Από Γεωργίο Καβρο
Έως και πριν μερικές δεκαετίες, αν κάποιος κάτοικος κυρίως της επαρχίας Μαλεβιζίου είχε αμπέλι και κυρίως σουλτανίνα, ήταν σαν να είχε “χρυσωρυχείο”. Έως τα μέσα της δεκαετίας του 1990 η σταφίδα και στα μέσα της δεκαετίας του 2000 τα σκεπαστά και τα επιτραπέζια σταφύλια, έδιναν τόσα πολλά χρήματα, που μπορούσε κάποιος με λίγα μόνο στρέμματα να ζήσει, να σπουδάσει τα παιδιά του ή να κάνει κάτι άλλο. Αυτή η κατάσταση άλλαξε την τελευταία δεκαετία, και απ’ ό,τι δείχνουν τα πράγματα οριστικά, με αποτέλεσμα τη σημερινή εποχή το να έχει κάποιος αμπέλι να θεωρείται “τιμωρία”, αφού είναι τόσο υψηλό το κόστος παραγωγής, που στο τέλος το κέρδος -αν προκύψει- θα είναι χαμηλό. Αν υπολογίσουμε ότι οι σημερινές τιμές που πουλάνε οι παραγωγοί με ευρώ είναι σχεδόν οι ίδιες που ήταν με δραχμές πριν 20 και 25 χρόνια, αυτό μας λέει πολλά. 23 λεπτά το σταφύλι τώρα, 68 δραχμές πριν 20 χρόνια. Αν, όμως, υπολογίσουμε τον πληθωρισμό, το κόστος που έχει ανεβάσει πάρα πολύ τα λιπάσματα, καύσιμα κ.λπ., τότε δεν μιλάμε για 23, 25 ή 30 λεπτά το κιλό, αλλά για ψίχουλα. Π.χ. το 2007 ένα σακί 25 κιλών θειάφι, κόστιζε 7 ευρώ, τώρα κοστίζει 15 ευρώ, περίπου. Άνοδος δηλαδή 114% μόνο για το θειάφι και μόνο για την περίοδο 2007 -έως και τώρα. Η τιμή πώλησης του σταφυλιού ανά κιλό που υπήρχε τότε είναι ακριβώς η ίδια που υπάρχει και τώρα και σε πολλές περιπτώσεις είναι ακόμα χαμηλότερη, όπως στα σκεπαστά αμπέλια ή τα επιτραπέζια. Αν υπολογίσουμε, επιπλέον, φάρμακα, καύσιμα και κ.λπ., τότε τα πράγματα γίνονται χειρότερα. Οι παραγωγοί, μη αντέχοντας το κόστος, εγκαταλείπουν τις καλλιέργειες, αλλά για να βάλουν τι;
Ελιές, κήπο, ζωοτροφές; Να βάλουν, τι; Δεν υπάρχει δυστυχώς προγραμματισμός, ώστε να καθοδηγήσει τους παραγωγούς.
Για του λόγου το αληθές, το παρακάτω διάγραμμα δείχνει όλη την πραγματικότητα: Παρατηρούμε ότι η κατρακύλα της αμπελοκαλλιέργειας αρχίζει το 2011 (-8,13%) και επιταχύνεται το 2014 (-8,9%). Από το 2016 και μετά η μείωση είναι μικρότερη, περίπου 6% ανά έτος και σταδιακά σταθεροποιείται σε αυτό περίπου το επίπεδο. Επειδή δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει παρέμβαση ανάσχεσης αυτής της κατάστασης, θα συνεχίσουν να μειώνονται τα αμπέλια μέσα στον χρόνο.
Διάγραμμα: 2010-2018
Διάγραμμα: Stata software
Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε τη μεταβολή της αμπελοκαλλιέργειας από το 2010 έως και το 2018:
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Οι τιμές είναι σε χιλ. στρέμματα
(Πριν το 2010 δεν υπάρχουν καλά δεδομένα )
Η συνολική μείωση μόνο για αυτά τα έτη, είναι 40%! Δηλαδή τα μισά περίπου των αμπελιών όλης της Κρήτης εγκαταλείφθηκαν μέσα στην περίοδο 2010-2018, ενώ η μέση μείωση ανά έτος είναι περίπου 6,14%! Έχουν φύγει συνολικά 96.642 στρέμματα μέσα σε αυτά τα λίγα χρόνια. Αν η τιμή του ελαιόλαδου και των κηπευτικών δεν ήταν στα χαμηλά επίπεδα που βρίσκονται τα τελευταία χρόνια, θα είχαν φύγει σίγουρα ακόμα περισσότερα αμπέλια.
Το θέμα είναι πως η αμπελουργία της Κρήτης πνέει τα λοίσθια και δεν υπάρχει ενδιαφέρον από κανέναν για να σταματήσει ή να περιορίσει αυτή την πτώση. Το αμπέλι πάντα ήταν η καλλιέργεια που μπορούσε να επηρεαστεί από τα καιρικά φαινόμενα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη καλλιέργεια, με αποτέλεσμα πολλοί να την εγκαταλείπουν και λόγω κλιματικής αλλαγής (αύξηση του κόστους λόγω περισσοτέρων ψεκασμάτων κ.λπ.). Δυστυχώς η αμπελοκαλλιέργεια στην Κρήτη πεθαίνει, αν δεν έχει πεθάνει ήδη.
*Ο Γεώργιος Εμμ. Καβρός είναι οικονομολόγος στο Ηράκλειο Κρήτης