Στη φιλοσοφία κάνουμε τη διάκριση μεταξύ εξήγησης (explanation) και δικαιολόγησης (justification- οι νομικοί στην Ελλάδα το λένε συνήθως αιτιολόγηση, κατά τη γνώμη μου κακώς).
Σε αυτή τη διάκριση αντιστοιχεί μία άλλη: αιτίες (causes) / λόγοι (reasons). Όταν επιχειρούμε μία εξήγηση ψάχνουμε τις αιτίες που συνέβαλαν ώστε να συμβεί κάτι. Π.χ., βλέπουμε κάποιον πεσμένο στον δρόμο και ψάχνουμε την εξήγηση (explanation) για αυτό που βλέπουμε. Λιποθύμησε; Τον χτύπησε αυτοκίνητο; Τον έσπρωξε κάποιος; Τον μαχαίρωσε; κλπ. Ή έχουμε ένα αεροπορικό δυστύχημα. Τι έφταιξε; Ποιες είναι οι αιτίες που έπεσε το αεροπλάνο;
Στη δικαιολόγηση μάς ενδιαφέρει να υποστηρίξουμε μία θέση για να πείσουμε τους άλλους ότι είναι σωστή και επικαλούμαστε λόγους. Λέμε π.χ., ότι πρέπει να αναθεωρηθεί το άρθρο 16 διότι δεν συμβιβάζεται με άλλες αρχές της δημοκρατίας μας, διότι η κατάργησή του θα δώσει περισσότερες επιλογές στους πολίτες, θα βελτιώσει την κατάσταση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, κλπ. Ή λέμε ότι δεν πρέπει να αναθεωρηθεί διότι θα εμπορευματοποιηθεί η εκπαίδευση, κλπ.
Βάσω Κίντή, καθηγήτρια φιλοσοφικής