά πράγματα βέβαια προσεγγίζονται με λάθος τρόπο Θέλω να πω ότι το λάθος συνίσταται στο να αποφασίζεις αυτό που θέλεις να κάνεις πρώτα και μετά να επινοείς λόγους δικαιολόγησης. Βέβαια ό,τι και να κάνεις θα το μετανιώσεις. Θα περιμένω λοιπόν μέχρι να ξυπνήσεις μέσα στη νύχτα και να σβήσεις το φως. Είναι η ώρα που έξω χαράζει. Ακριβώς λίγο πριν το τέλος του μονοπατιού της δικαίωσης.
•Σας έγραφα χτες για την «ιστορική ασυνειδησία» της ΝΔ.Τ ο πόσο υποκριτικό είναι να κατηγορεί τους «άλλους» όταν δεν μπορεί να κάνει αποτίμηση του δικού της ρόλου. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής το ίδιο θα έλεγα και για το ΠΑΣΟΚ και το ΣΥΡΙΖΑ αλλά όλοι ήταν τέλειοι στην Ελλάδα.
Πάντα «δεν φταίω εγώ δεν φταις εσύ φταίνε οι άλλοι». Ιδιαίτερα με θύμωσε η αμετροέπεια για το Γιώργο.Ότι έφταιγε αυτός.Έλεος. Έχω διαφωνήσει με τις επιλογές του στην πρόσφατη πορεία του.Αλλά όχι ότι έφταιγε αυτός για όλα τα δεινά.Μην τρελαθούμε.Γι αυτό θα σας πω αν με αντέξετε πως τα άλογα έπασχαν από κατάθλιψη. •Όταν ανέλαβα το σύνολο της ευθύνης για τον αθλητισμό,γι αυτό φταίει και ο Παύλος και ο Γιώργος που το θέλησαν,το 2009,κλήθηκα κυριολεκτικά να πάρω φτυάρι στη κόπρο του Αυγεία. Δεκάδες φορείς εποπτευόμενοι ο καθένας με την ιδιαιτερότητα του. Ομοσπονδίες,στάδια και πλήθος σωματείων.Τα λεφτά στον κουβά και η μικροπολιτική φαυλότητα ήταν διαχρονικός κανόνας. Άρχισε μια μάχη εξορθολογισμού και κριτηρίων αλλά δεν είναι του παρόντος να τα πω δεν ενδιαφέρουν πια. •Εκεί που είχα τελειώσει το κύκλο και ζούσα τις γκρίνιες των μειώσεων στις χρηματοδοτήσεις και αρνήσεις αιτημάτων θολής κατεύθυνσης και κριτικής στα κριτήρια που έθετα,τα οποία ξεβόλευαν και έφερναν συγκρούσεις, έρχεται η «αρμόδια» και μου φέρνει ένα σχέδιο απόφασης. Είναι μου λέει η επιχορήγηση του ΚΕΙΠΠ.ΚΕΙΠΠ;τ ι είναι αυτό ρώτησα. Κέντρο εκπαίδευσης ιππασίας μου λέει. Αναυδος εγώ.΄Και τι κάνει αυτό ξαναρωτάω. Δεν ξέρουμε κ.Γενικέ τι κάνει εμείς είμαστε αρμόδιοι μόνο να του στέλνουμε χρήματα.Καλά και στέλνετε χρήματα χωρίς να ξέρετε τι κάνει,Έτσι γίνεται εδώ και 5 χρόνια μου απαντά. Η πολιτική ορθότης δεν είχε ακόμα επικρατήσει. Πάτησα ένα άγριο μπινελίκι χωρίς κακές λέξεις αλλά μπινελίκι.Φέρτε μου το τηλ.φώναξα.Παίρνω ο ίδιος.ΚΕΙΠΠ;παρακαλώ θέλω να εκπαιδευτώ στην ιππασία.Πότε να έρθω;Δεν γίνεται κύριε μου απαντά σκαιά η υπάλληλος.Έχουμε αναστείλει τα προγράμματα από το 2004.Γιατί ρωτάω;Δεν συνεχίζω. •32 υπάλληλοι χωρίς καμία πραγματική δραστηριότητα έπαιρναν το μισθό κατ οίκον. Έχαιραν μονιμότητας.Νοσηλεύτριες κτηνών,κτηνίατροι,οδοντίατροι,σταβλίτες,βοηθοί. Πόσα άλογα έχετε ρώτησα αγριεμένος.12 μου είπαν. Αλλά 4 είναι υπέργηρα ,τρία είναι έγκυα, ένα έχει μεγάλο πρόβλημα με το νύχι του και τα άλλα είναι μικρόσωμα δεν αντέχουν. Η μόνη ειδικότητα που ήταν αναγκαία ήταν ο Ψυχίατρος αλόγων. Αλλά δεν είχαμε τέτοια.Τα κακόμοιρα κλεισμένα έπασχαν από ανία από κατάθλιψη.32 υπάλληλοι για 12 ανενεργά καταθλιπτικά άλογα. •Το ΚΕΙΠΠ καταργήθηκε. Τα άλογα διετέθησαν για εκπαιδευτική ψυχαγωγική ιππασία σε παιδιά με νοητική υστέρηση,οι υπάλληλοι πήραν μετάταξη,δεν έχασαν τη δουλειά τους .Μας πήρε ένα χρόνο για να γίνει αυτό. Η συνεννόηση των συναρμόδιων ήταν χελωνοειδης. Ενόσω γινόταν η μετάβαση μέγας και πολύς παράγων του ΠΑΣΟΚ σε θεσμική θέση,αείμνηστος πλέον,με πήρε τηλ.Μην τους πειράζεις αυτούς δεν είναι δεξιοί,είναι δικά μας παιδιά εμείς τους βάλαμε η ΝΔ τους κράτησε. •Ελλάς το μεγαλείο σου.
Ο θάνατος του Μωυσή Ελισάφ πενθείται τόσο ομόθυμα όσο κανείς άλλος. Ο δήμαρχος, δάσκαλος, διανοούμενος και γιατρός κατάφερε μέσα από τη σύντομη και ατελή αυτοδιοικητική θητεία του να σπάσει το στίγμα της εβραϊκότητας σε ένα περιβάλλον “υπόκωφου αντισημιτισμού”.
Ο τίτλος θέλει να πει κάτι σοβαρό, χρησιμοποιώντας όμως ένα λογοπαίγνιο: με τρεις λέξεις που παραπέμπουν σε κάτι συναφές, αλλά όχι όμοιο: τον δήμο, το έθνος και το γένος.
Δεν μπορώ εύκολα να σκεφτώ προσωπικότητα, ο θάνατος την οποίας πενθείται τόσο ομόθυμα όσο αυτός του Μωυσή Ελισάφ. Δεν μου κάνει εντύπωση όμως. Το περιμέναμε όλοι που γνωρίζαμε το πνευματικό και ηθικό εκτόπισμα του ανθρώπου, του δασκάλου, του διανοούμενου, του γιατρού, του δημάρχου. Ακόμα και ο υπουργός Εσωτερικών Μ. Βορίδης εξέδωσε σχετική ανακοίνωση, στην οποία όμως δεν αναφέρει τίποτε για την εβραϊκή ταυτότητα του ανδρός.
Θα σκεφτεί κανείς: «Μα γι’ αυτό τον τιμούμε; Επειδή ήταν Εβραίος; Ή επειδή ήταν σπουδαίος άνθρωπος;». Τον τιμάμε, και τον τιμά το πανελλήνιο διότι ήταν τόσο σπουδαίος που κατάφερε να σπάσει το στίγμα της εβραϊκότητας σε ένα περιβάλλον «υπόκωφου αντισημιτισμού» – όπως ο ίδιος χαρακτήριζε την Ελλάδα – και να γίνει ο πρώτος Εβραίος δήμαρχος της. Αυτό ήταν το γεγονός της εκλογής του Ελισάφ, γι’ αυτό ήταν και ο μόνος Έλληνας δήμαρχος του οποίου η εκλογή απασχόλησε ακόμα και τον διεθνή τύπο τον Ιούνιο του 2019.
Ως Εβραίος κομμουνιστής, αν και γιατρός, ο Μωυσής έλαβε την «τελευταία ειδικότητα» στον στρατό, μουλαράς και όχι υγειονομικός ως όφειλε. Διότι ο Ελισάφ, όπως όλοι οι Εβραίοι στην Ελλάδα, μαζί με τις υπόλοιπες μειονότητες λογίζεται επισήμως ως «αλλογενής» πολίτης.
Ο μέχρι προχθές Δήμαρχος Ιωαννίνων, αυτός που σήμερα πανεθνικά πενθούμε, δεν λογίζονταν ως «Έλλην το γένος». Θα ρωτήσει κανείς: «Μα υπάρχουν δύο κατηγορίες πολιτών στη χώρα μας; Και τι γίνεται το άρθρο 4 του Συντάγματος που προβλέπει ότι “οι Έλληνες πολίτες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου”;». Και όμως, η πικρή αλήθεια είναι ότι και σήμερα ακόμη υπάρχουν δύο κατηγορίες Ελλήνων πολιτών. Οι «Έλληνες το γένος» και οι «μη Έλληνες το γένος». Ομογενείς κι αλλογενείς. Οι ομογενείς είναι αυτοί που έχουν ελληνική καταγωγή και οι αλλογενείς αυτοί που είναι «άλλου γένους»: Εβραίοι, Αρμένιοι, Μουσουλμάνοι και όλες οι θρησκευτικές μειονότητες ανήκουν στην ομάδα των «αλλογενών». Αλλογενείς όμως κατά καιρούς έχουν θεωρηθεί όλοι οι «ανεπιθύμητοι» συμπατριώτες μας: από τους ρουμανίζοντες βλάχους έως και τους σλαβομακεδόνες «φυγάδες».
Οι αλλογενείς Έλληνες είναι αυτοί που δεν έχουν ελληνική καταγωγή και ελληνορθόδοξη θρησκεία και ως εκ τούτου θεωρούνται «εύθραυστης εθνικής συνείδησης». Μέχρι το 1998, οι αλλογενείς υπήρξαν συστηματικά στόχοι αφαίρεσης ιθαγένειας ενώ μέχρι πολύ πρόσφατα δεν κρίνονταν ικανοί για «εθνικά» νευραλγικές θέσεις, όπως στρατιωτικοί και συμβολαιογράφοι. Σήμερα «αλλογενείς» είναι οι περισσότεροι αλλοδαποί που πολιτογραφούνται Έλληνες. Και παραμένουν αλλογενείς μετά την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας.
Από την άλλη, η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Ιθαγένεια, την οποία η Ελλάδα έχει υπογράψει, πλην όμως δεν έχει κυρώσει, προβλέπει ότι οι κανόνες των κρατών-μελών σχετικά με την ιθαγένεια «δεν θα περιέχουν καμία διαφοροποίηση ή πρακτική που οδηγεί σε διάκριση στη βάση του φύλου, της θρησκείας, φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής» (άρθρο 5). Η Ελλάδα δεν μπορεί να επικυρώσει αυτή τη Σύμβαση, διότι όλο το δίκαιο της ελληνικής ιθαγένειας βασίζεται ανυπερθέτως στη διάκριση «ομογενών» και «αλλογενών».
Και φυσικά οι κατεξοχήν αλλογενείς είναι οι ετερόθρησκοι δηλαδή, πρωτίστως Εβραίοι και μουσουλμάνοι. Ο Εβραίος, όσο κι αν αγαπάει αυτή τη χώρα, θεωρείται αμετάκλητα «αλλογενής». Η ελληνική πολιτεία προμήθευε τους προγόνους του Μωυσή Ελισάφ με ταξιδιωτικά έγγραφα μιας διαδρομής προς την Παλαιστίνη, μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με αντάλλαγμα την ελληνική τους ιθαγένεια. Έτσι, σχεδόν όλοι οι Εβραίοι που δεν είχαν εξοντωθεί από τους ναζί κατά τη διάρκεια της Κατοχής, αποδήμησαν προς Παλαιστίνη «άνευ επιστροφής» με «αντιπαροχή» την ελληνική ιθαγένεια. Ελάχιστοι έμειναν στην Ελλάδα. Μόλις το 2011, το κράτος σπεύδει να διορθώσει την αδικία αυτή προβλέποντας ότι όσοι γεννήθηκαν έως το 1945 μπορούν να επανακτήσουν την ιθαγένειά τους.
Μια εξαίρεση ήταν η εναπομείνασα οικογένεια του Εβραίου ήρωα του Αλβανικού Μετώπου Μαρδοχαίου Φριζή, η οποία ακόμη ψάχνει την αναγνώριση της θυσίας του σπουδαίου προγόνου της στην Πρεμετή το 1940. Δεν είναι διόλου αυτονόητο για την Ελλάδα να αναγνωρίσει ότι ο αξιωματικός που χαρίζει την πρώτη νίκη στο ελληνοαλβανικό μέτωπο το 1940 είναι Εβραίος… Και σήμερα ακόμη.
Ο αλλογενής εκλιπών Μωυσής Ελισάφ είχε, ως προσωπικότητα, κάτι το αυθεντικά οικουμενικό και στέρεο, το οποίο κατάφερε να «εξημερώσει» σε σημαντικό βαθμό τα αντανακλαστικά του παραδοσιακού αντισημιτισμού της πόλης του — και όχι μόνο. Αναδείχθηκε συνάμα σε προνομιακό συνομιλητή του προέδρου μιας συντηρητικής κυβέρνησης σε βαθμό που δημιουργούσε ενόχληση στους αριστερούς πρώην συντρόφους του, εμού συμπεριλαμβανομένου.
Και όμως, αυτό ήταν, εκτός όλων των άλλων, μια προσπάθεια πολιτικής εδραίωσης ενός ανθρώπου που ένιωθε τους αποκλεισμούς εκεί που οι υπόλοιποι δεν μπορούσαμε. Γιατί ένας κοσμικός Εβραίος Έλληνας αναθεωρητής αριστερός –αυτή ήταν η σύνολη ταυτότητα του Ελισάφ– έχει πιο αναπτυγμένα τα ραντάρ της επιβίωσης ως μακρόπνοη στρατηγική και όχι ως τακτικό ελιγμό. Γι’ αυτό η πολιτική του ένταξη και δράση δεν υπήρξε δογματική και διχαστική, αλλά είχε ανέκαθεν τα γνωρίσματα ενός ανθρώπου με μεγάλη παιδεία, που τραγουδάει, σκέφτεται, αμφιβάλλει, συζητάει, ρωτάει, αναθεωρεί, δίνει. Γι’ αυτό αγαπήθηκε.
Η σύντομη και ατελής αυτοδιοικητική θητεία του Μωυσή Ελισάφ δεν άφησε το στίγμα της στην καθημερινότητα των Ιωαννίνων, κι ούτε θα μπορούσε. Άφησε όμως την αύρα ενός κοσμοπολιτισμού αντίστοιχου με αυτό που κληροδότησε ο Γιάννης Μπουτάρης στη Θεσσαλονίκη. Άφησε, τέλος, ανεξίτηλο στίγμα στον αγώνα για μια κοινωνία ίσων χωρίς ρατσισμό σε μια πόλη στην οποία το εβραϊκό στοιχείο υπήρξε ανέκαθεν το πιο ενσωματωμένο στην πολιτική κοινότητα. Επιτέλους, ο πρώτος Εβραίος δήμαρχος σε όλη την Ελλάδα! Το γεγονός είχε και θα έχει μεγάλη συμβολική σημασία στη μακρά διάρκεια.
Όσο ρίγος και αποστροφή δημιούργησε στους Έλληνες αντισημίτες το γεγονός του πρώτου Εβραίου δημάρχου στην Ελλάδα, άλλο τόσο συγκίνησε τους δημοκρατικούς πολίτες αυτής της χώρας. Αυτούς που σήμερα πανδήμως πενθούνε. Αριστερά και Δεξιά.
Ελάχιστη τιμή στη μνήμη του εκλιπόντος είναι να παλέψουμε ώστε η ελληνική έννομη τάξη να αφήσει πίσω της τα απολιθώματα της «αλλογένειας» που καταδίκασαν τους περισσότερους άξιους μειονοτικούς στο περιθώριο διότι δεν θεωρούνταν «δεόντως» Έλληνες. Ας είναι η απώλεια του αγαπημένου Μωυσή Ελισάφ μια ευκαιρία να δούμε τις προοπτικές του ελληνικού λαού ως δήμου του μέλλοντος και όχι ως γένος του παρελθόντος.
Αυτή είναι η ύψιστη κληρονομιά του μεγάλου αυτού ανδρός.
Διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που πρωτοδημοσιεύτηκε στις 17 Φεβρουαρίου του 1892 στην εφημερίδα «Εφημερίς» των Αθηνών.
Το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Αποκριάτικη Νυχτιά» πρωτοδημοσιεύτηκε στις 17 Φεβρουαρίου του 1892 στην εφημερίδα «Εφημερίς» των Αθηνών. Είναι έργο αθηναϊκό, ηθογραφικό, σατιρικό και αυτοψυχογραφικό, γιατί ο Σπύρος Βεργουδής είναι ο ίδιος ο Παπαδιαμάντης, στα πρώτα δραματικά του χρόνια στην Αθήνα.
Εάν δεν ήτο επιμελής σπουδαστής ο Σπύρος ο Βεργουδής, και δεν είχε τυχόν πως να περνά τας ώρας του, κατά τας πολυημέρους διακοπάς των εορτών και της Απόκρεω, ηδύνατο να εύρη δουλειά καθήμενος εις το παράθυρον και θεώμενος και ακούων τα τελούμενα. Δεν ήτο δρόμος, ήτο αυλή, παμπάλαιος, ευρεία, ακανόνιστος, με τους τοίχους υψηλούς αλλ’ ανίσου ύψους, περιβάλλουσα μίαν των παλαιοτέρων οικιών παρά την ανέρπουσαν εσχατιάν της αρχαίας πόλεως, προς την Ακρόπολιν, υψηλά, παρά το Αγιοταφίτικον. Αι τρείς ενοικάρισσαι του ισογείου, η κυρα Κατίγκω η Χρίσταινα, μετά της αγάμου αδελφής της Φρόσως, και η γριά Βαγγελή η Λεμονού, μετά της κόρης της ,της Γεώργαινας, και η Σταματούλα η Γεμενίτσα μετά της ψυχοκόρης της τής Μαρούσας, εμάλωναν διά το κάθε τι, συχνότατα, σχεδόν τρις της εβδομάδος. Συνήθως, η κατέχουσα το μεσαίον οίκημα, η Λεμονού, πότε εκ της παραμικράς αφορμής, πότε άνευ αφορμής ωρισμένης, τα έβαζε σήμερον με την μίαν, αύριον με την άλλην των δύο γειτονισσών της. Και τας μεν εορτάς, αντί να ευρίσκωσιν ύλην όπως κακολογώσιν άλλας έξω της αυλής διερχομένας ή ησύχως εις τας οικίας των καθημένας γυναίκας, προχειρότερον εύρισκον να τα χαλούν μεταξύ των. Εάν τυχόν η μία των τριών, η αδελφή της μιας ή η κόρη της άλλης εστολίζετο, η άλλη έμενε πεισματωδώς με τα καθημερινά της, δια να έχει αφορμήν να κακολογή την στολισμένην, ότι «δεν ξέρει να φορέση το φουστάνι της», κι έλεγε· «Κοίταξέ τηνε! μου στολίστηκε σα νύφη· το χάλι της δεν το βλέπει!». Τας δε καθημερινάς, άλλοτε αι δύο, άλλοτε και αι τρείς, είχαν μπουγάδα, και όλον το πλυσταρίον, και όλος ο χώρος της αυλής, δεν τας ήρκει δια ν’ απλώσωσι τα μοσχοπλυμένα των. Συχνά η γρια-Βαγγελή η Λεμονού, αφού ωνείδιζε την εκ δεξιών και την εξ αριστερών πάροικον της, ως απρόκοφτην, ως άπραχτην, ως απασσάλωτην, αυτή πρώτη θέτουσα το «πρόσφωλο», αίφνης ειρήνευεν, εμειδία, κι’έλεγεν ότι αυτή έχει δουλειά να κάμη, ότι δεν «χαλά τη ζαχαρένια της», και ότι δεν τας συνερίζεται ν’ απαντά εις τας μομφάς των. Άλλοτε πάλιν η Σταματούλα η Γεμενίτσα έπαιρνε λόγια από τη μίαν κι έβαζε μαναφούκια εις την άλλην, και είτα εν ανέσει ενετρύφα εις τον καυγάν, ισταμένη παράμερα. Εμάλωναν διά κάθε πράγμα, δια μίαν σκάφην αναποδογυρισμένην ολίγον λοξά εις το πλυσταρείον, δι’ ολίγες σταλαματιές θερμού χυθείσας κατά γης, δι’ ολίγας δράκας στάκτης περισσότερον ή ολιγώτερον ριφθείσας εις την κόφαν. Μιά των ημερών, η γραία Βαγγελή εθύμωσεν εναντίον της Κατίγκως της Χρίσταινας, διότι αύτη εκαυχήθη ότι πληρώνεται προς είκοσι λεπτά τα υποκάμισα της κόλλας, και την ωνόμασε «τριγυρισμένην» και «πομπιωμένην», άλλοτε πάλιν η Κατίγκω εσήκωσε χείρα εναντίον της Μαρούσας, της ψυχοκόρης της Σταματούλας, καλέσασα αυτήν, δεκατετραετή μόλις, «μωρή μπασταρδού!» διότι την είδε νίπτουσαν τας χείρας πλησίον εις την κόφαν της μπουγάδας με τα ρούχα. Με αυτά επερνούσαν τας ημέρας των εις την ευρείαν αυλήν της παμπαλαίου οικίας αι τρεις αύται πτωχαί γυναίκες. Την εσπέραν πάλιν, ο Σπύρος ο Βεργουδής θα εύρισκε δουλειάν, αν ήθελε, με σβηστήν την λάμπαν, να μένη εις το ανώγειων δωμάτιόν του και να ίσταται όπισθεν του ανατολικού παραθύρου, κατασκοπεύων τους εισερχομένους, ή να κολλά το ούς εις την κλειδότρυπαν, ακροώμενος λόγους και κρότους και ψιθυρισμούς. Αύτη ήτο η κυρία είσοδος της οικίας, δι’ ης εισήρχετο και αυτός εις το πενιχρόν δωμάτιόν του, είσοδος επίσημος, δια της οποίας έμβαιναν όλοι οι συγγενείς, φίλοι και γνώριμοι της οικίας, κατά εκατοντάδας αριθμούμενοι. Και αν ήθελε να μεταβή προς στιγμήν εις το άλλο παράθυρον του δωματίου του, προς μεσημβρίαν βλέπον, απ’ εκεί θ’ αντίκρυζε την άλλην, την μικράν είσοδον, συνεχομένην με το μαγειρείον, όπου διημέρευε συνήθως η κυρία Ζαχαρού, η μήτηρ της οικογενείας, καπνίζουσα ανέτως τα σιγαρέττα της. Ήτο οικία όπου ηδύνατό τις να παίξη εν ανέσει το κρυφτάκι, και άλλας παιδιάς. Δύο άνθρωποι, ο πρώτος κυνηγούμενος υπό του δευτέρου, ή αδιακρίτως κυνηγούντες αλλήλους, χωρίς να φαίνεται τις ο διώκων και τις ο φεύγων, ηδύναντο να εισέρχονται και να εξέρχονται αλλεπαλλήλως δια των δύο θυρών, επί ημέρας και νύκτας, χωρίς ο εις να φθάση ποτέ ή ν’ αντικρύση τον έτερον. Και αν επέστρεφε πάλιν προς το παράθυρον το ανατολικόν, ή προς την μικράν του θύραν, και επεσκόπει την κυρίαν είσοδον, εκεί ήκουεν, άμα ενύκτωνε, κάθε πέντε κάθε δέκα λεπτά, να κρούεται η θύρα, και εισήρχοντο οι επισκέπται, και τότε ήκουε καλησπέρες και χαιρετισμούς και προσρήσεις, κι ενίοτε φιλήματα… μεταξύ γυναικών, οία συνηθίζουσι φορτικώς ν’ ανταλλάσωσιν αι απόγονοι της Εύας, κατά τα εξιππασμένα και φραγκοποτισμένα ήθη μας. Σπεύδω να είπω, προς καθησύχασιν του αναγνώστου, ότι τα ήθη της οικογενείας, περί ης ο λόγος, ανειμένα κατά το φαινόμενον, πράγματι ήσαν αυστηρά. Αλλ’ η οικία έπλεεν εις το μεταίχμιον το αόριστον και αβέβαιον, εις το λυκόφως εκείνο, μεταξύ παραδόσεως και νεωτερισμού, όπερ ως λυκόφως δεν δύναται να διαρκέση, αλλ’ αναγκαίως θα υποχωρήση εις τον ζόφον και θα γίνη νύξ. Ήσαν ομολογουμένως άνθρωποι αισθηματίαι, φιλόφρονες, ανοικτόκαρδοι. Γνωρίμους είχαν το ήμισυ της πόλεως και αν ημέρα παρήρχετο χωρίς ν’ αυξήσωσι κατά μίαν τουλάχιστον τας γνωριμίας των, αι δύο κόραι θα εθεώρουν ως χαμένην την ημέραν εκείνην. Επειτα, ήσαν αι ημέραι της Απόκρεω, και ο κόσμος έξω διεσκέδαζε. Μόλις ενύκτωνε, και ο νέος, ο μονάζων εν τω δωματίω του, ήκουε φωνάς, άσματα, κιθαρισμούς, έξω της αυλής. Και αν επ’ ολίγα λεπτά έμενεν έρημος εισερχομένων επισκεπτών ο μικρός πρόδρομος, και ο άγριος νέος ετόλμα να εξέλθη έως τον εξώστην με την παλαιάν λιθίνην κλίμακα, τον ζευγνύοντα την οικίαν με τον τοίχον της αυλής, και προέκυπτε την κεφαλήν δια της αυλείου θυρίδος, της φραγμένης με σίδηρα, ως θυρίδος ειρκτής, δια να κοιτάξη εις την οδόν, θα έβλεπε, κατά ζεύγη, κατά τετρακτύας, κατά εξάδας, ισταμένους τους κιθαρωδούς της νυκτός κάτωθεν της θυρίδος, επί του όχθου της ανωφερούς οδού, εξαγγέλοντας εν χορδαίς και οργάνω τα αιώνια παράπονά των κατά της σκληρότητος των δύο νεανίδων. Διότι όλοι οι νέοι της γειτονιάς, και όχι ολίγοι από άλλας συνοικίας ήσαν ερωτευμένοι με τας δύο αδελφάς. Τούτων τινές ηγάπων μάλλον την Μέλπω, άλλοι μάλλον την Κούλαν· οι δε πλείστοι τας ηγάπων και τας δύο. Πολλοί αυτών ήσαν εκ των γνωρίμων της οικίας, αλλ’ εάν ήσαν προς καιρόν, εκ μικράς παρεξηγήσεως, εις δυσμένειαν, ή εάν εκ του πλήθους των επισκεπτών, δεν υπήρχε δι’ αυτούς χώρος εν τη συναναστροφή μιας εσπέρας, έπαιρναν την κιθάραν των, τα μανδολίνα των, τες φυσαρμόνικες των, και με τους φθόγγους της μουσικής εζήτουν ν’ αποκοιμίσωσι τον πόνον της καρδίας.
Αν και όλα τα Σάββατα του έτους είναι αφιερωμένα στις ψυχές των χριστιανών, που έχουν αποβιώσει ανά τους αιώνες, με την ελπίδα της ανάστασής τους κατά τη Δευτέρα Παρουσία, σύμφωνα με τις Γραφές, η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία τιμά και ειδικά τη μνήμη τους τα δύο προαναφερθέντα Σάββατα.
Η Χριστιανική Εκκλησία τιμά το σώμα του ανθρώπου ως «ναόν του εν ημίν Αγίου Πνεύματος» και διδάσκει ότι αυτό θα αναστηθεί κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, για να ενωθεί με την αθάνατη ψυχή. Γι’ αυτό απορρίπτει την καύση των νεκρών, την οποία θεωρεί ειδωλολατρική συνήθεια, και υιοθετεί την ταφή των νεκρών, ευχόμενη υπέρ αυτών.
Τα δύο Ψυχοσάββατα τιμώνται από τους πιστούς με μνημόσυνα στις εκκλησίες, τρισάγια στους τάφους των προσφιλών τους προσώπων, μοίρασμα κολλύβων και ελεημοσύνες στους φτωχούς («ψυχικό»). Το έθιμο απαγορεύει την εργασία, σύμφωνα το δίστιχο:
Ανάθεμα που δούλεψε τα τρία τα Σάββατα Της Κρεατινής, της Τυρινής και των Αγιοθοδώρων.
Το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής λέγεται και του Ρουσαλιού, επειδή έλκει την καταγωγή του από τη ρωμαϊκή γιορτή των Ρουσαλίων ή Ροζαλίων. Είναι η ημέρα, που σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία, οι ψυχές επιστρέφουν στον Κάτω Κόσμο, αφού κατά τη διάρκεια της πασχαλινής περιόδου κυκλοφορούσαν ελεύθερα πάνω στη γη. Τη θλίψη των ψυχών, αλλά και των οικείων τους, εκφράζει το δίστιχο:
Όλα τα Σάββατα να παν, να παν και να γυρίσουν Το Σάββατο του Ρουσαλιού να πάει, να μην γυρίσει.
Στο Ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων, που όμως δεν αναγνωρίζεται από την Εκκλησία, αναφέρεται και η παλαιότερη συνήθεια των ανύπαντρων κοριτσιών να τοποθετούν τα κόλλυβα κάτω από το μαξιλάρι τους και να παρακαλούν τον Άγιο να φανερώσει στον ύπνο τους τον άνδρα που θα παντρεύονταν.
