Του Μ. Καφφετζάκη (ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ “ΠΑΤΡΙΣ” 24/09/2016)
Σε μια ανταγωνιστική κοινωνία, διαποτισμένη με θεωρίες συνομωσίας, με έντονα τα δείγματα αντικοινωνικής καχυποψίας, ο νέος εγωισμός έχει πετύχει την απόσταση κι έχει κτίσει το ατομικό. Έχοντας περάσει στον τροπικό των ανταλλάξιμων και εικονικών σχέσεων, λείπει η διάπυρη προσπάθεια να πλησιάσει ο ένας τον άλλον, λείπει η προσέγγιση του βλέμματος κι εκείνη η στιγμιαία ματιά που περιέχει τη λάμψη της αποδοχής και της συμπάθειας, λείπει και η θέρμη μιας οικείας χειρονομίας. Σήμερα που όλα γύρω είναι τόσο ρευστά, δεν έχει παρά να προσέξει κανείς μια επικοινωνιακής φύσεως διαφορά για να κατανοήσει τη μεγάλη αλλαγή στις αντιλήψεις και τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Η ειδοποιός διαφορά των συνηθειών, κυρίως των νέων, είναι ότι η καινούργια διάσταση των πραγμάτων αναδεικνύεται μέσα από την ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ.
Διαβάζοντας την έκρηξη της Ιντερνετικής επανάστασης σε παρατεταμένο χρόνο, (από την γένεση ως τη μορφοποίηση του δικτύου) αποκαλύπτεται όχι σαν ανασκαφή αλλά σαν έμπνευση μια ακμάζουσα αυτοκρατορία με την αστραφτερή πρόσοψη ενός μοντέρνου καταναλωτικού και θεαματικού κόσμου. Σερφάροντας στους πληροφορικούς ωκεανούς σε περισυλλέγει μια περιέργεια και μια περιπλάνηση να τρέξει τ’άγγιγμα του νου σε κάτι άλλο. Σαστισμένος στη μετάφραση του νέου αυτού βιότοπου, ο σύγχρονος άνθρωπος κινείται σπασμωδικά μεταξύ του νέου και του παλιού, του κοινότοπου και του εξωτικού, του εαυτού του και του άλλου. Έχοντας εκμετρήσει προ πολλού το ξεφύλλισμα του βιβλίου, την πέννα και το χαρτί, έχει αφαιρεθεί σ’έναν κόσμο γεμάτο μικρές ορθογώνιες οθόνες που κοιτάζει σχεδόν όλη μέρα, ξεχνώντας την έξαψη της χειρονακτικής εργασίας και των δεξιοτήτων. Ξορκίζοντας με τη νέα αυτή τάση την άδικη σύγκριση με τις προγονικές μορφές εκχώρησης του χρόνου του, είδε το παιχνίδι με το διαδίκτυο σαν κάτι νέο και συναρπαστικό, που λειτουργεί σαν βαλβίδα αποσυμπίεσης και σαν ανάχωμα ενάντια στη μιζέρια, τη συρρίκνωση και τον πεσιμισμό. Κόντρα στην άχαρη καθήλωση στο σπίτι με όρους δεσμωτηρίου που οδηγεί στην παραίτηση και στην ήττα των ονείρων, η άσκηση με το Internet, προσφέρεται σαν υφάδι για να φτιάξει κανείς ένα δικό του μικρό σύμπαν που μπορεί να χωρέσει όσα και όσους αγαπάει. Μοναχική φύση και άνθρωπος της εσωτερικής περιδιάβασης, ο σημερινός, αφοσιωμένος στα στενά πλαίσια της επιφάνειας της ζωής του, βλέποντάς την να ξετυλίγεται πάνω στην έλλειψη και την απουσία, είδε την κατ’οίκον κοινωνικοποίηση σαν μια δυνατότητα να βγει από την απομόνωση και να δει το θυμικό του ν’ανακάμπτει. Η εξοικείωση με τα ιντερνετικά ήθη διαμορφώνει ένα νέο status όπου μιλούν οι δικές του αποκλειστικά φωνές, έναν τόπο που μπορεί να ονειρευτεί και να διαφυλάξει μην τυχόν και χαθεί.
H είσοδος «στο πολυσύχναστο καφενείο» του FB, είναι ένα καλοδεχούμενο σύμπτωμα μιας λυτρωτικής μελαγχολίας που αποψύχει τις παγωμένες επικοινωνιακές συμβάσεις, ενθαρρύνοντας την διαπραγμάτευση που σαν πετύχει μπορεί να οδηγήσει στην αμοιβαιότητα, στη συνεννόηση, στη συγκατοίκηση, στην ανοχή, θρυμματίζοντας τους τύπους και την υποκρισία αφού μέσα από ΄κει μπορεί να μοιραστεί ότι τον συνέχει, φόβος, χαρά, ελπίδα.
Κατανοώντας εύκολα το ορατό από το αφηρημένο, η οθόνη του FB αφηγείται την φωταψία μιας παρουσίας συνοδευμένης από λόγια περιωπής. Ένα αμυδρό χαμόγελο μπορεί να εξημερώσει τους εφιάλτες, να λειάνει την οξύτητα και να χαλαρώσει την ένταση, ενώ όσο δυσπρόσιτος και να είναι κανείς στην ιδιωτική του ζωή τόσο προσβάσιμος γίνεται στην επικράτεια του «φατσοβιβλίου». Ωστόσο, όπως επισυμβαίνει της ανέλιξης κάθε μύθου, την εκκωφαντική διάδοση της ιντερνετικής μανίας παραμονεύει το σύνδρομο του παροξυσμού και της φετιχοποίησης. Άλλως ειπείν, την υπερέκθεση στο διαδίκτυο σημαδεύει το ελάττωμα του αχαλίνωτου πάθους και της εξάρτησης με παρενέργειες ναρκωτικού. Ο χρήστης είναι δύσκολο να ξεχωρίσει τις χρήσιμες ιδέες από τον πολτό της χαλκευμένης και χύμα πληροφόρησης. Επειδή στον καθρέπτη όλα διαβάζονται ανάποδα, με τις συνεχείς αναρτήσεις των selfies στο FB, όλοι όσοι κορδώνονται τοποθετώντας τον εαυτό τους σ’ένα βάθρο για να τον θαυμάζουν, είναι σαν να αυτοεγκλωβίζονται σε ναρκισσιστικές ιδεοληψίες, αγνοώντας ότι το ιδιωτικό άβατο αφήνει περιθώρια στον άλλον να γνωρίσει έναν πλαστό εαυτό, εκθέτοντας στο ξέφωτο πτυχές μιας άβολης αλήθειας.
Οι εμπειρίες δεν καταξιώνονται όταν ανεβαίνουν στο FB, βγαίνουν ταξικές διαιρέσεις, υποψίες, παραλογισμοί και παραποιήσεις.
Όπως είναι αναμενόμενο η νέα αυτή πρόκληση βρίσκει κοινό χωρίς προηγούμενη εμπειρία, ιστορική γνώση και αντισώματα. Χωρίς την αίσθηση του μέτρου, οι κατ’επίφαση φωστήρες της νέας κοπής διαπαιδαγώγησης, έξω από τον κύκλο των ψηφιακών συναναστροφών, μοιάζουν να είναι αδιάβαστοι στην ανάγνωση της παλιάς αναλογικής γραμματικής, σαν να μιλούν Ελληνικά με άτεχνη προφορά.
Τέλος, επειδή η ψηφιακή επέλαση είναι μονόδρομος, ας ευχηθούμε οι νέοι μας να πάνε μπροστά, να πιστωθούν το καλό και να χρεωθούν το λάθος, και ας μην παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι: «Η τεχνολογία τιμωρεί αυτούς που την αγνοούν, ενώ μπορεί να γίνει εξ’ίσου ανάλγητη γι αυτούς που την ακολουθούν».