Οι δασοφύλακες, αλλά και αρκετοί κάτοικοι και επισκέπτες των δασών της Κεντρικής Ευρώπης, παρατηρούν όλο και συχνότερα τον τελευταίο καιρό ένα παράξενο είδος λύκου που δεν μοιάζει με τους γκρι λύκους της περιοχής, καθώς το τρίχωμά του είναι ξανθό. Εξαπλώνονται, δε, με ταχύτατους ρυθμούς, απειλώντας τους λύκους.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες ο αποδεκατισμένος πληθυσμός λύκων της Ευρώπης αυξήθηκε σιγά-σιγά, μετά από επίπονες προσπάθειες ετών. Τώρα όμως οι πληθυσμοί των υβριδίων αυξάνονται και αν συνεχιστεί η εξάπλωσή τους οι επιστήμονες φοβούνται ότι θα θέσουν τον ευρωπαϊκό λύκο –ως άγριο, γενετικά ξεχωριστό ζώο– σε κίνδυνο εξαφάνισης.
Πρόσφατα τα υβρίδια αυτά άρχισαν να παρατηρούνται σε μια περιοχή όπου δεν υπήρχαν έως τώρα, το Πιεμόντε της βόρειας Ιταλίας. Η Ελίσα Ραμάσα, φύλακας πάρκου στο Γκραν Μπόσκο, η οποία παρακολουθεί τους λύκους επί 25 χρόνια, είπε στον Guardian πως όταν είδαν το πρώτο ξανθό υβρίδιο πίστευαν ότι θα έφευγε. Τελικά, όχι μόνο δεν έφυγε, αλλά ζευγάρωσε, γεννώντας τέσσερα ξανθά υβρίδια.
«Από ένα ζώο, έχουμε τώρα μια μικρή αγέλη με υβρίδια» λέει ο Λούκα Ανσέλμο, ιχνηλάτης λύκων και ερευνητής στο Life WolfAlps EU, μια πρωτοβουλία πολλών εκατομμυρίων δολαρίων για την υποστήριξη της επιστροφής των λύκων στην Ευρώπη και την αρμονική συμβίωσή τους με τους ανθρώπους.
Τα υβρίδια λύκου-σκύλου δεν αποτελούν νέο φαινόμενο. Αν και οι σημερινοί λύκοι και οι σκύλοι αποτελούν ξεχωριστά υποείδη, ανήκουν στην ίδια οικογένεια και έχουν διατηρήσει τη γενετική επικάλυψη (genetic overlap) από τότε που οι άνθρωποι άρχισαν να εξημερώνουν τους αρχαίους προγόνους των λύκων, πριν από χιλιάδες χρόνια. Τα σύγχρονα υβρίδια, όμως, δεν είχαν μελετηθεί καλά μέχρι πρόσφατα, όταν η πρόοδος στη γενετική κατέστησε δυνατή την απόδειξη της ύπαρξής τους.
Ο Λουίτζι Μποϊτάνι, ο κορυφαίος ειδικός στους λύκους της Ιταλίας, αιχμαλώτισε ένα υβρίδιο το 1975. Οπως λέει στον Guardian, τότε «αντιμετώπισε τα πάντα, από ήπιες αντιδράσεις μέχρι εκφράσεις του τύπου “αυτά που λες είναι βλακείες”». Τελικά αποδείχθηκε ότι είχε δίκιο.
Σήμερα, ολοένα περισσότερες μελέτες καταδεικνύουν την παρουσία υβριδίων σε σχεδόν κάθε ευρωπαϊκή χώρα όπου ζουν λύκοι, ενώ σε ορισμένες περιοχές ο αριθμός τους αυξάνεται σταθερά. Στην Τοσκάνη, τόπο καταγωγής του Μποϊτάνι, και σε άλλες περιοχές, αντιπροσωπεύουν έως και το 70% του πληθυσμού των λύκων. Η αύξηση του αριθμού τους οφείλεται στην αυξανόμενη καταστροφή των ενδιαιτημάτων των λύκων και στην επέκταση των ανθρώπινων οικισμών, που φέρνουν τους ανθρώπους, τα κατοικίδια ζώα τους και τις αγέλες αδέσποτων σκύλων σε συχνότερη επαφή με τις αγέλες των λύκων.
Σε ορισμένες περιοχές «υπάρχουν πλέον μόνο υβρίδια» σημειώνει ο Μποϊτάνι. «Σε αυτή την περίπτωση δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Δεν μπορείς να στείλεις στρατό και να εξοντώσεις όλα τα ζώα».
Τα υβρίδια προβληματίζουν τους οικολόγους, εν μέρει λόγω της απρόβλεπτης φύσης τους. Ενδέχεται να υξήσουν τις συγκρούσεις με τον άνθρωπο, να εκτοπίσουν τους καθαρόαιμους λύκους από τον βιότοπό τους ή να μειώσουν τη βιωσιμότητα των μελλοντικών απογόνων, παρεμποδίζοντας τις προσπάθειες αναζωογόνησης του πληθυσμού των λύκων της Ευρώπης.
Για πολλούς οικολόγους τέτοια υβρίδια αντιπροσωπεύουν το αυξανόμενο αποτύπωμα της ανθρωπότητας σε ένα άγριο είδος. Συχνά είναι το αποτέλεσμα της παραμέλησης σκύλων εργασίας, που αναμειγνύονται με μοναχικούς λύκους, των οποίων η αγέλη μπορεί να έχει αποδεκατιστεί από θανατώσεις ή λαθροθηρία. Σύμφωνα με τη Ραμάσα τα υβρίδια αυτά είναι «ένα ανθρώπινο λάθος».
«Επιταχύνουμε μια διαδικασία που θα μπορούσε να έχει συμβεί φυσικά» λέει στον Guardian η Βαλέρια Σαλβατόρι, μια ειδικός στους λύκους που ηγήθηκε της πρώτης πανευρωπαϊκής μελέτης για τον υβριδισμό. «Είναι σαν την υπερθέρμανση του πλανήτη. Εχουμε καθήκον να μετριάσουμε μια τέτοια επίδραση».
Υπάρχουν, όμως, σημαντικές διαφωνίες σχετικά με το πώς θα πρέπει να συμβεί αυτό. Ορισμένοι ειδικοί, όπως η Φραντσέσκα Μαρούκο, επιστημονική συντονίστρια για το Life WolfAlps EU, υιοθετούν πιο σκληρή γραμμή: «Θα θέλαμε να πυροβολήσουμε όλα τα υβρίδια το συντομότερο δυνατό» λέει.
Αυτή η προσέγγιση ακολουθείται πράγματι από τις Αρχές κρατών όπως η Αυστρία, η Ελβετία, η Πολωνία και η Σλοβενία. Μια θηλυκή λύκαινα που αναπαρήχθη με έναν σκύλο στη Σλοβενία θανατώθηκε πρόσφατα, μαζί με όλους τους απογόνους της, εκτός από έναν που διέφυγε στην Ιταλία. Ομάδες για τα δικαιώματα των ζώων στην Ιταλία έχουν αντιταχθεί σθεναρά στη θανάτωση και τα υβρίδια εκεί είναι πιο πιθανό να παραμείνουν ζωντανά για αρκετό καιρό, ώστε να αναπαραχθούν.
Με μια τόσο μακρά ιστορία διασταυρώσεων μεταξύ ειδών, ορισμένοι οικολόγοι αμφισβητούν μια επιθετική προσέγγιση. Στην Πολωνία, επιστήμονες ερευνούν σχετικά με τα πιθανά πλεονεκτήματα της υβριδοποίησης. Στο εθνικό πάρκο Yellowstone στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, διαπιστώθηκε ότι τα υβρίδια έχουν μεγαλύτερη αντοχή σε ορισμένες ασθένειες.
Τα υβρίδια μπορεί επίσης να είναι καλύτερα προσαρμοσμένα για να επιβιώσουν σε έναν κόσμο όπου οι λύκοι αναγκάζονται όλο και περισσότερο να ζουν σε αστικά περιβάλλοντα. «Στον σύγχρονο κόσμο, που κυριαρχείται από ανθρώπους, ίσως είναι χρήσιμο για τους λύκους να έχουν κάποια συμπεριφορά που μοιάζει με σκύλου» λέει στον Guardian ο σλοβένος ερευνητής Μίχα Κρόφελ. «Νομίζω ότι το κόστος υπερτερεί των οφελών, αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε πραγματικά καταλάβει ακόμη πόσο προβληματικά είναι τα υβρίδια για τη συμβίωση ανθρώπου και λύκου».
Οταν η ομάδα του Ανσέλμο έμαθε για την αγέλη υβριδίων στο Πιεμόντε αποφάσισαν να μην τους σκοτώσουν, αλλά να τους πιάσουν και να τους στειρώσουν. Επί 25 ημέρες καταδίωξαν ένα υβρίδιο, το οποίο ονόμασαν Γκοντό, κατά μήκος των βουνοπλαγιών, τηρώντας τους αυστηρούς ιταλικούς νόμους.
Τελικά ο Γκοντό συνελήφθη και στειρώθηκε, μαζί με ένα από τα αδέλφια του. Τα δεδομένα από το κολάρο που του φόρεσαν έχουν δείξει μέχρι στιγμής ότι η αγέλη υβριδίων συμπεριφέρεται όπως και εκείνες των λύκων. «Φοβόμασταν ότι θα συμπεριφέρονταν περισσότερο σαν σκύλοι, ότι θα έψαχναν για ανθρώπους ή θα πήγαιναν κοντά σε σπίτια αναζητώντας τροφή», λέει η Ραμάσα, «όμως όχι, συμπεριφέρονται σαν λύκοι». Ο Ανσέλμο παραδέχεται, πάντως, πως όλα αυτά δεν συνιστούν πρακτική λύση. «Είναι πολύ δύσκολο» λέει. «Η παγίδευση λύκων είναι το πιο δύσκολο πράγμα που έχω κάνει στη ζωή μου».
Η αντιμετώπιση της πρόκλησης που θέτουν τα υβρίδια απαιτεί συναίνεση μεταξύ των επιστημόνων, αλλά και της ευρύτερης κοινωνίας, σχετικά με το πώς πρέπει να ανταποκριθούμε σε αυτήν. «Πρέπει να αποφασίσουμε» λέει η Σαλβατόρι. «Θέλουμε να συντηρήσουμε τους λύκους; ‘Η θα αποδεχτούμε κάτι που έχει εξελιχθεί από λύκους εξαιτίας της πίεσης που ασκήσαμε στο περιβάλλον;»
Πηγή: protagon.gr