ΤΑΠΙΛΤΑΤ: Αποτυχημένη επένδυση με σύμβουλο την κυβέρνηση

Το κτίριο στην οδό Ευπόλιδος 8 το έχω συνδέσει με την εταιρεία Ακρόπολις Χρηματιστηριακή. Είχα επισκεφθεί εκεί τον πρωταγωνιστή του σκανδάλου των δομημένων ομολόγων, που συντάραξε την προμνημονιακή Ελλάδα και επιβάρυνε πολιτικά την κυβέρνηση Καραμανλή. Ήταν ο επικεφαλής της εταιρείας Σοφοκλής Πρινιωτάκης, που κατηγορήθηκε για την επ’ αμοιβή (μίζα) πώληση δομημένων ομολόγων σε διαχειριστές ασφαλιστικών ταμείων. Αργότερα –μετά την πρώτη δια ζώσης συνάντησή μας– συνομιλούσα μαζί του κάθε Τρίτη και Πέμπτη σε σταθερές ώρες, 19:45 το βράδυ, καθώς το καρτοτηλέφωνο του Κορυδαλλού είχε μεγάλη ουρά.Ο Πρινιωτάκης πέθανε προτού τελειώσει η δίκη των δομημένων ομολόγων και η αλήθεια είναι ότι, αν τα ταμεία είχαν γεμίσει δομημένα ομόλογα σαν κι αυτά για τα οποία καταδικάσθηκαν οι εμπλεκόμενοι σε αυτήν την υπόθεση, οι συνταξιούχοι θα είχαν χάσει λιγότερα από όσα έχασαν είτε με τα σταθερά ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, είτε με τοποθετήσεις σε διάφορες μετοχές, όπως αυτές της Τράπεζας Αττικής.Δύο ορόφους πάνω από το γραφείο που ανήκε άλλοτε στον Σοφοκλή Πρινιωτάκη βρίσκεται ο λόγος για τον οποίον είμαι ξανά εδώ: η πιο αμφιλεγόμενη επένδυση αποθεματικών ταμείου σήμερα. Στον έβδομο όροφο της Ευπόλιδος 8 βρίσκεται το γραφείο ενός από τους δύο συλλόγους τραπεζοϋπαλλήλων που πρωταγωνιστούν στο ΤΑΠΙΛΤΑΤ(το ένα από τα δύο επικουρικά ταμεία των τραπεζοϋπαλλήλων), τα αποθεματικά του οποίου οδηγήθηκαν στην Τράπεζα Αττικής. Είναι ο «Σύλλογος Εργαζομένων στην Alpha Bank Προερχομένων εκ της Ιονικής και Λαϊκής Τράπεζας της Ελλάδος». (Είναι ενδεικτικό της ελληνικής συνδικαλιστικής παθογένειας ότι, ενώ η Alpha Bank εξαγόρασε το 51% της Ιονικής πριν από 16 χρόνια, οι υπάλληλοι της Ιονικής θέλουν ακόμα να έχουν τη δική τους συνδικαλιστική εκπροσώπηση).Σήμερα το μεσημέρι, Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου, ο σύλλογος αυτός έχει καλέσει δημοσιογράφους για να καταγγείλει την τοποθέτηση 55 εκατομμυρίων από τα αποθεματικά του ΤΑΠΙΛΤΑΤ στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας Αττικής, λίγες μέρες πριν από τα Χριστούγεννα του 2015. «Ζητάμε», λέει στο inside story o πρόεδρος του συλλόγου Ν. Αλεξόπουλος, «να μας παραδώσουν όλα τα έγγραφα που σχετίζονται με την τοποθέτηση των 55 εκατομμυρίων από τα αποθεματικά του ταμείου…»

Γιατί όμως έφτασε το επικουρικό ταμείο του πάλαι ποτέ κραταιότερου κλάδου της ελληνικής οικονομίας να κάνει μια τόσο παράλογη τοποθέτηση των αποθεματικών του στις μετοχές μιας καταρρέουσας τράπεζας;Για να το απαντήσουμε, θα πρέπει να γυρίσουμε τις σελίδες πίσω στην ιστορία του ταμείου και να δούμε την πορεία του μέχρι τις μέρες μας. Το ΤΑΠΙΛΤΑΤ ιδρύθηκε το 1979 και τις πρώτες δεκαετίες της ύπαρξής του όλα φαίνονταν να πηγαίνουν καλά. Ήταν εξάλλου πολύ νέο και ως εκ τούτου εισέπραττε εισφορές από πολλούς, ενώ έδινε συντάξεις σε λίγους. Σιγά σιγά όμως οι συνταξιούχοι πλήθυναν και εμφανίστηκαν τα πρώτα προβλήματα. Ο λόγος δεν προκαλεί έκπληξη σε όποιον έχει ασχοληθεί με το ασφαλιστικό πρόβλημα της χώρας, καθώς είναι κοινός σε πολλά ταμεία: πολύ μικρές εισφορές, πολύ μεγάλες συντάξεις, μια κατάσταση που δημιούργησε έλλειμμα στο ταμείο.Οι συνταξιούχοι τραπεζοϋπάλληλοι δεν έβλεπαν το πρόβλημα, μέχρι να αρχίσουν να τους μειώνονται οι συντάξεις. Και οι επικουρικές. «Η επικουρική σύνταξη το 2012 και 2013 κατέβηκε περίπου 65%», λέει ο κ. Αλεξόπουλος. «Ήταν όμως πολύ αυξημένη, είχε αυξηθεί το 2006 παράνομα ας το πούμε, όντως παράνομα και από αναρμόδια διοίκηση είχε διπλασιαστεί και από 400 ευρώ πήγε στα 900 και ξετινάχτηκε το ταμείο. Το 2006 το ταμείο έπεσε σε μια συνδικαλιστική δίνη που του στοίχισε και δικαστικά 1 εκατ. ευρώ. Με αποτέλεσμα πως όταν το 2005-2006 διπλασιάστηκαν οι συντάξεις –για να γίνει συνδικαλιστικό παιχνίδι– έμειναν αυξημένες μέχρι το 2012. Κι εκεί το ταμείο είχε τρομερή αιμορραγία. Καταστράφηκε. Έφυγαν πάρα πολλά λεφτά. Το 2012 και 2013 η διοίκηση αναγκάστηκε μετά από πιέσεις μας, αφού και οι αναλογιστικές μελέτες έδειχναν πού πηγαίνει, και έκαναν μια μείωση 65%. Και έφτασε το βοήθημα αυτή τη στιγμή να είναι 398 ευρώ το ανώτερο και το κατώτερο να είναι 150 ευρώ και με το νέο καταστατικό πήγε 50 ευρώ».

Τι πήγε όμως στραβά σε ένα ταμείο που ήταν αυτοδιαχειριζόμενο και αυτοδιοικούμενο; Σύμφωνα με τον κ. Αλεξόπουλο, «όλα πήγαν στραβά. Σε αυτήν τη διαδικασία καταστροφής του ΤΑΠΙΛΤΑΤ συμμετείχε καταρχήν η εργοδοσία, η πολιτεία και συμπλήρωσαν την καταστροφή οι εργαζόμενοι με την αυτοδιοίκηση και την αυτοδιαχείρισή τους σε εισαγωγικά. Οι τράπεζες έκαναν εθελούσιες εξόδους, επιβάρυναν τα ταμεία, δεν πλήρωναν τις εισφορές τους, υπήρχε εισφοροδιαφυγή. Από το 2002 ξεκίνησε ανακατάταξη του τραπεζικού χώρου και υπήρξε μείωση από τις συγχωνεύσεις που συμμετείχαν στο ΤΑΠΙΛΤΑΤ, μείωση των ασφαλισμένων, παράλληλα αύξηση των συνταξιούχων και μείωση των καινούργιων εργαζομένων. Εντωμεταξύ το 2005 η κυβέρνηση ψήφισε τον νόμο 3371 κι αυτό είχε ως αποτέλεσμα όλοι οι νεοεισερχόμενοι στις τράπεζες να πηγαίνουν και να ασφαλίζονται στο ΕΤΕΑΜ (Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών). Οπότε το ταμείο μας έμεινε χωρίς νέο αίμα και έγινε μια κλειστή ασφαλιστική ομάδα. Άρα δεν είχε απολύτως καμία προοπτική. Οι συνταξιούχοι του ταμείου αυτή τη στιγμή είναι 6.500 και περίπου 4.500 οι εργαζόμενοι. Η σχέση συνταξιούχων εργαζομένων έχει ανατραπεί σημαντικά».Παράλληλα, στο ταμείο υπάρχουν, σύμφωνα με τα λεγόμενα του κ. Αλεξόπουλου, ταυτοποιημένες εκατοντάδες παράνομες συντάξεις. Όπως μας λέει, «οι παράνομες συντάξεις το 2002 και 2003 αν θυμάμαι καλά, όταν είχε ξεκινήσει τότε ο συνταξιούχος γενικός διευθυντής του υπουργείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων ο κύριος Μεταλληνός και είχε ελέγξει μία-μία με βάση το καταστατικό και με βάση τις διατάξεις του νόμου 2084, νομίζω ότι είχαν φτάσει γύρω στις 600».Το 2000 στο ταμείο αυτό υπήρχαν 11.230 εν ενεργεία εργαζόμενοι έναντι 1.881 συνταξιούχων. Το 2015 οι αριθμοί ήταν 4.220 έναντι 6.680. Οι εισφορές είχαν γκρεμισθεί από τα 17,2 εκατομμύρια το 2000, την επόμενη χρονιά δηλαδή της εξαγοράς της Ιονικής από την Alpha, στα 9,7 εκατομμύρια το 2015. Ο Γκιάτης και ο Σύλλογος των Εργαζομένων της Alpha έχουν υπολογίσει ότι το 35,8% των παλιών συνταξιούχων έδωσαν κατά μέσο όρο 7.093 ευρώ εισφορές και εισέπραξαν μέχρι σήμερα επικουρική σύνταξη που αγγίζει στο σύνολό της τα 180.610 ευρώ ο καθένας.Αυτό συνέβαινε ως το 2012, οπότε άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων. Ενδεικτικά, ο συνταξιούχος Ν.Κ. με εισφορά 919,88 ευρώ πήρε σύνταξη 200.149,79, η Ι.Κ. έχοντας καταβάλει 785 ευρώ πήρε 199.689,30 στη σύνταξη, ο Ε.Π. κατέβαλε στο σύνολο της καριέρας του 106,72 ευρώ για να πάρει πίσω επικουρική σύνταξη 195.014,72 ευρώ. Στα παραδείγματα αυτά πρέπει να προστεθούν 2.200 ακόμα αντίστοιχες κραυγαλέες περιπτώσεις. Αντίθετα, όποιος έπαιρνε σύνταξη από το ΤΑΠΙΛΤΑΤ το φθινόπωρο του 2015, θα είχε καταβάλει εισφορές 77.400 ευρώ και θα έπρεπε να περιμένει για να κάνει απόσβεση των εισφορών του (δηλαδή το ποσό των χρημάτων που θα έχει λάβει να ξεπεράσει το ποσό των εισφορών που έχει καταβάλει) 43 χρόνια. Θα έπρεπε δηλαδή να φτάσει 105 ετών!Όσοι γνωρίζουν το πρόβλημα του ΤΑΠΙΛΤΑΤ χωρίζουν τους συνταξιούχους σε “κόκκινους” (θηριώδεις συντάξεις με ελάχιστες εισφορές) και “πράσινους” (μικρότερες συντάξεις με εισφορές που δύσκολα θα αποσβεστούν όσο είναι εν ζωή οι συνταξιούχοι).

Στις 16 Σεπτεμβρίου του 2015, ο Σύλλογος Εργαζομένων της Alpha Bank, που είναι άλλος από αυτόν του κ. Αλεξόπουλου και παίζει τον μεγαλύτερο ρόλο στο ΤΑΠΙΛΤΑΤ, παίρνει μιαν ιστορική, πραγματικά πρωτοφανή απόφαση στην ασφαλιστική ιστορία της χώρας. Υποβάλλει αίτηση ομαδικής αποχώρησης των μελών του από το ΤΑΠΙΛΤΑΤ, «με μόνο στόχο την προστασία των ασφαλιστικών τους εισφορών (οι κρατήσεις του επικουρικού είναι 7%, κάθε εργαζόμενος πληρώνει 3% της αμοιβής του και ο εργοδότης/τράπεζα δίνει το 4%) και την απόδοση του συνολικού ποσού (σ.σ. από τις εισφορές) στους ιδίους», λέει ο Τάσος Γκιάτης, πρόεδρος του συλλόγου εργαζομένων της Alpha Bank.

Ο Τάσος Γκιάτης και ο Σύλλογος Εργαζομένων της Alpha θέλουν ουσιαστικά να πάρουν τα χρήματα που είναι στο ταμείο και να τα μοιράσουν πίσω σε όσους τα έδωσαν με τις εισφορές τους. Αυτό όμως θα σήμαινε ότι οι “κόκκινοι” συνταξιούχοι του ταμείου θα έχαναν την θηριώδη επικουρική τους σύνταξη, και δεν θα έπαιρναν πίσω από τη διάλυση του ταμείου τίποτα, αφού είχαν εισπράξει ήδη υπερπολλαπλάσιες τις εισφορές τους.Στο σημείο αυτό όμως διαφωνεί ο εκπρόσωπος των πρώην εργαζομένων της Ιονικής Τράπεζας Νίκος Αλεξόπουλος, που με τον σύλλογό του έρχεται σε επαφή με τον υφυπουργό Κοινωνικών Ασφαλίσεων Τάσο Πετρόπουλο και συζητά μαζί του το ενδεχόμενο να ενταχθεί το ΤΑΠΙΛΤΑΤ με τα μέλη του στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης, δηλαδή το επικουρικό ταμείο που ασφαλίζονται οι υπόλοιποι ιδιωτικοί υπάλληλοι. Αυτό βολεύει τον Πετρόπουλο, γιατί παρά τις τεράστιες συντάξεις που έχει δώσει το ΤΑΠΙΛΤΑΤ, έχει ακόμα περίπου 150 εκατ. ευρώ στα αποθεματικά του, σε αντίθεση με το ΕΤΕΑ που είναι ταπί και ψύχραιμο. Για τον λόγο αυτόν εξάλλου, ο Γκιάτης και ο σύλλογός του δεν θέλουν την ένταξη στο ΕΤΕΑ, επειδή το θεωρούν χρεοκοπημένο.

Σε αυτό δεν έχουν άδικο, καθώς 130.000 συνταξιούχοι περιμένουν να βγει η σύνταξή τους από το ΕΤΕΑ με χρόνο αναμονής την τριετία, το 2015 το ταμείο “έγραψε” έλλειμμα πάνω από 325 εκατομμύρια ευρώ, ενώ ένα μήνα πριν τις εκλογές του 2015 η τότε κυβέρνηση αποφάσισε να εντάξει σε αυτό 122.000 αστυνομικούς, πυροσβέστες, αρτοποιούς και πρατηριούχους, κίνηση που είχε ως αποτέλεσμα την αυτόματη μείωση της επικουρικής σύνταξης για αυτούς τους ασφαλισμένους στα 142 ευρώ το μήνα.Γνωρίζοντας αυτήν την κατάσταση, ο Γκιάτης θεωρεί ότι η μόνη λύση είναι η αυτοδιάλυση του ταμείου, αλλά πριν αλέκτωρ λαλήσει τρεις ο υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων Τάσος Πετρόπουλος διαμηνύει στους συνδικαλιστές, είκοσι μέρες μετά την απόφαση της αυτοδιάλυσης, ότι θα πρέπει να «απόσχουν από οποιαδήποτε ενέργεια επέμβασης με οποιοδήποτε τρόπο στο ασφαλιστικό κεφάλαιο του ταμείου, λαμβάνοντας υπόψη ότι η τυχόν παραβίαση των ανωτέρω επισύρει αστικές και ποινικές κυρώσεις».Για κακή τύχη του Πετρόπουλου, οι συνδικαλιστές ανασύρουν μια γνωμοδότηση του Φεβρουαρίου του 2014, σύμφωνα με την οποία «το ΤΑΠΙΛΤΑΤ διέπεται μόνο από το καταστατικό του, δεν νοείται νομοθετική παρέμβαση αφού το κράτος σύμφωνα με το άρθρο 22 παρ. 5 του Συντάγματος δεν μπορεί να παρέμβει στα εσωτερικά του».Θα ήταν μία ακόμα γνωμοδότηση ανάμεσα στις άλλες, από αυτές που συνηθίζουν να γράφουν οι νομικοί, αν ο υπογράφων δεν ήταν ο πολιτικός προϊστάμενος του Πετρόπουλου, ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Η γνωμοδότηση φέρει την σφραγίδα του γραφείου Γ. Κατρούγκαλος, Ν. Χλέπας, Α. Παπακωνσταντίνου και συνεργάτες!

Την ίδια στιγμή που ο Γκιάτης παλεύει για την πρώτη αυτοδιάλυση επικουρικού ταμείου, ο σύλλογος του Αλεξόπουλου πιέζει την κυβέρνηση να υπάρξει διάταξη με την οποίαν ο αυτοδιαχειριζόμενος ΤΑΠΙΛΤΑΤ θα ενταχθεί στο ΕΤΕΑ μαζί με τα αποθεματικά του, «για να κερδίσουν υψηλές συντάξεις για λίγους μήνες με εισφορές άλλων», όπως λέει χαρακτηριστικά ο Γκιάτης.Είναι ξεκάθαρο ότι έχει ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στις δύο συνδικαλιστικές ηγεσίες. Και ότι η κυβέρνηση, για δικούς της ταμειακούς λόγους, σκέφτεται παρεμβαίνοντας να εντάξει το ΤΑΠΙΛΤΑΤ στο ΕΤΕΑ. Την ίδια στιγμή όμως, σε ένα άλλο μέτωπο της οικονομίας, ψάχνει απεγνωσμένα μερικές εκατοντάδες εκατομμυρίων ευρώ για να σώσει την τελευταία τράπεζα που βρίσκεται υπό ελληνικό έλεγχο, την Τράπεζα Αττικής.Έτσι, η πρόταση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη και του τότε προέδρου της Τράπεζας Αττικής Ιωάννη Γαμβρίλη να βάλει κάποια χρήματα το ΤΑΠΙΛΤΑΤ στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Αττικής έρχεται σαν το μάννα εξ ουρανού στον συνδικαλιστικό πόλεμο. Ο μεν Γκιάτης γλιτώνει την ένταξη στο ΕΤΕΑ (γιατί του δίνεται η διέξοδος της επένδυσης στην Αττικής), ο δε Αλεξόπουλος γλιτώνει τη διάλυση του ταμείου και τον διαμοιρασμό των αποθεματικών στα μέλη του.

«Ήμασταν με τον Γκιάτη και με άλλους στον σύλλογο όταν μιλήσαμε με τον Δραγασάκη στο τηλέφωνο», λέει συνδικαλιστής από άλλη τράπεζα που θέλει να παραμείνει ανώνυμος. «Μας είπε ο Δραγασάκης να βοηθήσουμε στην εθνική προσπάθεια για την ανάπτυξη και την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Αττικής. Μας ζήτησε να βάλουμε χρήματα στην αύξηση αυτή και σε εκείνην της Πειραιώς, όπου έλειπαν 20 εκατομμύρια που δεν είχαν βρεθεί ακόμα». Ο Δραγασάκης και ο Γκιάτης δεν επιβεβαιώνουν τη συνομιλία, αλλά το ίδιο το ΤΑΠΙΛΤΑΤ και ο Γκιάτης με ανακοίνωσή τους, δύο μέρες πριν από τα Χριστούγεννα του 2015, αναφέρουν ότι με νομικές και οικονομικές εισηγήσεις καθώς και τη θετική εισήγηση της επενδυτικής επιτροπής του ταμείου αλλά και με τη σύμφωνη γνώμη του υπουργείου συμμετείχε στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Τρ. Αττικής επενδύοντας 55,5 εκ. ευρώ.Μάλιστα, ο Σύλλογος Εργαζομένων της Alpha έστειλε επιστολή στην Τράπεζα Ελλάδος ζητώντας να μην καταβληθούν προμήθειες σε εμπλεκόμενους φορείς και πρόσωπα για την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (ΑΜΚ). Μία από εκείνους που ενεπλάκησαν στην προσπάθεια να προσελκυστούν τα χρήματα του ΤΑΠΙΛΤΑΤ ήταν στέλεχος του ΠΑΣΟΚ με θητεία στο υπουργείο Εργασίας, και πίεζε για την συμμετοχή του ΤΑΠΙΛΤΑΤ στην ΑΜΚ της μικρής, μη συστημικής Τράπεζας.

Η απόφαση τελικά μπορεί να προσέφερε μια προσωρινή ανακούφιση στις αντιμαχόμενες πλευρές, αλλά καλό δεν έφερε. Σήμερα, από τα 55,5 εκατομμύρια της τοποθέτησης έχουν χαθεί τα περισσότερα. Με βάση την τιμή κτήσης της μετοχής και τη σημερινή της τιμή, οι εργαζόμενοι έχουν χάσει περίπου 47 εκατομμύρια. Προς το παρόν.Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Δραγασάκης και ο υφυπουργός Εργασίας Τάσος Πετρόπουλος, που ενθάρρυναν την επένδυση στην Τράπεζα Αττικής –για την οποία δούλευαν πριν γίνουν κυβέρνηση–, δεν θα έχουν την κακή τύχη του Πρινιωτάκη, αφού ούτε κέρδισαν παράνομα οφέλη ούτε πρωτοστάτησαν για την τοποθέτηση των αποθεματικών του ταμείου. Απλά την υποστήριξαν, καθώς ήταν το ανέλπιστο δώρο της αντιπαράθεσης μεταξύ παλιών (κόκκινων) και νέων (πράσινων) συνταξιούχων. Έχουν πολιτικές ευθύνες. Και ίσως, σκέφτομαι φεύγοντας από την Ευπόλιδος, αυτό που τους διαχωρίζει από τους δεξιούς –σαν εκείνους της υπόθεσης Πρινιωτάκη– είναι ότι εκείνοι έπαιρναν “μίζες” για τοποθετήσεις που δεν μείωναν την περιουσία των ταμείων. Οι υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ, που δεν φαίνεται σε αυτήν την περίπτωση να πήραν κάτι, ενθάρρυναν όμως αποφάσεις που μειώνουν τις συντάξεις. Όχι των σημερινών συνταξιούχων αλλά των αυριανών, όταν ίσως δεν θα είναι πλέον στην εξουσία.