Θυμάμαι σαν να ΄ναι χτες, την προσπάθειά του καθηγητή μας στο Πανεπιστήμιο, στο μάθημα Φιλοσοφία της Επιστήμης, να εξηγήσει τις διαφορές στη σκέψη του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, μέσω του παραδείγματος του βέλους που πετά, και για το ποια δύναμη το τροφοδοτεί για να το κινεί.
Όταν είχε χρειαστεί κάποτε κι εγώ να εξηγήσω, με ένα απλό παράδειγμα, τη διαφορά του τρόπου σκέψης Πλάτωνα και Αριστοτέλη, της ιδέας και της πραγματικότητας, του άυλου και του υλικού, του αόρατου και του ορατού, της θεωρίας και της πράξης, χρησιμοποίησα αντίστοιχα μια γνωστή παροιμία, με τον τρόπο όμως που την έλεγε η γιαγιά μου:
«Κάποιο λάκκο έχει η φάβα, και ρουφά το λάδι μέσα».
Διότι οι παλαιοί ερμήνευαν τα πράγματα με τον τρόπο της ιδέας, όπως δηλαδή προσπαθούσε να τα ερμηνεύσει και ο Πλάτωνας. Έτσι στην περίπτωση που ρίχνεις λάδι μέσα στη φάβα και αυτό απορροφάται συνεχώς, σε οδηγεί να βγάλεις το αυθαίρετο συμπέρασμα ότι η φάβα έχει λάκκο και το ρουφάει μέσα. Αυτή η ερμηνεία, παρόλο που έχει μια ποιητικότητα, μια καλλιτεχνικότητα και μια επιστημονικότητα σχεδόν ισάξια με την ανακάλυψη μιας μαύρης τρύπας που ρουφά μέσα το φως, δεν μπορεί να έχει πραγματική βάση. Κι αυτό διότι ξέρουμε από τις ιδιότητες κάποιων σωμάτων, μεταξύ των οποίων και της φάβας, πώς λειτουργούν σαν διαλυμένη ουσία μέσα σε διαλύτη. Άρα το μίγμα λαδιού-φάβας ομογενοποιείται συνεχώς με την αύξηση της ποσότητας του λαδιού αραιώνοντάς το ελάχιστα λόγω της πυκνότητας της φάβας, δείχνοντας ότι όλο το λάδι απορροφάται. Για τον Πλάτωνα και τη γιαγιά μου λοιπόν η φάβα έχει λάκκο, για τον Αριστοτέλη και εμένα είναι αραίωση πυκνού διαλύματος.
Δημήτρης Μαργαρίτης, μουσικός-φυσικός, συγγραφέας των βιβλίων “Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΟΤΗΤΑΣ – ΣΧΕΤΙΚΙΣΤΙΚΗ ΝΟΥΒΕΛΑ” και “ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΟΥ HEIFETZ & ΑΛΛΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ ΑΝΑΙΡΕΣΕΩΝ” που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Γρηγόρη