Οι λαοί κληρονομούν το πνευματικό σώμα του παρελθόντος και ό,τι αυτό φέρνει μαζί του. Μοιάζει με παλιά περγαμηνή, όπου η κάθε γενιά γράφει πάνω της τις δικές της περιπέτειες. Τα διαδοχικά κληρονομημένα σώματα δεν εξαφανίζονται, αλλά αφήνουν τα αποτυπώματά τους και καθορίζουν τα δρώμενα του παρόντος και του μέλλοντος.
Εκτός όμως από το πνευματικό σώμα, οι λαοί κληρονομούν και τον τόπο τους. Οι Ρώσοι κληρονόμησαν τον Ρουμπλιόφ και τον Ντοστογιέφσκι μαζί με τις ατέλειωτες στέπες. Οι Αιγύπτιοι τους μυστικούς αριθμούς και τις πυραμίδες μαζί με το Δέλτα του Νείλου και το χαμσίνι της ερήμου. Οι Γερμανοί τον Γκαίτε και τον Νίτσε μαζί με τους μολυβένιους και βαρύθυμους ουρανούς. Οι Ολλανδοί τον Βερμέερ και τον Βαν Γκογκ, αλλά και την επίπεδη γη κάτω από τον ορίζοντα της θάλασσας. Οι Σκανδιναβοί τον Στρίντμπεργκ, αλλά και τον ήλιο που σχεδόν δεν δύει. Οι Ισπανοί τον Γκόγια, τον ίλιγγο των φλαμένκο, αλλά και την πυρακτωμένη Ανδαλουσία. Οι Άγγλοι τον Σαίξπηρ, τον Χένρι Μουρ, αλλά και τη μουντάδα της ομίχλης και τον κυκλωτικό Ωκεανό. Οι Αμερικανοί τον Πάουντ, τον Τζον Φορντ και τον Όρσον Ουέλς, αλλά και την κατάρα των λόφων που ευλόγησαν οι θεοί των Ινδιάνων. Οι Γάλλοι τον Πασκάλ, τον Μποντλέρ, το μυθοποιημένο και ξενοκατοίκητο Παρίσι μαζί με τις παλίρροιες της Νορμανδίας.
Φαίνεται, λοιπόν, πως ο κάθε λαός οργανώνει και στη συνέχεια κληρονομεί τον πολιτισμό του σε σχέση με τον τόπο. Εμείς οι Έλληνες έχουμε την ευλογία να ζούμε, να έχουμε γεννηθεί, σ’ έναν τόπο που γέννησε τρεις μεγάλους πολιτισμούς που κανείς άλλος λαός δεν κατόρθωσε να έχει: τον Μινωικό πολιτισμό, τον πολιτισμό της Κλασικής Αρχαιότητας και τον Βυζαντινό πολιτισμό. Έχουμε, επίσης, την ευλογία να ζούμε εγγύτερα ή όχι με το κέντρο του αέναου ελληνικού αισθήματος που είναι ο Παρθενώνας, που είναι σαν ακίνητος χορός που αναπνέει μέσα στο φως του Θεού. Μοιάζει σαν να είναι ο ανώτατος καρπός του ανθρώπινου Αγώνα. Γιατί η τρισεύγενη στιγμή έγινε αιωνιότητα.
“Στην Ελλάδα, το σώμα δεν είναι τυφλή ακατέργαστη ύλη, γιατί το διαπερνάει πολύ φως και το κάνει να φωσφορίζει. Έτσι, το σώμα εισέρχεται μέσα στην αρμονία του Σύμπαντος και αυτό συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα”. Και πιστεύω ότι, όταν η ανθρωπότητα θα χάνεται, εδώ θα επιστρέφει, για να βρει το μέτρο και την αρμονία που χρειάζεται ο άνθρωπος για να μη χαθεί. Πιστεύω, επίσης, ότι όλοι οι Έλληνες “που ξέρουν την προσευχή τους” είμαστε ιεραπόστολοι του Φωτός και κάθε Έλληνας ή μη Έλληνας που εισέρχεται στα μυστήρια του Ελληνικού Φωτός γίνεται φωτοδότης και μεταλαμπαδευτής του αέναου ελληνικού πολιτισμού.
Εξ αυτού και η μεγάλη ποίηση, που δεν έπαψε ποτέ –μέσα στους αιώνες– να δημιουργείται στην Ελλάδα, καταγράφει μια “μέσα ανώτερη πατρίδα όπου μια ιδέα γίνεται πράγμα με μια καταπληκτική ευκολία, θαρρείς πως σαρκώνεται σχεδόν φυσιολογικά στην Αράχνη του Ήλιου” ή “η Ελλάδα είναι μια χώρα στο όρια του Θαύματος” ή “στην Ελλάδα ο άνθρωπος είναι πιο φίλος, πιο οικείος με το σύμπαν”.
Το σύμπαν, για να ισορροπήσει, δίνει δώρα στους λαούς, όπως έκανε σε εμάς τους Έλληνες που μας έδωσε έναν τόπο γεμάτο φως και πνευματικότητα, μας έδωσε επίσης και μεγάλα ελαττώματα. Πρέπει, λοιπόν, εμείς να αποφασίσουμε αν στο μέλλον θα πάμε με τον Ανώτερό μας εαυτό και όχι με τον κατώτερο.
Γοητεύομαι να κλείσω τούτο το κείμενο με την περιγραφή της χώρας μου με την παρακαταθήκη που μας άφησε ένα μεγάλο τέκνο της Ελλάδος, ο Ιωάννης Καποδίστριας, που “δείχνει” προς τα πού πρέπει να κινηθούμε εμείς οι Έλληνες για να είμαστε χρήσιμοι στην Ελλάδα, αλλά και στην ανθρωπότητα. “Να κάνουμε μία χώρα ελεύθερη, αφιερωμένη αποκλειστικά και μόνο στις επιστήμες και τη διαφώτιση του ανθρώπινου γένους. Μια χώρα-μήτρα και να κηρυχθεί το έδαφός της εκ των έξω απρόσβλητο, και να κρατηθεί μακράν πάσας ξένης αναμείξεως. Η Ελλάδα να κηρυχθεί δι’ όλη την ανθρωπότητα κράτος ιερόν!”.
Το παραθέτω γιατί και αυτός πίστευε, όπως και εγώ, ότι η “Ελλάδα είναι μια χώρα στα όρια του θαύματος”.
Ο Γιάννης Σμαραγδής είναι σκηνοθέτης.