Κηρύσσουμε ως αρχαιολογικό χώρο την περιοχή των Δερβενοχωρίων
Βοιωτίας για λόγους προστασίας των σωζομένων εκεί αρχαιολογικών θέσεων. Η
περιοχή αυτή περικλείει το οροπέδιο Σκούρτων και τη γύρω ορεινή περιοχή των
χωριών που συγκροτούν τα Δερβενοχώρια (Κοινότητες Πύλης, Σκούρτων,
Στεφάνης).
‘Ολες οι χαρακτηριζόμενες αρχαιολογικές θέσεις, ως απαριθμούνται
παρακάτω αναλυτικότερα, οριοθετούνται στα επισυναπτόμενα Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 1:5000 και
ορίζονται με συνεχόμενη γραμμή της οποίας τα ορίζοντα σημεία-αριθμοί
αντιστοιχούν σε πίνακες συντεταγμένων που συνοδεύουν την παρούσα.
Οι
αρχαιολογικοί χώροι και τα βυζαντινά μνημεία χωρίζονται σε τρεις ομάδες που
αντιστοιχούν στις περιοχές των τριών Κοινοτήτων εντός των οποίων εντάσσονται
(Περιοχή Α: Πύλη, Περιοχή Β: Σκούρτα, Περιοχή Γ: Στεφάνη).
1. ΠΕΡΙΟΧΗ
Α.
Α1. Πάνακτον: Στη θέση αυτή σώζονται ορατά και σε αρκετό ύψος τα ερείπια
της ακρόπολης κλασικών χρόνων με τα τείχη της, ως και όστρακα προϊστορικών
χρόνων (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6432.2).
Στην περιοχή Πανάκτου σώζεται ομοίως ναός και
υπολείμματα κτιρίων των χρόνων της Φραγκοκρατίας (13ος – 14ος αι.
μ.Χ.).
Α2. Κορυνόκαστρο (ή Κάστρο Ντελέρα): Στη θέση αυτή σώζονται
λείψανα περιβόλου από αργούς λίθους, πιθανότατα των υστεροελλαδικών ή
πρωτογεωμετρικών χρόνων (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6433.3 και 6432.4).
Α8. “Ράχη του
Μιχάλη”: Πρόκειται για χαμηλό λόφο κάτω από τη ΒΔ πλευρά του αρχαίου Πανάκτου,
όπου σώζονται λείψανα νεολιθικών και πρωτοελλαδικών χρόνων (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ.
6432.2).
Α10. Μαγουλέζα: Στον ψηλό λόφο που βρίσκεται στα βόρεια του
ασφαλτοστρωμένου δρόμου προς τα Δερβενοχώρια σώζονται και στους ανατολικούς του
πρόποδες τμήμα του αρχαίου δρόμου των ιστορικών χρόνων προς την πεδιάδα των
Σκούρτων (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6432.2).
Α11. Λέμφθι: Στην κορυφή του λόφου Λέμφθι
σώζεται οικισμός πρωτοελλαδικών χρόνων. Η κορυφή του λόφου αποτελούσε γνωστό
στρατηγικό σημείο έως και τα ρωμαϊκά χρόνια, που δέσποζε σε μεγάλη έκταση στη
Βοιωτική πεδιάδα (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6422.7).
Α12. Προφήτης Ηλίας: Πρόκειται για
λόφο στα βόρεια όρια του χωριού όπου βρίσκονται:
α) μονόκλιτος ναΐσκος
αφιερωμένος στον Προφήτη Ηλία, χρονολογούμενος στα χρόνια της Τουρκοκρατίας
(τέλη 14ου – αρχές 15ου αιώνα) και
β) ορατά ερείπια πύργου τετράγωνου,
κτισμένου με μικρούς λίθους και ασβέστη, ενετικών χρόνων (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ.
6422.8).
Α15. Μπλετέζα: Στη θέση αυτή, κάτω από τη ΝΔ πλευρά της
ακρόπολης Πανάκτου, σώζονται τμήματα κτιρίου με όστρακα του 4ου – 3ου αι. π.Χ.,
χρονική περίοδο ακμής του Πανάκτου (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6432.2).
Α20. Ζωοδόχος
Πηγή: Στη θέση αυτή βρίσκεται η ομώνυμη σημαντική Μονή βυζαντινών χρόνων (Φ.Χ.
Γ.Υ.Σ. 6422.7 και 6422.8).
Α25. Σπηλιά “Πυργάκι”: Σπηλιά που βρίσκεται
στα δυτικά του λόφου Μαγουλέζα, όπου σώζονται λείψανα νεολιθικής κατοίκησης
(Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6432.2).
Στην περιοχή Α σώζεται, τέλος, σε αρκετό μήκος,
τμήμα της αρχαίας οδού επικοινωνίας των πόλεων Πανάκτου (Α1), Κορυνοκάστρου (Α2)
και Κοκκίνης (Γ3) – Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6433.1, 6433.3 και 6433.5.
2. ΠΕΡΙΟΧΗ
Β
Β2. Στενό: Στη θέση αυτή, 650 μ. περίπου δυτικά από το ρέμα Μετόχι και 72
μ. νότια από το χωματόδρομο στα Σκούρτα, σώζονται λείψανα κατοίκησης αναγόμενα
σε κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6433.2).
Β3. Λείψανα
κατοίκησης κλασικών χρόνων έχουν διασωθεί στη δυτική άκρη του οροπεδίου, 100 μ.
περίπου δυτικά από το ρέμα Μετόχι και 72 μ. νότια από το δρόμο (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ.
6433.2)
Β4. Λείψανα κατοίκησης της ΥΕ περιόδου διασώζονται 350 μ.
ανατολικά από το ρέμα Μετόχι, στους αγρούς, και 150 μ. βόρεια από τον δρόμο των
Σκούρτων. Υπάρχουν επίσης στην ίδια περιοχή λείψανα κατοίκησης κλασικών και
ελληνιστικών χρόνων (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6433.2).
Β12. Στη θέση αυτή υπάρχουν
λείψανα και όστρακα της εποχής της Φραγκοκρατίας (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ.
6433.2).
Β13. Στη θέση Καψοσπίτι σώζονται λείψανα της εποχής της
Φραγκοκρατίας και Τουρκοκρατίας (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6433.2)
Β7. Δίπλα στη θέση
Β3, ανατολικά αυτής, στους αγρούς, σώζεται περιοχή με λείψανα κατοίκησης της ΥΕ
περιόδου και των ρωμαϊκών χρόνων (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6433.2).
Β9. Στα ανατολικά
της θέσης Β7 υπάρχει περιοχή με λείψανα κατοίκησης κλασικών και ελληνιστικών
χρόνων (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6433.2).
Β11. Μετόχι της Παναγίας: Στην κορυφή
χαμηλού λοφίσκου, στην ίδια περιοχή όπου και οι θέσεις Β3, Β4, Β7, Β9, Β14 και
Β18, σώζονται λείψανα κατοίκησης ρωμαϊκών χρόνων (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ.
6433.2).
Β18. ‘Αγιος Δημήτριος: Θέση κοντά στις προηγούμενες, όπου
σώζονται λείψανα κατοίκησης προϊστορικών και ελληνιστικών χρόνων (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ.
6433.2 και 6434.1).
Β5. Πυργάκι (Τσουκράτι): Στην κορυφή του λόφου
σώζονται τα ερείπια πύργου που χρονολογείται στην κλασική εποχή (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ.
6423.8, 6424.7, 6423.6 και 6424.5).
Β6. Καστράκι: Σώζονται στην κορυφή
του λόφου ερείπια οχυρωματικού περιβόλου των ΠΕ χρόνων ως και λείψανα κατοίκησης
νεολιθικών και κλασικών χρόνων (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6423.8).
Β10. Μαζαρέικα: Στη
θέση αυτή, που βρίσκεται στα βόρεια των Δερβενοχωρίων, πολύ κοντά στα σύνορα με
την Αττική και στα βόρεια του πύργου Τσουκράτι, σώζονται τα ερείπια οικισμού των
κλασικών χρόνων. Η θέση αυτή αποτελούσε το νοτιότερο οχυρό των Βοιωτών και είναι
ο αντίποδας του νοτιότερου οχυρού των Αθηναίων, που είναι η θέση ‘Αγιος
Δημήτριος [Β18] (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6424.5).
Β19. Πάτημα: Στο χαμηλό λόφο
σώζονται λείψανα οχυρωματικού περιβόλου ΠΕ χρόνων (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ.
6423.8).
3. ΠΕΡΙΟΧΗ Γ.
Γ1. Λούτσα Πράθι: Πρόκειται για χαμηλό λόφο
κατοικημένο σε μεγάλη έκταση στην κλασική και ελληνιστική εποχή (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ.
6433.2).
Γ3. Κόκκινη: Αποτελεί τη νοτιότερη από τρεις κλασικές θέσεις που
επικοινωνούσαν μεταξύ τους με τον σωζόμενο αρχαίο δρόμο, όπως προαναφέρθηκε
(Θέσεις Α1 και Α2) – Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6433.5.
Στη θέση αυτή βρέθηκαν και λείψανα
ΜΕ, ΥΕ, γεωμετρικά και αρχαϊκά (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6433.5).
Γ11. Κόκκινη
Κοιλάδα: Η θέση αυτή βρίσκεται νότια της θέσης Γ3 και σε πλάτωμα που χωρίζεται
απ’ αυτήν με ρέμα και σώζονται εκεί λείψανα κατοίκησης ΠΕ χρόνων και τμήματα
τοίχων από οχυρωματικούς πιθανότατα περιβόλους (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6433.5).
Στις θέσεις Γ3 και Γ11 συμπεριλαμβάνεται και το νότιο πέρας του αρχαίου
δρόμου (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6433.2 και 6433.5) του οποίου η σωζόμενη πορεία
προαναφέρθηκε στις θέσεις Α1 και Α2 (Φ.Χ. Γ.Υ.Σ. 6433.1 και 6433.3).
Στον
πίνακα που επισυνάπτουμε (δύο φύλλα) περιέχονται οι συντεταγμένες των σημείων
που οριοθετούν τις περιοχές Α, Β, Γ (Σημεία 1 – 65) :
ΠΙΝΑΚΑΣ
ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ
Κ.Φ.Χ. 1:100000 ΑΘΗΝΑΙ – ΕΛΕΥΣΙΣ Φο = 38΄15 Λο = -0’15
—————————————————————————————
α/α
X Ψ Κ.Φ.Χ.
1:5000
—————————————————————————————
29
13894 -6265 6434.1
30 13224 -7012 6434.1
31 12638 -7421 6433.2
32
12134 -7243 6433.2
33 10691 -7030 6433.2
34 10696 -6524 6433.2
35
11829 -6898 6433.2
36 11905 -6323 6433.2
Κ.Φ.Χ. 1:100000 ΑΘΗΝΑΙ –
ΕΛΕΥΣΙΣ Φο = 38΄15 Λο = -0’15
—————————————————————————————
α/α
X Ψ Κ.Φ.Χ.
1:5000
—————————————————————————————
38
13593 -2426 6424.5
38Α 13425 -4026 6424.7
39 12853 -4351 6423.8
40
11421 -4459 6423.8
41 11114 -4106 6423.8
42 11069 -3499 6423.8
43
11495 -2888 6423.6
44 12448 -2268 6423.6
Κ.Φ.Χ. 1:100000 ΑΘΗΝΑΙ –
ΕΛΕΥΣΙΣ Φο = 38΄15 Λο = -0’15
—————————————————————————————
α/α
X Ψ Κ.Φ.Χ.
1:5000
—————————————————————————————
45
11615 -5290 6423,8
46 11723 -5884 6423,8
47 11205 -5549 6423,8
48 22538
-5267 6423,8
49 10104 -4389 6423,8
50 10271 -4899 6423,8
51 9744 -4854
6423,8
52 9782 -4324 6423,8
Κ.Φ.Χ. 1:100000 ΑΘΗΝΑΙ – ΕΛΕΥΣΙΣ Φο =
38΄15 Λο = -0’15
—————————————————————————————
α/α
X Ψ Κ.Φ.Χ.
1:5000
—————————————————————————————
54
5197 -12008 6433,5
55 4539 -12884 6433,5
56 4240 -12015 6433,5
57 4629
-11140 6433,3
58 5441 -11325 6433,3
59 5507 -10769 6433,3
60 5818 -9758
6433,3
61 4971 -8738 6433,3
62 4543 -8216 6433,1
63 4261 -8507
6433,1
64 4917 -9421 6433,3
65 5129 -11033 6433,3
Κ.Φ.Χ.
1:100000 ΑΘΗΝΑΙ – ΕΛΕΥΣΙΣ Φο = 38΄15 Λο = -0’15
—————————————————————————————
α/α
X Ψ Κ.Φ.Χ.
1:5000
—————————————————————————————
1
2774 -6680 6432.2
2 3108 -6688 6432.2
3 3677 -7093 6432.2
4 3721
-7638 6432.2
5 3406 -8037 6432.2
6 3068 -7612 6432.2
7 2837 -7132
6432.2
Κ.Φ.Χ. 1:100000 ΑΘΗΝΑΙ – ΕΛΕΥΣΙΣ Φο = 38΄15 Λο = -0’15
—————————————————————————————
α/α
X Ψ Κ.Φ.Χ.
1:5000
—————————————————————————————
8
2007 -6314 6432.2
9 1558 -5832 6432.2
10 952 -5948 6432.2
11 823
-6394 6432.2
12 1494 -6504 6432.2
Κ.Φ.Χ. 1:100000 ΑΘΗΝΑΙ –
ΕΛΕΥΣΙΣ Φο = 38΄15 Λο = -0’15
—————————————————————————————
α/α
X Ψ Κ.Φ.Χ.
1:5000
—————————————————————————————
13
-1087 -3487 6422.7
14 422 -3575 6422.8
15 337 -4028 6422.8
16 186
-4193 6422.8
17 -73 -4620 6422.8
18 -458 -4832 6422.7
19 -1256 -4793
6422.7
Κ.Φ.Χ. 1:100000 ΑΘΗΝΑΙ – ΕΛΕΥΣΙΣ Φο = 38΄15 Λο = -0’15
—————————————————————————————
α/α
X Ψ Κ.Φ.Χ.
1:5000
—————————————————————————————
20
3145 -3327 6422.8
21 3219 -3591 6422.8
22 3114 -3899 6422.8
23 2659
-3993 6422.8
24 2646 -3614 6422.8
Κ.Φ.Χ. 1:100000 ΑΘΗΝΑΙ –
ΕΛΕΥΣΙΣ Φο = 38΄15 Λο = -0’15
—————————————————————————————
α/α
X Ψ Κ.Φ.Χ.
1:5000
—————————————————————————————
25
4722 -10120 6433.3
26 4943 -10718 6433.3
27 4223 -10978 6433.3
28
3916 -10229 6432.4
ΚΝ 5351/1932
Τίτλος ΦΕΚ