Εκτός από θαυμάσια φυσική ομορφιά, ο Λυκαβηττός κρύβει και αρκετά προβλήματα, που αγνοούμε οι περισσότεροι – πλην των περιοίκων, που τον θεωρούν «αφημένο στην τύχη του».
Πέμπτη 22 Ιουνίου 2023 Κείμενο
Η ώρα ήταν 8:30 το πρωί και ετοιμαζόμουν να ανέβω τον Λυκαβηττό. Δεν είχε ξανατύχει να τον επισκεφθώ τέτοια ώρα – συνήθως το κάνω απογευματινές και βραδινές ώρες, καθώς η θέα της νυχτερινής Αθήνας πάντα με γοήτευε. Ακόμη και τόσο νωρίς το πρωί, είδα μερικούς λαχανιασμένους τουρίστες, δρομείς, και ανθρώπους να πηγαίνουν βόλτα τα σκυλιά τους σε πολλά από τα μονοπάτια του λόφου. Όσο περνούσε η ώρα, γίνονταν όλο και περισσότεροι.
Τα τελευταία χρόνια κάτοικοι της περιοχής αλλά και επισκέπτες μάς λένε ότι, παρά την αύξηση της δημοφιλίας του λόφου, αυτός μοιάζει κάπως παρατημένος. Πράγματι, όσα είδαμε στη βόλτα μας δεν ήταν κολακευτικά.
Περίπατος μετ’ εμποδίων
Ξεκινώντας από το μονοπάτι του Λυκαβηττού παράλληλα προς την οδό Σαρανταπήχου, το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς είναι τα ξύλινα ετοιμόρροπα κιγκλιδώματα, ορισμένα από τα οποία λείπουν εξ ολοκλήρου.
Σε κάποια σημεία όπου ξύλα στην σειρά σχηματίζουν μια μικρή γεφυρούλα για να περάσεις σε άλλο μονοπάτι, νιώθεις ότι θα υποχωρήσουν στο βάρος του βήματός σου ή ότι θα φύγουν από τη θέση τους.
Στη διαδρομή μας είδαμε ακόμη και εκτεθειμένους σωλήνες που δυσχεραίνουν το περπάτημα στο μονοπάτι, ενώ σε άλλα σημεία ξεπετάγονται λάστιχα που «διακοσμούν» την τοπική χλωρίδα.
Στην άκρη μονοπατιών, παρατημένα κούτσουρα είναι ένα μόνιμο installation του λόφου, θα μου πουν κάποιοι κάτοικοι τους οποίους συνάντησα. Μάλιστα, ορισμένα πεταμένα ξύλα που βλέπει κανείς σήμερα ήταν κάποτε τραπεζάκια του πικ νικ.
Πάνω: Διαλυμένο τραπέζι του πικ νικ / Αριστερά: κούτσουρο στην άκρη του δρόμου / Δεξιά πάνω: ξύλα στην άκρη του δρόμου / Δεξιά κάτω: κατεστραμένο παγκάκι με θέα
«Βλέπουμε την απόλυτη εγκατάλειψη»
Μία από τις κατοίκους που συνάντησα είναι η Ελένη Κατσούδα. Κατοικεί κοντά στον Λυκαβηττό και τα τελευταία τρία χρόνια τον επισκέπτεται καθημερινά –πρωί και απόγευμα– με τη Ζηνοβία, το ακούραστο σκυλάκι της. Θέλοντας να ευαισθητοποιήσει για την προστασία του λόφου και να προβάλει όλα τα στραβά που βλέπει, για να αλλάξουν κάποια στιγμή, αποφάσισε να δημιουργήσει μια ομάδα στο Facebook. «Από την πρώτη στιγμή είδα ότι ήταν άσχημα τα πράγματα εδώ στον λόφο, αλλά μετά τον χιονιά του 2022, η κατάσταση έχει ξεφύγει, βλέπω την απόλυτη εγκατάλειψη» θα πει. «Είχα πολύ καιρό στο μυαλό μου ότι ήθελα να δημοσιεύω τις φωτογραφίες που τραβούσα και πριν από κάποιες εβδομάδες είπα “φτάνει, δεν γίνεται” και έφτιαξα την ομάδα. Δεν μπορώ να βλέπω τον Λυκαβηττό να καταρρέει».
Η Ελένη και το σκυλάκι της, η Ζηνοβία, σε πρωινή βόλτα
Η Κατσούδα, που έχει ζήσει πολλά χρόνια στη Γερμανία, με λύπη παρατηρεί ότι εδώ η αντίληψη για τον δημόσιο χώρο είναι πολύ διαφορετική. Δύσκολα κινητοποιούνται οι άνθρωποι, παρόλο που μπορεί να ενδιαφέρονται: «Εδώ βλέπω ότι δεν αγαπάνε τον δημόσιο χώρο. Ο Έλληνας θέλει να έχει καθαρό το σπίτι του, αλλά έξω από αυτό δεν τον νοιάζει, αυτό καταλαβαίνω. Το θεωρούν και χαμένη υπόθεση, γι’ αυτό δεν δραστηριοποιούνται. Έχω ακούσει πολλούς ανθρώπους να λένε “έλα μωρέ, τι νομίζεις ότι θα κάνεις;”» μας λέει. Όπως εξηγεί, είναι θετικό που γίνονται κάποια έργα στη νοτιοανατολική πλευρά του Λυκαβηττού, όμως αυτά προχωρούν με πάρα πολύ αργούς ρυθμούς και από πολύ λίγους εργάτες.
Δεν είναι μόνο τα προβλήματα που έχουν προκληθεί από τα φυσικά φαινόμενα που απασχολούν την Κατσούδα. Όπως θα μου δείξει στον περίπατό μας, σε ορισμένα σημεία συναντάμε ακόμα και πεταμένα σκουπίδια ή παλιούς πεταμένους σκουριασμένους κάδους, που ξεφυτρώνουν στο τοπίο στα πιο απροσδόκητα μέρη.
Τα σκουπίδια μπορεί να μην είναι σε εμφανές σημείο στα πολυσύχναστα μονοπάτια όμως είναι πολύ κοντά στην Πράσινη Τέντα και είναι εμφανές ότι βρίσκονται εκεί πολλές μέρες ακόμα και εβδομάδες
Και σαν να μην έφτανε αυτό, στον περίπατό μας μετρήσαμε τουλάχιστον πέντε σκουριασμένες βάσεις κάδων σκουπιδιών, αφημένες εκεί όπου κάποτε υπήρχε πράσινος κάδος.
Ακόμη μια θλιβερή εικόνα στα μάτια της Κατσούδα είναι οι ξεραμένες αγαύες (ή αθάνατοι), στο κεντρικό μονοπάτι που οδηγεί στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου. Από τον δήμο δεν έχουμε λάβει ακόμα εξήγηση για τον λόγο που είναι σε αυτήν την κατάσταση τα φυτά. Είναι γνωστό όμως σε γεωπόνους ότι έχει έρθει τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα το έντομο Scyphophorus acupunctatus, το οποίο προσβάλλει μεταξύ άλλων το γένος Agave, οπότε σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αυτός ο λόγος που ξεραίνονται τάχιστα.
Όπως μας ανέφεραν γεωπόνοι είναι φυσιολογικό να ξεραινονται τα κάτω φύλλα κατά διαστήματα, και εκεί βρίσκουν καταφύγιο έντομα, ερπετά (σαύρες, χελώνες, φίδια) και πτηνά. Αισθητικά μπορεί να είναι άσχημο αλλά γεωπονικά δεν είναι υποχρεωτική η αφαίρεση
Ένα διαχρονικό πρόβλημα
«Μένω στην περιοχή του Λυκαβηττού από το 2007. Κάθε μέρα βγαίνω, τρέχω και γυρνάω όλον τον Λυκαβηττό. Ο λόφος είναι σε πλήρη εγκατάλειψη από τότε που έχω έρθει» θα μας πει ο δημοσιογράφος Παντελής Καψής και θα σημειώσει ότι όλα αυτά τα χρόνια το μόνο έργο που έχει παρατηρήσει να γίνεται είναι η Πράσινη Τέντα και –πριν από κάποια χρόνια– η τοποθέτηση νέων μικρών κάδων σκουπιδιών. Αναγνωρίζει ότι προχωρούν κάποια έργα όπως το θέατρο και τα αντιπλημμυρικά, που όμως καλύπτουν μικρό μέρος του λόφου – «στον υπόλοιπο, δεν έχει γίνει το παραμικρό». «Πρέπει να πω ότι και η συμπεριφορά των επισκεπτών του Λυκαβηττού είναι άθλια» προσθέτει αναφερόμενος φυσικά σε όσους πετάνε σκουπίδια, καταστρέφουν, οδηγούν γρήγορα τα αμάξια τους στον χώρο. Το πιο μεγάλο πρόβλημα όμως που εντοπίζει είναι η σημαντική διάβρωση του εδάφους, «με αποτέλεσμα στις κακοκαιρίες να πέφτουν δέντρα και μαζί και τα μονοπάτια που είχαν ανοιχτεί την δεκαετία του ’80. Κάθε χρόνο το βλέπουμε να συμβαίνει».
«Έχουμε ακόμα και το καταχείμωνο τουρίστες» λέει ο Καψής, «το καλοκαίρι μπορεί να φτάνουν ακόμα και τους χιλιάδες επισκέπτες, και δεν έχει επαρκή σήμανση. Οι τουρίστες δεν ξέρουν πού να πάνε. Δεν συζητάμε για επιπλέον έργα που θα μπορούσαν να γίνουν, όπως για παράδειγμα μια δημόσια τουαλέτα ή μια βρύση με πόσιμο νερό». Εδώ προσθέτουμε ότι, μιλώντας με ξεναγούς, μας επιβεβαίωσαν πως οι τουρίστες που περνούν κάποιες ημέρες στην Αθήνα, θεωρούν τον Λυκαβηττό το δεύτερο βασικό αξιοθέατο της πόλης, μετά την Ακρόπολη.
Ακόμη μερικά ζητήματα που τονίζουν οι κάτοικοι είναι η ροή των αυτοκινήτων, καθώς δεν υπάρχει κανένας έλεγχος, και όσα αυτοκίνητα ανεβαίνουν συχνά το κάνουν με υψηλές ταχύτητες (αυτό μπορώ να το επιβεβαιώσω και η ίδια, καθώς ενώ βρισκόμουν σε ένα μονοπάτι μέσα στο δάσος, ξαφνικά εμφανίστηκε από το πουθενά ένα μηχανάκι μέσα από τους χωματόδρομους και σχεδόν έτρεχε). Επιπλέον, ανησυχούν για τα κυκλοφοριακά προβλήματα που θα προκύψουν από τη μεγάλη συρροή του κόσμου, μετά τα εγκαίνια του νέου θεάτρου (που υπολογίζεται για τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου). Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι μιλάμε για ένα θέατρο με χωρητικότητα 3.800 θεατών.
Ακόμα και στα χωμάτια μονοπάτια συναντήσαμε μοτοσικλετιστή που πήγαινε με μεγάλη ταχύτητα
Τι μέλλει γενέσθαι
Θέσαμε ορισμένα ερωτήματα στον δήμο Αθηναίων με βάση όσα είδαμε στη βόλτα μας. Από τις απαντήσεις που μας δόθηκαν κατανοούμε ότι, αν και δείχνουν τη διάθεση να μάθουν ποια είναι τα προβλήματα και να τα επιδιορθώσουν, δεν υπάρχει κάποιος άμεσος σχεδιασμός παραδείγματος χάριν για την αποκατάσταση των ξύλινων κιγκλιδωμάτων ή την απομάκρυνση των σκουριασμένων παλαιών κάδων και των βάσεών τους. Προτεραιότητα, όπως έγινε σαφές, είναι η αντιπλημμυρική θωράκιση, έργο που αυτή τη στιγμή εστιάζεται στο νοτιοανατολικό κομμάτι του λόφου (αυτό που είχε και τα πιο σοβαρά προβλήματα με πλημμύρες στο παρελθόν). Όπως μας ενημέρωσαν, τα έργα αυτά είναι κάποια μεταλλικά πλέγματα, αναβαθμοί και κορμοδέματα για να συγκρατούν το έδαφος και να μειώσουν την διάβρωση, και θα ολοκληρωθούν μέσα στον Οκτώβριο.
Πάνω: Αναβαθμίδες που κατασκευάζονται κοντά στην Πράσινη Τέντα / Κάτω: μεταλλικά πλέγματα, που τοποθετήθηκαν στο έδαφος για να το συκγρατούν σε σημείο της νοτιανατολική πλευρά
Ρωτήσαμε επίσης τον δήμο Αθηναίων πόσο τακτικοί είναι οι καθαρισμοί στον Λυκαβηττό. Από τις απαντήσεις καταλάβαμε ότι πράγματι υπάρχει μέριμνα για να μαζεύονται τα σκουπίδια από τους μικρούς κάδους και να αλλάζονται οι σακούλες, όμως δεν γίνεται τακτικά κάποιος οργανωμένος καθαρισμός στην ευρύτερη περιοχή. Όπως μας τόνισαν, καθώς πρόκειται για ένα αστικό δάσος, «η αποκομιδή των απορριμμάτων δεν γίνεται όπως σε μια πλατεία» και χρειάζεται ξεχωριστή επιχείρηση, άλλα είναι θετικοί, εάν τους υποδείξουν οι κάτοικοι τα μέρη όπου υπάρχουν σκουπίδια, να μπει συνεργείο (αρκεί να μην είναι σε κάποιον γκρεμό) και να καθαρίσει τον χώρο.
Σχετικά με το μονοπάτι των τριών χιλιομέτρων που είχε ανακοινωθεί το 2021 ότι θα δημιουργηθεί, ενημερωθήκαμε ότι σκοπεύουν να το ολοκληρώσουν το καλοκαίρι. Θελήσαμε να μάθουμε πόσα ακριβώς χιλιόμετρα είναι η απόσταση που έχει ολοκληρωθεί μέχρι στιγμής, καθώς μας φάνηκε πολύ μικρή αυτή που παρατηρήσαμε ότι υπάρχει. Ακόμα δεν έχουμε λάβει απάντηση για αυτό το ερώτημα.
Υπάρχει πρόθεση για περαιτέρω αντιπλημμυρικά έργα, βελτίωση της διαχείρισης του νερού και καλλωπισμό του λόφου, «όμως πρόκειται για ένα αστικό δάσος παρατημένο 50 χρόνια. Έχουμε ξεκινήσει με την υλοποίηση των έργων στο κρίσιμο κομμάτι της προστασίας των υποδομών, μια πολύ μεγάλη και σημαντική παρέμβαση που ίσως δεν γίνεται αντιληπτή σε πρώτο επίπεδο από κάποιον επισκέπτη, και χρειάζεται χρόνος για να υλοποιηθούν και τα υπόλοιπα» μας είπαν.
Όπως μας είπε η Κατσούδα, σε πρόσφατη συνάντηση της ομάδας των κατοίκων με τον δήμαρχο Κώστα Μπακογιάννη και τους συνεργάτες του, δόθηκε η υπόσχεση ότι κλιμάκιο του δήμου θα επισκεφτεί τον χώρο σύντομα και θα περιηγηθούν μαζί με άτομα της ομάδας για να υποδείξουν τα σημεία που χρειάζονται άμεση αντιμετώπιση. «Κατά τη συνάντηση τούς δείχναμε φωτογραφίες που είχαμε τραβήξει και μου έκανε τεράστια εντύπωση ότι φάνηκε να μην ξέρουν σε τι κατάσταση πραγματικά είναι ο Λυκαβηττός. Εγώ μετά από αυτήν τη συνάντηση κρατώ μικρό καλάθι. Ελπίζω όμως κάποια στιγμή, με την αντίστοιχη πίεση, να γίνουν αυτά που χρειάζονται» θα πει η ίδια, αν και δεν πιστεύει ότι αυτό θα γίνει σύντομα.
«Κάποιες στιγμές νιώθω σαν την κυρία Ελένη Λουκά» μου λέει χαριτολογώντας, «δεν περιμένω πολλά πράγματα αλλά θα πιέσω όσο μπορώ. Ας έχουν τον φόβο μας. Έρχονται εκλογές και οι υποψήφιοι καλό είναι να ξέρουν ότι δεν μπορούν να κάνουν εξαγγελίες, χωρίς να ελέγχονται στη συνέχεια. Μπορούμε αν θέλουμε να ελέγχουμε τουλάχιστον την τοπική αυτοδιοίκηση, αυτά που ζούμε καθημερινά και όπως έχω δει και στη Γερμανία, οι ενεργοί πολίτες μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα!»
Είναι απόφοιτη του τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ στο ΕΚΠΑ όπου εισήχθη με την ελπίδα να μάθει τι εστί δημοσιογραφία. Τελικά, το μεγαλύτερο σχολείο για εκείνη είναι το inside story από όπου ξεκίνησε με πρακτική. Έχει δουλέψει και στην εκπομπή «Πρωταγωνιστές».
Πηγή:isidestory.gr