της ΙΡΕΝΕ ΒΑΛΙΕΧΟ
μετάφραση Βάσω Χρηστάκου
Η έλξη του κενού
Σήμερα βαριόμαστε λιγότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή, αλλά φοβόμαστε περισσότερο από ποτέ μη βαρεθούμε, παρατήρησε κάποτε ο φιλόσοφος Μπέρτραντ Ράσελ. Μάλλον γι’ αυτό γεμίζουμε τις ζωές μας με ενασχολήσεις και σχέδια μέχρι να ξεχειλίσουν. Μας τρομάζουν τα κενά διαστήματα του χρόνου σαν ρωγμές στο επιχειρησιακό οικοδόμημα που χτίζουμε κάθε μέρα. Μια αόριστη εντύπωση ενοχής μας κυριεύει αν τις Δευτέρες που γυρνάμε στη δουλειά, δεν έχουμε να αφηγηθούμε στους συναδέλφους μας ένα
υπερπλήρες Σαββατοκύριακο. Προτιμούμε την ασφυξία από το κενό.
Η αρχαία σοφία μας αποτρέπει από αυτή τη στάση ζωής. Πριν από εικοσιπέντε αιώνες ο Κινέζος διδάσκαλος Λάο Τσε έγραψε:
πλάθουμε τον πηλό για να φτιάξουμε ένα δοχείο, αλλά είναι το εσωτερικό κενό του που γεμίζουμε· καρφώνουμε πασσάλους για να χτίσουμε ένα αγροτόσπιτο, αλλά είναι το εσωτερικό του που το κάνει κατοικήσιμο. Ο αρχαίος διδάσκαλος ήθελε να μας θυμίσει ότι είναι το κενό που μάς προσφέρει καταφύγιο, ότι οι πράξεις μας χρειάζονται χώρο και ηρεμία για να υλοποιηθούν αθόρυβα, όπως στρώνονται οι νιφάδες στον χιονιά. Ο Ρωμαίος φιλόσοφος Σενέκας επέμεινε στην ίδια ιδέα. Σκεφτόταν ότι οφείλουμε να είμαστε δραστήριοι αλλά όχι και παραδομένοι σε ένα ανάστατο και ξέφρενο πηγαινέλα. Για να μάθουμε το μάθημα της ανάπαυσης, συνιστούσε να αποβάλλουμε από την καθημερινή ζωή μας την πίεση των προσδοκιών και την ακραία έξαψη. Ο Σενέκας χαριτολογούσε στα γραπτά του πάνω στην «παραφορτωμένη σχόλη» και μας άφησε μια ειρωνική φράση:
«Εκείνοι που οι τέρψεις τους απαιτούν πολλή δουλειά, δεν χαίρονται τίποτα». Σύμφωνα με την παλιά διδαχή, αν αφήσουμε τον χρόνο μας κενό, θα πάψει να μας πιέζει.
