Είναι εντελώς διαφορετικό να διαβάζεις πώς ξετυλίχθηκαν τα γεγονότα από το να βλέπεις τους πρωταγωνιστές τους στην τηλεόραση να τα διηγούνται. Λίγο η σύσπαση του προσώπου τους, λίγο κάποιος μορφασμός ή μια πλάγια ματιά, λίγο μερικές χειρονομίες, δίνουν την αίσθηση της αμεσότητας στον θεατή, ο οποίος έτσι σχηματίζει πληρέστερη εικόνα για όλους αυτούς που κάποτε έγραψαν Ιστορία. Το βιβλίο σού προσφέρει, μέσω της αφής, μιαν οικειότητα, η ανάγνωση απαιτεί συγκέντρωση και μνήμη, όμως η εικόνα εγγράφεται πολύ πιο έντονα στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Αλλο είναι να διαβάζεις τι είπε ο Παλαΐνης και άλλο είναι να τον βλέπεις να διηγείται τα γεγονότα.
Το τέλος της τηλεοπτικής ιστορικής σειράς «Σκοτεινή δεκαετία 1964-1974» φανέρωσε πανηγυρικά αυτό που όλοι φανταζόμασταν: απίθανα, ευθυνόφοβα ανθρωπάκια, ικανά μόνον για συνωμοσίες, λύγισαν μπροστά στο βάρος των γεγονότων που αυτά προκάλεσαν. Πίστεψαν πως κηρύσσοντας γενική επιστράτευση θα φοβέριζαν την Τουρκία και είχαν αποφασίσει να κηρύξουν τον πόλεμο, χωρίς όμως να πολεμήσουν. Και το εξίσου τραγικό: Υπήρχε επιχειρησιακός σχεδιασμός να σταλούν σύγχρονα αεροπλάνα στην Κύπρο για να πλήξουν το πρώτο κύμα εισβολής και στη συνέχεια ή να προσγειωθούν σε αεροδρόμια της Μ. Ανατολής ή να πέσουν στη θάλασσα, στερώντας τον εθνικό εναέριο χώρο από σημαντική δύναμη πυρός.
Το τέλος της τηλεοπτικής ιστορικής σειράς «Σκοτεινή δεκαετία 1964-1974» φανέρωσε πανηγυρικά αυτό που όλοι φανταζόμασταν: απίθανα, ευθυνόφοβα ανθρωπάκια λύγισαν μπροστά στο βάρος των γεγονότων.
Αλλά το «κλου» του τελευταίου επεισοδίου ήταν η αποκάλυψη ότι ο δικτάτορας Δημ. Ιωαννίδης προσέφυγε ικέτης στη σοβιετική πρεσβεία ζητώντας την άμεση παρέμβαση της Σοβιετικής Ενωσης για να αντιμετωπιστεί η τουρκική εισβολή. Και το ελληνικό αντίδωρο θα ήταν ναυτικές βάσεις σε νησιά του Αιγαίου. Αδυνατώ να μετρήσω τον βαθμό απόγνωσης αυτού του ανθρώπου όταν έβλεπε πού είχε οδηγήσει την πατρίδα του και το καθεστώς του. Διότι μόνον σε κατάσταση απερίγραπτης απόγνωσης, αυτός, ένας συνειδητός αντικομμουνιστής, θα ζητούσε βοήθεια από τη Μέκκα του κομμουνισμού.
Φυσικά, ο αεροπορικός ακόλουθος της σοβιετικής πρεσβείας στον οποίον απευθύνθηκε υπενθύμισε στον Δ. Ιωαννίδη πως ο κόσμος είναι χωρισμένος σε δύο στρατόπεδα και η Ελλάδα επέλεξε να ενταχθεί στο αντίπαλο στρατόπεδο. Και κάπως έτσι έκλεισε κάθε συζήτηση επί του θέματος. Το πώς αντιμετώπισε η Σοβιετική Ενωση την τουρκική εισβολή είναι ένα μεγάλο ζήτημα που δεν μπορεί να εξεταστεί παρεμπιπτόντως. Σχεδόν σαράντα χρόνια μετά, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ένας γνήσιος Homo Sovieticus, σεβάστηκε και αυτός τις σφαίρες επιρροής και αρνήθηκε το δάνειο των 5 δισ. που του ζήτησε ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Και δεν έμεινε εκεί. Ενημέρωσε τον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ για το αίτημα του Ελληνα πρωθυπουργού.
Να θυμίσω ότι και, πολύ παλαιότερα, ο Στάλιν τήρησε μια συμφωνία που μονόγραψε μαζί με τον Τσώρτσιλ σε μια χαρτοπετσέτα και παρακολουθούσε μακρόθεν και αδιάφορος τη μάχη της Αθήνας. Τελικά οι Σοβιετικοί ήταν σοβαροί άνθρωποι, σέβονταν τη μοιρασιά του κόσμου και έπαιζαν μπαλίτσα εκεί όπου τους έπαιρνε.
Σάκης Μουμτζής/Καθημερινή