Ο “ ΜΑΡΤΗΣ “
Σαν βγει ο Μαρτιάτικος ήλιος , βγαίνει για καλά ! Καίει και
μαυρίζει τα πρόσωπα των παιδιών , κι’ η μαυρίλα για το λαό μας , το παλότερο
καιρό , σήμαινε ασχήμια . Προπάντων τα κορίτσια τα ήθελε άσπρα- άσπρα και
ροδομάγουλα :
“ Οπόχει κόρη ακριβή , το Μάτη ο ήλιος μην την ιδεί “ , έλεγε
παλιά ο λαός μας .
Δε έβλεπες λοιπόν κανένα κορίτσι , που την 1η Μάρτη να μην
έχει δεμένο γύρω απ’ τον καρπό του χεριού το “ μάρτη “. Μπορεί και στο
μεγάλο δάχτυλο του ποδιο΄πυ ή στο λαιμό ( στα μωρά ) . Ο “ μάρτης “ είναι
μια κλωστή άσπρη και κόκκινη ή χρυσή ( κίτρινη ) στριμμένη . Τον φορούν
μέχρι τέλος του μήνα κι ύστερα τον βγάζουν και τον κρεμούν στις
τριανταφυλλιές .
Έτσι τα μάγουλά τους θα γίνουν κόκκινα σαν τριαντάφυλλα .
Αλλού πάλι , τον έδεναν στις λαμπάδες της Ανάστασης και καίγο0νταν μαζί ,
ή γύρω απ’ τα αρνιά που έψηναν τη Λαμπρή .
Το έθιμο του “ μάρτη “ , το είχαν εξαρχής κι’ οι Βυζαντινοί
και κράτησε όσο κι’ η Βυζαντινή αυτοκρατορία , για να συνεχιστεί μέχρι τις
μέρες μας . Φαίνεται πως το έθιμο έχει την αρχή του στην Ελληνική
αρχαιότητα , γιατί έχουμε μαρτυρίες πως όσοι έπαιρναν μέρος στα Ελαυσίνια
Μυστήρια , οι μύστες , έδεναν γύρω απ’ το δεξί τους χέρι και το αριστερό
πόδι μια κλωστή . Δεν ξέρουμε βέβαια τι συμβολική σημασία είχε , έχουμε όμως
κι’ άλλες ματυρίες πως οι αρχαίοι φορούσαν κλωστές κόκκινες κι’ άσπρες ,
για να διώχνουν το κακό .
ΟΙ “ ΔΡΙΜΕΣ “ ΤΟΥ ΜΑΡΤΗ
Οι Δρίμες είναι μέρες επικίνδυνες , όντα δαιμονικά τριγυρίζουν τις
τρεις πρώτες , τις τρεις μεσαίες και τις τρεις τελευταίες μέρες του Μάρτη ,
για να κάνουν κακό στα ξύλα , στα ρούχα , στα σώματα . Ό,τι πλύνεις θα
λιώσει , όσα ξύλα κόψεις θα σαπίσουν , αν λουστείς θα πάθεις κακό , λέει ο
λαός και κάνει πέρα κάθε τέτοια απασχόληση .
ΤΑ “ ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑΤΑ “
Η άνοιξη φέρνει ζωντάνια και χαρά σ’ ανθρώπους και ζωντανά . Η
άνοιξη φέρνει πίσω τα χελιδόνια απ’ τις ζεστές χώρες . Θα χτίσουν τις
φωλιές τους , θα γεννήσουν τ’ αυγά τους . Ο τόπος μας γεμίζει από τα
τιτιβίσματά τους , που ανακατεύονται με τις χαρούμενες φωνές των παιδιών .
Παιδιά και χελιδόνια στενά συνδεμένα απ’ την αρχαία εποχή !
Ξύλινη χελιδόνα
Για να γιορτάσουν τον ερχομό τους και την αρχή της άνοιξης
, τα παιδιά ξεχύνονται στους δρόμους την 1η του Μάρτη για τα χελιδονίσματα .
Κρατούν ένα καλάθι γεμάτο φύλλα κισσού , περνούν μέσα ένα ραβδί και πάνω
στο ραβδί στεριώνουν ένα ξύλινο χελιδόνι με κουδουνάκια στο λαιμό του .
Πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι , κουνούν το ραβδί , ηχούν τα κουδουνάκια
και τα παιδιά τραγουδούν :
Παιδιά που λένε τα χελιδονίσματα
Ήρθε , ήρθε χελιδόνα ,
ήρθε κι άλλη μελιηδόνα ,
κάθισε και λάλησε
και γλυκά κελάδησε :
“ Μάρτη , Μάρτη μου καλέ ,
και Φλεβάρη φοβερέ ,
κι αν φλεγίσεις και τσικνίσεις
καλοκαίρι θα μυρίσεις .
Κι’ αν χιονίσεις κι αν κακίσεις ,
πάλι άνοιξη θ’ ανθίσεις .
Θάλασσαν επέρασα
τη στεριάν δεν ξέχασα
κύματα κι αν έσχισα
έσπειρα κονόμησα .
Κάθε νοικοκυρά , ανοίγει το πουγκί της κι ανταμείβει τα
παιδιά για τις ευχές τους με κάποιο νόμισμα , μα και τ’ αυγά και τ’ άλλα
φιλοδωρήματα είναι μετά χαράς καλοδεχούμενα .