μετοχές, συστάσεις γραμματικής.

Απο τον Μιχάλη Ρουμελιώτη

Συστάσεις γραμματικής.

Η καθημερινή νέα ελληνική δεν πολυχρησιμοποιεί τίς ενεργητικές μετοχές. Ή δεν τις πολυχρησιμοποιούσε μέχρι πρόσφατα. Διότι η επίδραση τής αγγλικής στις μέρες μας, με την συχνή χρήση τού γερουνδίου (δηλαδή τού «-ing», walking, talking, playing κτλ), που σε πρόχειρες μεταφράσεις αποδίδεται στα ελληνικά με μετοχή, εκεί που έχει θέση επιθέτου («walking man», «περιπατών άνθρωπος»), τις ξαναφέρνει στην καθημερινότητα, ιδίως στον κακοφτιαγμένο επιστημονικοφανή ή δημοσιοϋπαλληλικό λόγο.

Ούτως ή άλλως όμως, οι μετοχές είναι σημαντικό κομμάτι τής λόγιας γλώσσας, και πρέπει να μπορούμε να τις χρησιμοποιούμε σωστά.

ο διευθύνων (σύμβουλος)     η διευθύνουσα                       το διευθύνον

τού διευθύνοντος                  τής διευθυνούσης                  τού διευθύνοντος

(ή τής διευθύνουσας)

τον διευθύνοντα                    την διευθύνουσα                   το διευθύνον

οι διευθύνοντες                     οι διευθύνουσες                    τα διευθύνοντα

των διευθυνόντων                 των διευθυνουσών                των διευθυνόντων

τούς διευθύνοντες                 τις διευθύνουσες                   τα διευθύνοντα

Είναι λίγο διαφορετικά τα συνηρημένα ρήματα, κυρίως στο ουδέτερο. Έτσι, από το «κυβερνώ» για παράδειγμα, έχουμε «ο κυβερνών, η κυβερνώσα, το κυβερνών, τού κυβερνώντος, τής κυβερνώσας (-ης), τον κυβερνώντα, οι κυβερνώντες, οι κυβερνώσες, τα κυβερνώντα, των κυβερνώντων, των κυβερνουσών (ή κυβερνωσών), τούς κυβερνώντες». Από το «ομιλώ» ή «μιλώ», έχουμε «ο ομιλών, η ομιλούσα, το ομιλούν, τού ομιλούντος, τής ομιλούσας (-ης), τον ομιλούντα, την ομιλούσα, οι ομιλούντες, οι ομιλούσες, τα ομιλούντα, των ομιλούντων, των ομιλουσών, τούς ομιλούντες».

Έχουμε άλλη κλίση στον αόριστο· όπου όμως τα συνηρημένα κλίνονται λίγο πολύ το ίδιο με τα άλλα.

ο λήξας                                    η λήξασα                     το λήξαν

τού λήξαντος                          τής λήξασας                τού λήξαντος

(ή τής ληξάσης)

τον λήξαντα                            την λήξασα                 το λήξαν

οι λήξαντες                             οι λήξασες                  τα λήξαντα

των ληξάντων                         των ληξασών              των ληξάντων

τούς λήξαντες                         τις λήξασες                 τα λήξαντα

Υπάρχουν και οι παθητικές μετοχές, π.χ. ο κυβερνώμενος, η κυβερνωμένη, το κυβερνώμενο, ο λυόμενος, η λυομένη, το λυόμενο, που όμως δεν φαίνεται να σάς δυσκολεύουν, ιδίως αυτές τού παρακειμένου, π.χ. ο τυπωμένος, η τυπωμένη, το τυπωμένο, που εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται από παλιά με μεγάλη συχνότητα στον καθημερινό λόγο.