Τι γυρεύει η Alibaba στην Αθήνα;

«Θέλεις να εξάγεις στην Κίνα; Θέλεις να φέρεις Κινέζους τουρίστες; Τώρα μπορείς».Η προτροπή έμοιαζε αρκετά επιτακτική και επείγουσα. Ήταν ο τίτλος πάνω από το πρόγραμμα της συνάντησης στελεχών του κινεζικού κολοσσού διαδικτυακών αγορών Alibaba με Έλληνες επιχειρηματίες, που πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη Τετάρτη στο Χίλτον. Η συνάντηση περιλάμβανε τρεις παρουσιάσεις και πολλά τραπέζια κλειστών συναντήσεων μεταξύ των δύο πλευρών. Το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών είχε την ευθύνη της διοργάνωσης, και στο δελτίο Tύπου που έστειλε μετά την ολοκλήρωση της ημερίδας ο τόνος ήταν τουλάχιστον θριαμβευτικός, για τα «σπουδαία οικονομικά στοιχεία» της Alibaba, τη μεγάλη συμμετοχή των ελληνικών επιχειρήσεων και τον αναβαθμισμένο δικό του ρόλο. Λίγες ημέρες μετά όμως και καθώς οι επαφές μεταξύ Ελλήνων και Κινέζων συνεχίζονται, η απορία παραμένει: τι θέλει πραγματικά το Alibaba από την ελληνική αγορά;

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η συνάντηση της Τετάρτης ήρθε ως αποτέλεσμα της επίσκεψης του Αλέξη Τσίπρα (μαζί με παραγωγικούς φορείς) τον περασμένο Ιούλιο στο Πεκίνο. Το ταξίδι, εκτός από μερικά αλλόκοτα ποπ στιγμιότυπα (η casual αποβίβαση της αποστολής από το αεροπλάνο, ο ενθουσιασμένος με τα γυαλιά virtual reality Τσίπρας και άλλα), πρόσφερε και κάποια ειδησεογραφία.Ο Έλληνας πρωθυπουργός συναντήθηκε με δύο ακριβοθώρητους και σημαντικούς CEO της κινεζικής οικονομίας, την πρόεδρο του τεχνολογικού κολοσσού ZTE, Τζέιν Τσεν και τον ιδρυτή και πρόεδρο του Alibaba Group, Τζακ Μα.H Alibaba Group είναι από τις επιχειρήσεις εκείνες οι οποίες συγκρίνονται σε μέγεθος με την Google και την General Motors. Είναι η μεγαλύτερη εταιρεία ηλεκτρονικού εμπορίου στην Κίνα και τα τελευταία χρόνια έχει επεκτείνει τη δραστηριότητά της σε περισσότερους από 20 τομείς. Για τους επαγγελματίες που πουλούν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους μέσω αυτής, εγγυάται την πρόσβαση σε μια θηριώδη (και θηριωδώς αναπτυσσόμενη) αγορά όπως η κινεζική. Μάλιστα ετοιμάζεται να επεκταθεί στην Ινδία, όπου έχει ξεκινήσει μάχη με την Amazon του Jeff Bezos για την επικράτηση στην αγορά χονδρικής. Επιπλέον, τον περασμένο Ιούνιο παρουσίασε από κοινού με την αυτοκινητοβιομηχανία SAIC το Roewe RX5, ένα όχημα SUV, που είναι το πρώτο διασυνδεδεμένο αυτοκίνητο.Για τη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον 52χρονο πρώην καθηγητή αγγλικών Τζακ Μα, τα νέα που μεταδόθηκαν από τα ελληνικά ΜΜΕ ήταν κάτι παραπάνω από αισιόδοξα. Όταν, σύμφωνα με το αφήγημα πολλών δημοσιευμάτων, ο Τσίπρας κόντραρε τον Μα λέγοντάς του ότι η Ελλάδα έχει ένα εκατομμύριο Ρώσους τουρίστες και μόνο 120.000 Κινέζους, ο Μα φέρεται να ανταπάντησε ότι το Alibaba μπορεί να φέρει ένα εκατομμύριο Κινέζους στην Ελλάδα. Αναφερόταν ασφαλώς στο μεγάλο μερίδιο της αχανούς κινεζικής αγοράς τουρισμού (αν και κατά βάση εσωτερικού) που κατέχει η πλατφόρμα ταξιδιωτικών υπηρεσιών Alitrip. Με αυτήν την υπόσχεση ο πρωθυπουργός επέστρεψε στην Ελλάδα.

Όπως σημειώνουν πολλά στελέχη της ελληνικής αγοράς τουρισμού που παρευρέθηκαν στη συνάντηση της Τετάρτης, o Γιονγκ Ζανγκ, Επικεφαλής Περιεχομένου του Alitrip, o οποίος ανέλαβε να διαφωτίσει τους Έλληνες επιχειρηματίες για την πλατφόρμα του, δεν ήταν σε θέση να συνεργαστεί τόσο στενά μαζί τους προκειμένου πράγματι να έλθουν στην Ελλάδα ένα εκατομμύριο Κινέζοι. Κι αυτό όχι γιατί ήταν απρόθυμος. Η παρουσίασή του, σε σπαστά αγγλικά, είχε περισσότερο ως στόχο να αναδείξει την αποτελεσματικότητα της διαφήμισης στην ιστοσελίδα του Alitrip (με 4 εκατομμύρια επισκέπτες ημερησίως), παρά να διαμορφώσει κάποιο πλαίσιο συνεργασίας με Έλληνες tour operators.Σύμφωνα με παρευρισκόμενους ο Ζανγκ, τόσο στην αρχική του παρουσίαση όσο και στις κλειστές συναντήσεις έπειτα, δεν ήταν σε θέση να διευκρινίσει βασικά ζητήματα για τέτοιου είδους συνεργασίες, όπως το αν το ενδιαφέρον της κινεζικής αγοράς αφορά περισσότερο μεμονωμένα προϊόντα (πχ. απευθείας συνεργασία με καταλύματα) ή συνολικότερα πακέτα. Δεν γνώριζε αν στο Alibaba υπάρχει κάποια φόρμουλα συνεργασίας με τοπικές τουριστικές επιχειρήσεις αντίστοιχη με εκείνες που χρησιμοποιούν οι μεγάλες ταξιδιωτικές ιστοσελίδες (Booking.com, Expedia, κ.λπ.) και δεν ήταν καθόλου συγκεκριμένος στα θέματα που αφορούν την ελληνική αγορά του τουρισμού. Όπως σημειώνει ένας από τους παρευρισκόμενους της ελληνικής πλευράς, «ο στόχος του ήταν μάλλον να συγκινήσει την παρευρισκόμενη υφυπουργό Τουρισμού, Ελενα Κουντουρά, και να της “πουλήσει” το κεντρικό διαφημιστικό banner της ιστοσελίδας προς 100.000 ευρώ την εβδομάδα». Ουδείς αμφιβάλλει ότι η διαφήμιση σε έναν τόσο κομβικό ιστότοπο θα είναι αποτελεσματική, όμως σίγουρα ένα banner δεν θα δεκαπλασιάσει σε μια σεζόν τον αριθμό των Κινέζων τουριστών στην Ελλάδα.Η εικόνα ήταν αντίστοιχη και στο επόμενο (αν και προηγήθηκε χρονικά) θέμα της συνάντησης της Τετάρτης, που ήταν η είσοδος ελληνικών εταιρειών στο ηλεκτρονικό κατάστημα Alibaba.

To Alibaba αποτελεί έναν εξαιρετικά διαδεδομένο τρόπο πραγματοποίησης αγορών στην Κίνα. Μπορεί κάποιος να βρει μέσα στο κατάστημα αυτό (κατ’ αντιστοιχία με το αμερικανικό Amazon), ό,τι φανταστεί, από καρυκεύματα μέχρι ρούχα, βιβλία και ηλεκτρονικές συσκευές. Στις περισσότερες περιπτώσεις η παραγγελία φθάνει αυθημερόν στον παραλήπτη με τα κόκκινα μοτοποδήλατα, σήμα κατατεθέν του Alibaba. Γι’ αυτό το λόγο, ο Τζακ Μα απολαμβάνει τη δόξα ενός ροκ σταρ στην Κίνα, έχοντας επιταχύνει και διευκολύνει τις ηλεκτρονικές αγορές όσο ποτέ άλλοτε. Εξαιτίας του ηλεκτρονικού καταστήματος, η Alibaba εξελίχτηκε σε μια επιχείρηση που το 2016 είχε τζίρο κοντά στα 13,5 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή περίπου πέντε φορές το ύψος της υποδόσης που περιμένει η Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης από την τρόικα.Τα δύο στελέχη του ηλεκτρονικού καταστήματος που βρέθηκαν στην Αθήνα, o Ροντρίγκο Σιπριάνι Φορέσιο και η Κριστίνα Φοντάνα (υπεύθυνοι για την περιοχή της Μεσογείου) επικεντρώθηκαν στο να παρουσιάσουν τις δραστηριότητες της Alibaba και τις πλατφόρμες b2c για εξαγωγές προϊόντων στην Κίνα καθώς και στο να εξηγήσουν στους επιχειρηματίες πώς μπορούν να λάβουν τη διάκριση “Gold supplier” (“χρυσός προμηθευτής”). Η τελευταία απονέμεται έπειτα από αξιολόγηση –και μετά πληρωμής– σε εμπόρους που εξάγουν τα προϊόντα τους στην Κίνα και είναι, κατά κάποιον τρόπο, η έγκριση του καταστήματος ανάμεσα σε έναν αληθινό ωκεανό φιρμών που διατίθενται προς πώληση.Και από αυτή την παρουσίαση δεν έλειψαν τα παράπονα. Παρόλο που οι Έλληνες επιχειρηματίες έμαθαν κάποια πράγματα για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το Alibaba, δεν έμαθαν και πολλά για την κινεζική αγορά και τις ανάγκες της. Ακούστηκαν περισσότερο ανεκδοτολογικού τύπου αφηγήσεις, όπως το ότι οι Κινέζοι αντιλαμβάνονται τα μπισκότα ως προϊόν πολυτελείας και δεν τα αγοράζουν σε μεγάλες οικογενειακές συσκευασίες, όπως συμβαίνει στην Ευρώπη. Προϋπόθεση για τους επιχειρηματίες που θα θελήσουν να δραστηριοποιηθούν είναι μια διαδικασία έρευνας και ανάπτυξης business plan για την κινεζική αγορά (αλλά και διεκπεραίωσης της σχετικής γραφειοκρατίας), που η κάθε ενδιαφερόμενη επιχείρηση θα πρέπει να πραγματοποιήσει μόνη της και η παρουσίαση δεν διέθετε πολλά να προσφέρει προς αυτήν την κατεύθυνση.

Και γιατί πραγματοποιήθηκε τελικά η επίσκεψη αυτή; Κάποιες απαντήσεις ίσως βρίσκονται στο τρίτο θέμα της συνάντησης της Τετάρτης. Αυτό είχε σχέση με το ενδεχόμενο επέκτασης στην Ελλάδα του συστήματος πληρωμών Alipay, το οποίο από την άνοιξη του 2016 έχει ξεκινήσει την προσπάθεια διείσδυσης στην ευρωπαϊκή αγορά. Το Alipay αποτελεί πλατφόρμα αντίστοιχη με το PayPal, με τη διαφορά ότι είναι υπαρκτή και στον φυσικό κόσμο, εκτός από τον διαδικτυακό. Εκείνος δηλαδή που έχει λογαριασμό Alipay μπορεί, εκτός από αγορές online, να κάνει και αγορές από κοντά, σε καταστήματα, εστιατόρια κ.λπ. Αυτό γίνεται με ένα barcode που εμφανίζεται στην οθόνη του κινητού του, το οποίο σκανάρει ένα τερματικό POS (με τη δυνατότητα να “διαβάζει” barcode) και πραγματοποιεί τη συναλλαγή. Προκειμένου να συμβεί αυτό στην Ελλάδα, η Alipay χρειάζεται να συνεργαστεί με μιαν ελληνική τράπεζα ή έστω με ένα ελληνικό σύστημα πληρωμών (όπως είναι π.χ. το Viva). Στόχος μιας τέτοιας συνεργασίας θα είναι οι Κινέζοι τουρίστες ή επιχειρηματίες που βρίσκονται στη χώρα μας, έχουν ήδη λογαριασμό Alipay, και επιθυμούν να πραγματοποιήσουν αγορές στην Ελλάδα μέσω αυτού.

Στην παρουσίαση της Τετάρτης ήταν εκεί και οι τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες (Εθνική, Τράπεζα Πειραιώς, Alpha Bank, Eurobank) και στελέχη τους επιβεβαίωσαν στο inside story το ενδιαφέρον που υπάρχει για τη λειτουργία μίας ή περισσότερων από αυτές ως “acquirer” για το Alipay. Άλλωστε δύο από αυτές, η Eurobank και η Alpha Bank, έχουν ήδη δείξει το ενδιαφέρον τους για την κινεζική αγορά στην Ελλάδα, αποδεχόμενες την κινεζική πιστωτική κάρτα UnionPay. Το Alipay έχει συνάψει ήδη συμφωνίες –κυρίως με συστήματα πληρωμών παρά με τράπεζες– για περιορισμένη χρήση (π.χ. σε αεροδρόμια) στη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.Εφόσον βρεθεί η τράπεζα που θα λειτουργήσει ως “acquirer”, δηλαδή ως μεσολαβητής, θα πρέπει με τη σειρά της να συνεργαστεί με μιαν εταιρεία που θα έχει ως αντικείμενο την τεχνολογία των πληρωμών. Αυτή θα αναπτύξει το κατάλληλο λογισμικό για την ανάγνωση των barcode από τα κινητά τηλέφωνα. Πολλές από αυτές τις εταιρείες, που λέγονται enablers ή vendors, βρίσκονταν εκεί στην παρουσίαση της Τετάρτης.H τεχνολογία που απαιτείται δεν είναι ιδιαιτέρως περίπλοκη. Ωστόσο, δεν είναι όλα τόσο εύκολα. Για παράδειγμα, το κόστος της υποδομής που χρειάζεται θα είναι σημαντικό καθώς δεν υπάρχει ελληνική εταιρεία vendor που μπορεί να αναλάβει την ανάπτυξη του σχετικού λογισμικού. Αυτές είναι όλες πολυεθνικές. Το αναλογικό κόστος αυξάνεται περισσότερο καθώς η τεχνολογία αυτή αναμένεται (τουλάχιστον σε αρχική φάση) να εφαρμοστεί μόνο σε στοχευμένους χώρους: σε ξενοδοχεία, εστιατόρια και εμπορικά καταστήματα στις περιοχές που επισκέπτονται συνήθως οι Κινέζοι, δηλαδή στη Σαντορίνη και στην Κρήτη. Συνεπώς, η όποια ανάπτυξη λογισμικού και το κόστος της αφορά περιορισμένη χρήση.Επιπλέον, η υιοθέτηση του Alipay σημαίνει αυξημένη τραπεζική προμήθεια για τους εμπόρους. Ενώ οι συμβατικές πιστωτικές κάρτες αφήνουν στο τραπεζικό ίδρυμα που μεσολαβεί προμήθεια περί το 1,2% της κάθε συναλλαγής, το Alipay απαιτεί περίπου τριπλάσια προμήθεια, της τάξης του 3 έως 4%.Οπως και να έχει, η επέκταση του Alipay στην Ελλάδα, εφόσον συμβεί, θα διευκολύνει την άφιξη Κινέζων τουριστών μέσω του Alitrip. H Alibaba τότε θα μπορεί να εγγυηθεί στους ταξιδιώτες που θα φτάσουν ότι θα μπορούν να πληρώσουν με τον λογαριασμό Alipay που ήδη έχουν κι αυτό αναμένεται να λειτουργήσει ως κίνητρο. Αυτός είναι ένας κοινός στόχος των δύο πλευρών και έχουν κάθε λόγο να τον επιδιώξουν.Ωστόσο, αν υπάρχει ένα κεντρικό συμπέρασμα από το πέρασμα της Alibaba από την Ελλάδα και από τις επιδιώξεις που φαίνεται να έχει η εταιρεία του Τζακ Μα, τότε αυτό είναι ότι, όπως οπουδήποτε αλλού, θέλουν να κάνουν μπίζνες. Θέλουν να κερδίσουν και όχι να φέρουν την ανάπτυξη στην Ελλάδα, σαν να της το χρωστούν. Οι στόχοι τους δεν ταυτίζονται πάντα με εκείνους της ελληνικής επιχειρηματικής κοινότητας.Υπό αυτή τη σκοπιά, η επίσκεψη της Alibaba σίγουρα δεν ήταν φιάσκο. Αλλά δεν ήταν και θρίαμβος.